8 Kasım’da California’nın üç ayrı bölgesinde başlayan orman yangınları hala devam etse de, yetkililerin açıklamasına göre yangınlar tamamen kontrol altına alındı fakat söndürme işlemleri bitirilemedi.
Yangının en şiddetli olduğu yer eyaletin kuzeyinde yer alan Paradise kenti civarı. Butte County şerifinin son verdiği bilgilere göre bölgedeki yangında bu zamana kadar 85 kişi hayatını kaybetti. “Kamp Yangını” (Camp Fire) adı verilen afet 153 bin hektarlık bir alanı etkisi altına aldı. Bu yaklaşık 22 bin futbol sahası büyüklüğüne denk.
Eyaletin doğal yaşamı da çok büyük zarar görmüş durumda. Yangından etkilenen hayvan sayısı tam olarak bilinmese de tahminlere göre on binlerce hayvan öldü.
Kamp Yangını’nda 20 bine yakın yapı zarar gördü ve kullanılamaz hale geldi. Bunların 14 bini ev.
Eyaletin güneyindeki yangınlar
California’nın güney bölgesindeki iki yangın da tamamen kontrol altına alınmış durumda. Kamp Yangını’na kıyasla daha az zararla atlatılan yangınlar 100 bin hektarlık bir alanda etkili oldu. Bu yangınların ismi ise Woolsey ve Hill.
Bu iki yangında toplam üç kişi hayatını kaybetti. 1500 civarında bina hasar gördü. Ölen hayvan sayısı hakkında net bir bilgi yok, fakat yangının ilk günlerinden itibaren Los Angeles Hayvanat Bahçesi’nde tahliye işlemlerinin başladığı biliniyor.
Covering the LA fires today. The Zoo is evacuating many of the small creatures. pic.twitter.com/AadbjzR66P
— jeffersongraham (@jeffersongraham) 9 Kasım 2018
Paradise şehrinin yangınlarla imtihanı
ABD’deki bazı çevrelerde, yangında yerle bir olan Paradise şehrinin yeniden inşası konuşuluyor. Bazı risk ve afet analistleri, yaklaşık 30 bin kişinin yaşadığı şehrin yeniden inşa edilmemesi gerektiğini savunuyor. Gerekçesi ise kentin tarih boyunca yangınlarla boğuşması ve afet bölgesi olması.
Paradise kenti 1914’ten beri 42, 1999’dan beri 13 kez yangın felaketi yaşadı. Bu yangınların her biri en az 300 dönümlük arazilerde gerçekleşti. Son büyük yangın ise 2008’de, 100 bin dönümlük bir arazide (14 bin futbol sahası büyüklüğünde) yaşandı. O yangında iki kişi hayatını kaybetti ve 400 ev hasar gördü.
Camp Fire Bölgesindeki Eski Yangınlar
Bu doğrultuda uzmanlar, son yangında yok olma derecesine gelen Paradise şehrinin geleceğini ve yeniden inşasını tartışıyor. Aynı şekilde eyaletin güneyindeki Woolsey yangınının olduğu coğrafya da eski bir yangın bölgesi. Bölgede 2000 yılından bu yana altı büyük yangın gerçekleşti.
Woolsey Fire Bölgesindeki Eski Yangınlar
En çok kereste yandı
Bölgenin en ünlü doğal afet risk ve modelleme şirketinin verilerine göre, Kamp Yangını’nda en çok keresteler yandı. Yananların yüzde 40’ı kereste, yüzde 38’i çimenlik ve yüzde 21’i çalılıklar.
Woolsey Yangını’nda ise yananların büyük kısmı çalılık. Yüzde 58 çalılık, yüzde 35 çim alan, yüzde 3 kereste ve geri kalan yüzde 3 yanması zor maddeler.
Tüm yangınların bilançosu
8 Kasım’da başlayan yangınların en büyüğü olan Kamp Yangını Paradise kentinde etkili oldu. Kentin yüzde 95’i yandı. Komşuları Concow ve Magalia neredeyse haritadan silindi.
