Birleşmiş Milletler (BM) İşkenceye Karşı Komite’nin (UNCAT) 4.Periyodik İncelemesi kapsamında Türkiye değerlendirildi.
Komite uzmanları Türkiye heyetine, hapishanelerin durumu, “terör şüphelilerine” nasıl muamele edildiği, aşırı güç kullanımı, gösterilere polis müdahalesi ve ülkedeki sığınmacılara nasıl davranıldığına ilişkin sorular yöneltti.
Komite, Çözüm Süreci'nin durmasının ardından yaşanan gelişmeleri, “endişe verici bulduğunu” belirtti.
Komite, Türkiye ve bu dönem incelemesi gerçekleşen diğer ülkelere dair nihai gözlemlerini 13 Mayıs 2016 tarihinde bir basın konferansı ile duyuracak ve resmi internet sitesinden yayınlayacak.
STÖ'lerden hak ihlalleri raporu |
BM İşkenceye Karşı Komite 25-27 Nisan’da İsviçre'nin Cenevre kentindeki BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Merkezi Palais Wilson’da üye ülkeler ve Türkiye Delegasyonu arasında görüşmeler yapılırken, sivil toplum örgütlerinin hazırladığı alternatif raporlara ilişkin görüşmeler de yapıldı. Türkiye hakkında BM İşkenceye Karşı Komite’ye şu örgütler rapor sundu: Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), İnsan Hakları Derneği (İHD), İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Ankara Barosu, Global Detention Project ve London Legal Group. BM'DEN İŞKENCEYE KARŞI ALTERNATİF RAPORLAR İÇİN ÇAĞRI TİHV, İHD ve HRW Cenevre’deki oturumlarda da yer aldı. |
Türkiye’den “sıfır tolerans” iddiası
Türkiye, 10 bağımsız uzmandan oluşan Komiteye, 4. periyodik raporunu sundu.
Türkiye'nin BM Cenevre Ofisi Nezdinde Daimi Temsilcisi Büyükelçi Mehmet Ferden Çarıkçı, heyet başkanı olarak Türkiye oturumunda yaptığı açılış konuşmasında, “Türkiye'nin 2003 yılında işkenceye karşı sıfır tolerans politikası uygulamaya başladığını ve bu yönde önlemler almaya da devam ettiğini” ileri sürdü.
Çarıkçı, kadına yönelik şiddetin engellenmesinin ise Türkiye'nin önceliklerinden birisi olduğuna dikkati çekti.
Türkiye: Kayıplar STÖ'lerin iddiası |
BM İşkenceye Karşı Komite'nin önceki günkü oturumda Türkiye heyetine yönelttiği 88 soru dün yanıtlandı. TİHV, Twitter hesabından dün akşamki oturumda konuşulanları paylaştı: “Türkiye heyeti, BM İşkenceye Karşı Komite'nin son altı yıla dair dünkü sorularını Osmanlı tarihi ve Avrupa Ortaçağını anlatarak yanıtladı. BM İşkenceye Karşı Komite'nin Suriyeli sığınmacılara ilişkin sorularını da mevzuat ve uygulamaları açıklayarak cevapladı. Heyet, mültecilerin statüsü, çalışma hakları ve BM Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin Sözleşmeden alıntılar yaptı." “Heyet, komitenin Türkiye'de zorla kaybedilen mültecilere ilişkin sorusuna cevaben sadece “sivil toplum örgütlerinin (STÖ) bazen böyle kanıtsız iddiaları olduğunu” söyledi. |
Sokağa çıkma yasaklarını savundular
Türkiye heyeti, komitenin, sokağa çıkma yasaklarına dair sorularını şöyle yanıtladı:
“Yasaklar, terörizmle mücadele etmek için sadece gerekli olduğunda, sivillerin güvenliğini sağlamak için uygulandı.
“İlan edilen her yerde fırınlar açıktı, siviller temel ihtiyaçlarına her zaman ulaşabildi.
“Anayasa Mahkemesi kararı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin yasakları kaldırmaya yönelik tedbir kararını reddi de uygunluk kanıtıdır.”
