Üst üste yaşanan madenlerdeki iş cinayetleri, bu cinayetin parçalarından biri olan maden mühendislerinin eğitim kalitelerini de gündeme getirdi.
Maden Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi'nden Hürriyet Demirhan ve ODTÜ Maden Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ali İhsan Arol ile sorunları ve çözüm önerilerini konuştuk.
Madenlerde ölen işçilerin yanında bazı durumlarda maden mühendisleri de hayatlarını kaybediyor, ya da iş cinayetindeki sorumlulukları nedeniyle cezalar alıyor.
Üç mühendisten biri işsiz
Maden Mühendisleri Odası her defasında Türkiye'deki madencilikte yaşanan iş cinayetlerinin bir sistem sorunu olduğunu dile getirerek asıl sorumluların kamu, işveren olduğuna dikkat çekiyor.
Peki iş cinayetlerinin bu kadar çok yaşandığı madenlerde maden mühendislerinin eğitimi yeterli mi, çözüm önerileri neler ?
Türkiye'de şu anda yaklaşık 20 bin maden mühendisi var; yüzde 30'u işsiz. 27 maden mühendisliği bölümü var, her yıl 600-700 mezun veriyor. Ancak her üniversitede işçi sağlığı ve iş güvenliği dersi bile zorunlu değil, laboratuvarlar yetersiz, stajla ilgili sorunlar var, meslek içi eğitim yok.
Laboratuvarlar ve dersler yetersiz
MMO İstanbul Şubesi Sekreteri Hürriyet Yazman, 8. Maden Mühendisleri Eğitim Çalıştayı için hazırladıkları raporda maden mühendisinin eğitimine dair çözüm önerilerini sıraladı.
"Birçok üniversitede işçi sağlığı ve iş güvenliği, mühendislik etiği, havalandırma, tahkimat dersleri seçmeli. Mühendis tahkimatı, havalandırmayı öğrenmeden nasıl işçinin sağlığını koruyabilir ki. Bu temel dersler mutlaka zorunlu olmalı.
"Maden mühendisleri 7-8 farklı laboratuvarda eğitim almalı ki, ocağın havalandırması, tasarımı nasıl görsün. Ancak her üniversitede bu laboratuarların hepsi yok.
"Zorunlu dersler için gerekli yeterli öğretim üyesi ve gerekli laboratuvarlar yoksa bu üniversiteler eksiklikleri tamamlayana kadar kesinlikle öğrenci almamalı. Öğretim üyeleri sadece araştırmalarına devam etmeli.
Staj yasası şart
"Öğrenciler 20 ila 90 gün arasında staj yapıyorlar. Öncelikle staj süresi yer altı, yer üstü ve cevher işletme bölümlerinde 20'şer günden en az 60 gün olmalı. Stajyerlere gittikleri illerde yemek, yol, ulaşım hiçbir maddi yardım yapılmıyor. Öğrenciler staj için maden bulmakta zorlanıyor.
"Yeni bir staj yasası hazırlanarak maden işletmelerinin stajyer öğrenci bulundurmaları zorunlu hale getirilmeli ve bu öğrencilerin yasal ve sosyal hakları kamu tarafından karşılanmalı. Öğrencinin staj yerleşmesinde meslek odaları aktif hale getirilmeli. Öğrenci bu staj boyunca karşısına çıkabilecek tüm sorunları öğrenmeli.
Hop diye madene inilemez
"Mezun olduğunda mühendis çalışmaya başladığında belli süre oryantasyon eğitimi almalı, yeni mezunu hop diye madene koyamazsın. Zaten kazaların bir kısmında da böyle mühendisler olduğunu görüyoruz.
"Maden mühendisleri mezun olduktan sonra işçi sağlığı ve iş güvenliği adına gelişen yeni teknolojilerle ilgili sürekli meslek içi eğitim almalı."
Mezun mühendis işi tam bilmez
ODTÜ Maden Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ali İhsan Arol, Türkiye'de diplomayı alan tüm maden mühendislerinin işi bilmeden madenlerde çalışmaya başladıklarını söyledi.
"Üniversiteler genel eğitim verirler. Hiçbir meslek alanında yeni mezun bir mühendis yapacağı işi tam olarak bilemez. Madencilikte ileri ülkelerde çalışanlar ciddi ve uzun (6 ay-2 yıl) bir işe giriş eğitimi alırlar. Ocağı, sistemi, teknolojiyi ve çevreyi tanıdıktan sonra sorumluluk yüklenir. Türkiye’de diploma alan mühendis tam kapasite işe başlatılıyor.
İşe başlamadan eğitim şart
"Dolayısıyla, mutlaka işe başlamadan önce çalışacağı yerde yoğun ve uzun bir eğitime tabi tutulmalı. Bu eğitimden başarılı bir biçimde geçmeyen kişiler işe başlatılmamalı. Okullarının sayısı ve kontenjanları oldukça yüksek. Eğitim-istihdam planlaması gerekli.
Mühendis etiğe uymalı
"Maden kazasında, ilgili mühendisin meslek ilkeleri yönünden “yanlış” karar vermesi sonucu oluşmuş ise o mühendis bu kazadan sorumlu olmalı. Sosyal, siyasal ve ekonomik baskılar olsa da, mühendisler meslek etiğine uymalı, özellikle, insan yaşamını “bir öncelik sıralamasına koymadan” en kutsal değer olarak görmeli." (NV)
