Çalışan çocuklar, işçi bayramı olan 1 Mayıs'ta alanlarda yok. Oysa Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2006'da düzenlediği çocuk istihdamı anketine göre Türkiye'de çalışan kayıtlı çocuk sayısı 958 bin. Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) 2006 tarihli raporunda ise dünyada toplam 217.7 milyon çocuk işçi olduğu tespit edildi.
Kimse çocukları konuşmuyor?
Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı Genel Yönetmeni Prof. Dr. A.Gürhan Fişek, "Çalışan çocuğun bayramı hangisi? 23 Nisan mı yoksa 1 Mayıs mı?" diye soruyor:
"Çalışan kişi çocuk değildir. Çocuk olmadığına göre onun da bayramı 1 Mayıs. 12 Haziran Dünya Çocuk İşçilik Günü ama bu gün, Türkiye'de 1 Mayıs gibi ele alınmıyor. Bugün Dünya İş Sağlığı Güvenliği Günü; çocukları konuşan var mı? Yok! Ayıp değil mi?"
Ucuz işçiler ordusu
Çocukların ekonomik nedenlerle çalışmaya başladığını anlatan Fişek, "İşvenler bakımından çocuk uysal emek unsuru, örgütsüz, tepkisi düşük, daha kolay şekillendiriliyor" diyerek şöyle devam ediyor:
"Devlet ise çocuk istihdamına göz yumuyor, hoş görüyor. Başbakan geçenlerde 'Çocukları 100 lira aylıkla çalıştırıyorlar' dedi ama çocuk istihdamını denetlemesi gereken kendisi. En büyük sorumluluk devletin."
Fişek, "Çocuklar çırak adı altında istihdam ediliyor. Milli Eğitim Bakanlığı 'çırak öğrencidir, haftada bir gün okula gelir, beş gün pratik yapar' diyor. Oysa durum böyle değil. Çocuklar beş gün üretim yapıyor, uzun saatler çalışıyor. Çıraklara öğrenci dense de bunlar işçi, öğrenci yaz tatiline çıkar bunlar çıkmıyor. Yıllık 30 gün yasal izinlerini bile kullanamıyorlar" diyor.
İş kazaları arttı
Sanayide çalışan çocukların gürültü nedeniyle ilk bir yılda işitme kaybına uğradığını, toz nedeniyle yaygın olarak astım hastalığına yakalandığını anlatan Fişek, çocuk iş kazalarındaki artışa dikkat çekiyor:
"Kayıt dışı çalışan çocukları kapsamasa da Sosyal Sigortalar Kurumu verilerine göre, çocuk iş kazalarında 2007 ila 2008 yılları arasında yüzde 150'ye yakın artış var. Bu da bize çocukların riskli sektörlerde istihdamının arttığını gösteriyor. Tarım sektöründe kadın emeği çok fazla. Tarım risksiz gibi görünse de iş hastalıkları ve iş kazaları çok yaygın alan bir alan"
Türkiye'de 12, sözleşmelerde 18 yaş altı çocuk
Çocuk istihdamıyla mücadele için 8 yıl olan zorunlu temel eğitimin, 12 yıla çıkarılmasının bir gereklilik olduğunu vurgulayan Fişek, "Ama bunun mutlaka yoksulluğa karşı sosyal politikalarla desteklenmesi gerekiyor" diyor.
Çocuk istihdamı Anayasa'nın 50. maddesi, İş Kanunu'nun 71. maddesi ve Hıfzıssıhha Kanunu'nda düzenleniyor. Hıfzıssıhha Kanunu'nda çalışma yaşının asgari sınırı, 12 olarak belirleniyor.
ILO En Küçük Yaş Konvansiyonu ve Çocuk İstihdamının En Kötü Biçimlerinin Ortadan Kaldırılması Konvansiyonu ile Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk Hakları Konvansiyonu'nda ise 18 yaş altı herkes çocuk sayılıyor; çalışmamaları öngörülüyor. (SP)