Karakollardaki bozuk kameralara yanıt yok |
Türkiye heyeti, BM İşkenceye Karşı Komite'nin altı yıllık incelemesinin sorularını, “kimi STÖ’lerin suçlamalarını yanıtlama fırsatı” olarak tanımladı. Komitenin insan hakları savunucularının durumuna şu yanıtı verdiler: “Hiçbir insan hakları savunucusu bu faaliyetlerinden dolayı cezaevinde değil.” Gözaltı alanlarındaki işkence uygulamalarına dair soruya da şu cevap verildi: “Alıkonma mekanlarında kamera ve diğer tedbirler var. İddialar gerçekçi değil.” Türkiye heyeti, karakollardaki bozuk kameraları anmadı, resmi gözaltı mekanı olmayan alanlardaki işkence uygulamaları sorularına da yanıt vermedi. |
Komite ayrıntılı yanıt istedi
UNCAT üyeleri, Türkiye heyetinin yanıtlarına dair tatminsizliklerini iletti ve bazı sorularını yineleyerek, ayrıntılı cevap vermelerini istedi.
Komite şu başlıklarda yanıt talep etti:
* F tipi hapishaneler, cezaevi koşulları, tecrit ve disiplin cezaları,
* Sincan Çocuk Cezaevindeki işkence,
* Suriyeliler dışındaki göçmenlerin durumu,
* Zorla kaybedilmelere dair devletin sorumluluğu,
* Uzun gözaltı ve tutukluluk süreçleri,
* Sokağa çıkma yasaklarında Cizre ve Silopi'deki gözaltında işkence uygulamalarından asker ve polislere soruşturma açılıp açılmadığı,
* Hürriyet gazetesi saldırısı.
"Türkiye üzerinde siyasi oyunlar oynanıyor" |
Komite Türkiye heyetine şunları sordu: * STÖ’lerin cezaevine girebildiğini söylediniz ama iddia zaten insan hakları örgütlerinin işkence iddiaları, incelemeye giremedikleri yönünde. * İHD üyelerinin, DİHA gazetecilerinin olduğu tutuklu listesi sorusunu “terörizm/devleti karalama kampanyası” olarak yanıtladınız, kanıtınız nedir? * Kendi tedbir uygulamalarınızı anlatmak yerine kurulan bağımsız izleme mekanizmasının nasıl "bağımsız"olduğunu açıklar mısınız? * Kaç işkence gören kişi, devletin tedavi ve rehabilitasyon hizmetinden yararlandı? 2014'te bu Avrupa projesinden neden ayrıldınız? * Sürekli demokratik bir ülke olduğunuzu vurguladınız. Bunca ihlal iddiasına açıklamanız ne? İşkenceye Karşı Sözleşmeye nasıl uyacaksınız? Komitenin Türkiye raportörlerinden Felice Gaer de Türkiye'nin “terörle mücadelede” kendisini koruma hakkı olduğunu ancak sokağa çıkma yasağı gibi önlemlerin sivillerin hayatını zorlaştırdığına yönelik iddiaların ise endişe verici olduğunu ifade etti. Türkiye heyeti ise sorulara, “Türkiye üzerine siyasi oyunlar oynanıyor” diye yanıt verdi. |
(AS)
* TİHV’in BM İşkenceye Karşı Komite’ye 4.Periyodik İncelemesi kapsamında sunduğu alternatif raporun İngilizcesine buradan ulaşabilirsiniz.
* İHD’nin raporunun İngilizcesine buradan, Türkçesine de buradan ulaşabilirsiniz.
* Türkiye, Birleşmiş Milletler İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlıkdışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme’yi onaylamış bir ülke olarak BM İşkenceye Karşı Komite (UNCAT) tarafından düzenli olarak incelemeye tabi tutuluyor. Türkiye raporunun değerlendirilmesi ve üç gün süren görüşmeleri özetlemek amacıyla BM Komitesinin bugün yayınladığı ön bilgi notuna bu linkten erişebilirsiniz.