Üç yangında toplam 88 kişi hayatını kaybetti. 200’den fazla kişi kayıp.
25 bine yakın yapı hasar gördü veya kullanılamaz duruma geldiği açıklandı (İlk sayı 70 bin olarak tahmin ediliyordu).
Yangın 250 bin dönümden daha büyük bir bölgeyi etkisi altına aldı. Bu neredeyse 36 bin futbol sahası büyüklüğüne eşit.
300 binden fazla insan yangından etkilendi.
Şimdilik 1 milyar doları aşan bir mali zarar var.
Ölen hayvanlar hakkında net bir bilgi yok. Tahminlere göre sayı 10 binlerle ifade ediliyor.
Yangının neden olduğu kül bulutları yaklaşık 5 bin kilometre mesafedeki New York’a kadar ulaştı.
İklim değişikliği ve orman yangınları
İklim değişikliğinin, yangın riskini daha artırdığını belirten Londra merkezli Grantham İklim Değişikliği ve Çevre Araştırmaları Enstitüsü’nün Politika ve İletişim Direktörü Bob Ward, kuraklığın yangınların adeta itici gücü olduğunu belirterek California yangınlarını örnek gösteriyor:
“Örneğin Kaliforniya'da, 2018’deki yangın sezonundan önceki kış mevsimi çok kuru geçti. Kuraklık aynı zamanda kurumuş odun anlamına geliyor. Bu da yangınların temel yakıtını oluşturuyor."
Kuraklık nedenlerinden biri de sera gazları. Sera etkisi ile sera gazı emisyonları, küresel sıcaklığın artmasına ve iklimin değişmesine neden oluyor ve bu iklim değişikliği de orman yangınlarının olasılığını artırıyor.
Londra King's College'de yeryüzü gözlemcisi olarak görev yapan Prof. Martin Wooster ise üç yıl kadar önce yaşanan El Nino kasırgasının özellikle Endonezya'da ormanlarda büyük çapta yangınlara neden olduğunu hatırlatıyor ve ekliyor:
“Aylarca süren yangılar, bugüne kadar meydana gelen en büyük hava kirliliğine neden oluyor.”
ABD’nin 1 yıllık emisyonu kadar karbondioksit salınımı yaşandı
3 bölgede süren yangının doğaya olan etkileri hayvan ve bitki ölümleriyle sınırlı değil. ABD İçişleri Sekreteri Ryan Zinke’nin geçtiğimiz Cuma günü yaptığı açıklamaya göre, yangınlar sırasında doğaya 5,5 milyon ton karbondioksit karıştı. Bu rakam, elektrik üretilirken ortaya çıkan 68 milyon tonluk salınıma denk.
Zinke, ABD Jeolojik Araştırmaları’nın (USGS) verdiği bilgiye göre, California yangınlarında salınan tüm karbondioksit, eyaletin 1 yılda yaptığı tüm salınımlardan yüzde 15 daha fazla olduğunu da söyledi. Bu da 26 günde 1 yıllık emisyondan daha fazlasının yapıldığına işaret ediyor. California Üniversitesi’nden iklim bilimci Daniel Swain’e bu bir rekor. Swain, söz konusu emisyonun tüm canlılar için hayati derecede öneme sahip olduğunu belirtiyor.
ABD’deki Nature Conservancy’nin California sorumlularından Dick Cameron, orman yangınlarının emisyondaki payının küçük olduğunu, esas emisyonun otomobiller ve diğer ulaşım araçları tarafından yapıldığını belirtti. Cameron’a göre California’daki otomobiller ve diğer ulaşım araçları toplam karbondioksit salınımının yüzde 40’ından fazlasını yapıyor. (OI/EKN)
Kaynaklar: Washington Times, BBC, NBC, Agence Press, DW Türkçe, doi.gov, chicoer, rms.com, sfchronicle, sivil sayfalar
