“Kaygının dünyasında yaşıyoruz.”
Birleşmiş Milletler (BM) İnsani Gelişme Endeksinin raporuna dair açıklama bu cümleyle başlıyor. Rapora göre, tüm dünyada beklenen yaşam süresi ve ekonomik refahta gerileme var.
BM Kalkınma Programı (UNDP), “Belirsiz zamanlar, huzursuz yaşamlar: Değişen dünyada geleceğimizi şekillendirmek” başlıklı 2020/21 raporunu bugün açıkladı.
Küresel çapta gerileme
Son 32 yılda ilk kez insani gelişme endeksinde peş peşe iki yıl küresel çapta gerileme yaşandı.
İnsani Gelişim Endeksi, dünyadaki ülkelerin yüzde 90’ından fazlasında 2020 ya da 2021 yılında geriledi. Endeks, ülkelerin yüzde 40'ından fazlasında ise her iki yılda da gerileme gösterdi.
İnsani gelişme endeksi sıralamasında ilk sırada İsviçre yer aldı. Onu Norveç, İzlanda, Hong Kong (Çin), Avustralya, Danimarka, İsveç, İrlanda, Almanya ve Hollanda izledi. Listede İngiltere 18'inci, Japonya 19'uncu, ABD 21'inci, Çin ise 79'uncu sırada.
Yaşam süresi beklentisi sıralamasında da İsviçre 84 yılla birinci. Listenin en altında, 55 yılla Güney Sudan var.
Rapora göre, İnsani Gelişme Endeksi, önceki beş yılın tüm kazanımlarını ortadan kaldıracak şekilde son iki yıldır düşüşte.
Son 125 yılda İngilizce, Almanca ve İspanyolca yayınlanan 14 milyondan fazla kitapla ilgili analiz, kaygı ve rahatsızlık duygusunun dünyanın birçok yerinde arttığını gösterdi.
2020 ve 2021 yıllarında insanlar kendini öncesine göre çok daha fazla güvensiz hissetti.
İnsanlık tarihinde bir ilk: Belirsizlik karmaşası
Raporla ilgili değerlendirmede, belirsizliğin yeni bir kavram olmadığı ancak günümüzde aldığı yeni formla insanlık tarihinde daha önce görülmemiş bir “belirsizlik karmaşasına” girdiğimiz belirtildi. Bunun sebepleri arasında dünyadaki kutuplaşma ve eşitsizliğin artması gösterildi.
Son iki yıldaki gerileme de COVID-19 pandemisi, Ukrayna savaşıyla devam eden gıda krizi ve iklim değişikliğiyle açıklandı.
Rapora göre dünyadaki 7 insandan 6’sı kendisini güvende hissetmiyor.
Türkiye toplumsal cinsiyet eşitliğinde 65. sırada
Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) İnsani Gelişme Endeksi raporunda 191 ülke arasında 48. sırada yer aldı.
Uzun ve sağlıklı yaşam, bilgiye erişim ve insana yakışır yaşam standardını temel alan rapora göre, 1990 ile 2021 yılları arasında Türkiye'de insani gelişim endeksinin her üç boyutunda da ilerleme görüldü. Bu dönemde Türkiye'de yaşam süresi 8,3 yıl, ortalama öğrenim süresi 4,2 yıl ve öğrenim süresi 9,3 yıl arttı.
Toplumsal cinsiyet eşitliğinde erkeklerin insani gelişme seviyelerinden yararlanma oranı kadınlara göre daha yüksek olurken, Türkiye bu kategoride 170 ülke arasında 65. sırada.
Raporun İngilizce, İspanyolca, Çince, Rusça, Portekizce ve Fransızca metinlerine buradan ulaşabilirsiniz. Raporun İngilizce özetine de buradan.
(AS)
