Haberin İngilizcesi için tıklayın
Nelson Mandela Kuralları diye anılan, Birleşmiş Milletler (BM) Mahpusların Islahı İçin Asgari Standart Kurallar’a göre, mahpuslara hapishane dışında tek tip kıyafet giydirilemez.
Hukukçular ve siyasetçiler, 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’yle getirilen tek tip kıyafet uygulamasının Anayasa’ya ve temel insan haklarına aykırı olduğu yönünde itirazlarını dile getirirken, tek tip kıyafet düzenlemesi aynı zamanda BM Mahpusların Islahı İçin Asgari Standart Kurallar’a da aykırı.
Çünkü düzenleme, mahpusun hapishane dışına çıkarıldığında, örneğin adliyeye, yargılandığı davanın duruşmalarına götürülürken, kanun ve yönetmelikte belirlenen kıyafetleri giymesini öngörüyor.
Ancak Nelson Mandela Kuralları’na göre, mahpuslara hapishane dışına çıkarıldığında kendi kıyafetlerini giyme izni verilmesi gerekiyor. Bu kurallarda, tek tip kıyafetin hapishane içerisinde kullanılabileceği, ancak mahpus cezaevi dışına çıkarıldığında, kendi giysilerini giyeceği ifade ediliyor.
TIKLAYIN - Erdoğan: Duruşmalara Öyle Kravatlı, Havalı Gelemeyecekler
Tek tip nasıl düzenlendi? |
24 Aralık 2017’de Resmi Gazete’de yayınlanan 696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 103. maddesi ile 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a “tek tip kıyafeti” düzenleyen şu ek madde eklenmişti: “3713 sayılı Kanun kapsamına giren suçlar nedeniyle tutuklu veya hükümlü bulunanlar, duruşmaya sevk nedeniyle ceza infaz kurumu dışına çıkarılmaları durumunda, ceza infaz kurumu idaresince verilen giysileri giymek zorundadır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 309 ila 312’nci maddelerinde düzenlenen suçlardan tutuklu ve hükümlü olanlar badem kurusu; bu maddede belirtilen diğer suçlardan tutuklu ve hükümlü olanlar ise gri renginde göğüs ve pantolon bölümü bitişik (tulum) giysiler giyer. Ancak kadın tutuklu ve hükümlülerin giysileri bitişik şekilde (tulum) olmayabilir. Bu madde hükümleri çocuklar ile hamile kadınlar hakkında uygulanmaz. Kadın tutuklu ve hükümlülerin giysileri ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer hususlar yönetmelikle belirlenir.” Maddenin ikinci fıkrası ise tek tip elbiseyi düzenleyen yönetmeliğin bir ay içerisinde yürürlüğe konulacağını ve tek tip elbisenin de bu tarihten itibaren uygulamaya gireceğini karar altına alıyor. |
"Onur kırıcı veya aşağılayıcı" giysi yasak |
Mahpusların Islahı İçin Asgari Standart Kurallar, 1955’te Cenevre’de toplanan Suçların Önlenmesi ve Suçluların Islahı Üzerine Birinci Birleşmiş Milletler Konferansı’nda kabul edildi. Ekonomik ve Sosyal Konsey’in 31 Temmuz 1957 tarihli ve 663 C (XXIV) sayılı ve 13 Mayıs 1977 tarihli ve 2076 (LXII) sayılı kararlarıyla onaylandı. 17 Aralık 2015’te revize edilen kurallardaki değişikliklere, “BM Nelson Mandela Kuralları” adı verildi. Asgari Standart Kurallar’da mahpus kıyafetleri şöyle düzenleniyor: 17. (1) Şahsi elbisesini giymesine izin verilmeyen her mahpusa, iklim şartlarına uygun ve kendisinin sağlığını koruyacak türden giysiler verilir. Mahpuslara hiç bir biçimde onur kırıcı veya aşağılayıcı giysi giydirilmez. 17. (2) Bütün giysiler temiz olur ve giysiler uygun şartlarda tutulur. İç çamaşırlar hijyenik şartların gerektirdiği sıklıkta değiştirilir ve yıkanır. 17. (3) Bir mahpusun kurumun dışına çıkmasına izin verildiği istisnai hallerde, mahpusun kendi giysilerini veya mahpus olduğunu fark ettirmeyecek giysiler giymesine izin verilir. 18. Mahpusların kurum içinde kendi giysilerini giymelerine izin verilmesi halinde, kuruma girişleri sırasında temiz ve kullanıma uygun olmasını sağlamak için gerekli düzenlemeler yapılır. 19. Her mahpusa, yerel ve ulusal standartlara uygun olan ve verildiği anda temiz bulunan, iyi korunan ve temizliğin sağlanmasına yetecek sıklıkta değiştirilen tek kişilik ve yeterli büyüklükte bir yatak sağlanır. |
(AS)
* Nelson Mandela Kuralları’nın 11 dile çevrilmiş haline buradan ulaşabilirsiniz.
* Nelson Mandela Kuralları şeklindeki revizyonu da içeren BM Mahpusların Islahı İçin Asgari Standart Kurallar’a buradan ulaşabilirsiniz. [Türkçe]
* Nelson Mandela Kuralları için hazırlanan açıklama kitapçığına da buradan.
