Türkiye'nin toplumsal ve siyasal belleğinde yer alan anlamına sahip çıkmak ve restorasyon adı altında gerçekleşen "tarihi yok etme" projesinin teşhir edilmesi için hazırlanan Yusuf Kenan Beysülen'in yönettiği "Büyük Yüzleşme: Ulucanlar Cezaevi" belgeselinin DVD'si çıktı.
Nazım Hikmet 1938'de Ulucanlar Cezaevi'ne girdiğinde, koğuşundaki tahta sedirlerden birine oturup, bu şiiri okuyarak ifade etmişti cezaevi hakkındaki duygularını:
"Ve ben ömrümde ilk defa gökyüzünün
bu kadar benden uzak,
bu kadar mavi,
bu kadar geniş olduğuna şaşarak,
kımıldanmadan durdum."
Nazım Hikmet'ten sonra da, özellikle Demokrat Parti'nin iktidara geldiği 1950 yılından itibaren, hapishaneler yazarlarla, sanatçılarla, bilim insanlarıyla, gazetecilerle; "düşünce suçlularıyla" dolmaya başlamıştı.
1970'li yıllarda Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan'in infazlarının gerçekleştiği, 12 Eylül'den sonra Necdet Adalı, Erdal Eren ve Mustafa Pehlivanoğlu'nun idam edildiği Ulucanlar'a; Yılmaz Güney, Cevat Şakir (Halikarnas Balıkçısı), Bülent Ecevit, Fakir Baykurt, Leyla Zana, Hatip Dicle, Orhan Doğan ve Sırrı Sakık gibi isimlerin de yolu düşmüştü.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Mimarlar Odası Ankara Şubesi tarafından hazırlanan belgeselde, Ulucanlar'ın, Ankara'nın 1920'lerden itibaren girdiği baştan yaratılma sürecinden günümüze kadar gelen hikâyesi tanıklar eşliğinde anlatılıyor.
2006 yılının Temmuz ayında kapatılan Ulucanlar'ın, verilen mücadeleyle koruma altında alınmasını sağlayan TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, belediye tarafından restorasyon adı altında bütün izlerinin silinen cezaevini, bu DVD'yle en azından tarihini yaşatarak ayakta tutmaya çalıştığını belirtiyor.
Mimarlığın Sosyal Forumuna Doğru Mimarlık Şenliği etkinlikleri kapsamında 25-26-27 Ekim 2007 tarihleri arası Ulucanlar'ın 2. ve 7.koğuşlarında yapılan sözlü tarih çalışmalarının Çetin Ünalın tarafından derlenmesiyle oluşan "Tanıkların Ulucanlar'ı" kitabı da 2008'de TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi yayınlarından çıkmıştı.
Kitapta; cezaevinde kalanların verdikleri bilgiler ve anılar anlatılmış ve Türkiye Cumhuriyeti'nin demokrasi ve özgürlük mücadeleleri tarihinden ipuçları verilmişti. (ZH/AS)
* Belgeselin DVD'si bugün Birgün Gazetesi ile dağıtılıyor.
