Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu, aralarında Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve tüm Avrupa Birliği üyelerinin de olduğu zengin ülkelerin planı sabote etmeye yönelik son dakika girişimlerine karşın, Birleşmiş Milletler Örgütü'nün küresel bir vergi düzeni çerçevesi geliştirmesini oyladı ve ezici bir çoğunlukla kabul etti.
Oylanan "BM'de kapsayıcı ve etkin uluslararası vergi işbirliğinin geliştirilmesi" başlıklı karar tasarısı, küresel vergi kurallarının belirlenme yolunu büyük ölçüde değiştirecek bir BM vergi sözleşmesine varılmasını talep ediyordu.
Kararı savunanların "tarihsel bir zafer" olarak nitelediği oylamada, üye ülkeler, geçtiğimiz ay Nijerya'nın Afrika ülkeleri adına sunduğu öneriyi 48'e karşı 125 oyla kabul etti.
Dün TSİ 19:18'de sonlanan oylamada 9 ülke çekimser kaldı. Türkiye çekimser oy kullandı.
Gelişmekte olan ülkeleri kim
temsil edecek -OECD mi BM mi?
Araştırmacı Gazeteciler Uluslararası Konsorsiyumu'nun (ICIJ) yorumuna göre uluslararası ekonomik düzen açısından olağanüstü anlam taşıyan adım, Birleşmiş Milletler'in gelişmekte olan ülkeler için Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nden (OECD) daha iyi temsil sağlayıp sağlayamayacağı konusundaki hararetli tartışmanın vardığı en son aşamayı gösteriyor.
BM Daimi Temsilcisi Tijjani Muhammad-Bande, oylama öncesinde öneriyi bir "umut ışığı" olarak tanımladı ve “Benzeri görülmemiş zorluklar, ekonomik belirsizlikler, [COVID-19 pandemisinin sonu] ve mevcut iklim krizi tarafından belirlenen bir dünyada yol alırken, etkili ve kapsayıcı uluslararası iş birliğinin rolü her zamankinden daha kritik hale geliyor," dedi.
Muhammad-Bande kararın "yalnızca bir politika belgesi değil, daha adil, daha dirençli bir küresel ekonomi doğrultusunda kolektif kararlığımızın bir kanıtı" olduğunu vurguladı.
OECD'nin baskın rolü eleştirilerin odağında
ICIJ'ın oylama sonrasında geçtiği haber-analizde "Onlarca yıldır, çoğu -Birleşik Krallık ve ABD dahil olmak üzere- yüksek gelirli 38 ülkeden oluşan OECD['nin] uluslararası vergi politikasında[ki] baskın[lığa]" dikkat çekiyor: "Ancak son yıllarda, zengin ülkelerin kapalı kapılar ardında alınan kararlarda sergilediği aşırı kuvvet gösterisine yönelik eleştiriler, BM'nin en üst kademelerinde de artıyordu."
BM Genel Sekreteri António Guterres bu yılın başlarında yayımladığı bir raporda, BM'nin politika oluşturma konusundaki rolünü artırmanın "uluslararası vergi iş birliğini tamamen kapsayıcı ve daha etkili hale getirmenin en uygun yolu [olacağı]"nı dile getirmişti. Bu söylemin, kabul edilen kararda da benimsendiği görüldü.
Zengin ülkeler "sözleşme" istemiyor
Önerinin Ekim'de gündeme getirilmesinden bu yana, bu politika belgesi üzerindeki müzakereler, BM üye devletleri arasındaki gerilimi tırmandırdı. Gelişmekte olan ülkelerin temsilcileri, AB ve Birleşik Krallık diplomatlarını, Guterres'in önerilerini görmezden gelmek ve öneriyi engellemekle suçladılar.
Bir temsilci Financial Times'a verdiği demeçte "Raporu çöpe atıyorlar ve tüm süreci çöpe atmak ve sadece öldürmek istiyorlar. Vergi konularını buraya [BM'ye] getirmek istemiyorlar," diyordu.
Genel Kurul'daki tartışmada Birleşik Krallık bir son dakika değişikliğiyle karar tasarısından "sözleşme" ifadesinin çıkarılması ve yerine Guterres'in raporunda belirtilen daha zayıf bir ifadenin geçirilmesini istedi.
Birleşik Krallık temsilcisi "BM topluluğu aracılığıyla geliştirilmiş bir vergi sistemini tesis etmek istiyorsak, en baştan en geniş katılım sağlanmalı" dedi
Öneri, saydamlığı savunanlarca "karar tasarısını zayıflatma" çabası olarak nitelendi ve 107 ülkenin hayır oyuyla reddedildi.
Vergi Adaleti Ağı savunma grubunun lideri Alex Cobham "Vergi cennetleri ve şirket lobileri, çok uzun süre OECD'nin küresel vergi politikasındaki etki alanını büyük ölçüde belirlemesini sağlamışlardı" dedi. "Bugün, hepimizi etkileyen küresel vergi kuralları üzerindeki gücümüzü geri kazanmaya başlıyoruz."
Gelecek yıl, tüm BM üye devletleri, oylamada kullandıkları oya bakılmaksızın, hükümetlerarası müzakere sürecine katılmaya davet edilecek.
Piketty: "Büyük haber"
Küresel servet ve gelir eşitsizliğine odaklanan çalışmalarıyla tanınan "XXI. Yüzyılda Kapital" kitabının yazarı Thomas Piketty, BM kararını "büyük haber" olarak yorumladı ve "bütün BRICS ülkelerinin evet oyu" kullandıklarına işaret etti. Piketty ABD, Fransa ve diğer zengin ülkelerin "hayır" oyu vererek "küresel vegi reformu" tartışmasını kendi kulüplerinde sürdürmeyi seçmelerinin çok kötü" olduğunu yazdı.
15. BRICS ZİRVESİ ARDINDAN
Lula: "Dünya BRICS Zirvesi'nden sonra artık eskisi gibi kalamaz"
Great news: UN adopted with large majority the AfricanGroup resolution for a global convention to transform the international tax system
— Thomas Piketty (@PikettyWIL) November 23, 2023
All BRICS voted yes
Too bad that US, FR & other rich countries voted no & prefer to keep discussions on global tax reform in their rich club https://t.co/oycmOdl5tU
Latin Amerika Vergi Politikası Forumu: "Oylama
OECD'nin BM azınlığını temsil ettiğini gösterdi"
Latin Amerika bölgesinde vergi politikaları çalışmaları için çaba gösteren düşünce kurululuşu Latin Amerika Vergi Politikası Forumu (LATPF) da internet sayfasında ABD ve AB'nin karara "hayır" demelerinin atılacak pratik adımları zorlaştırmasına karşın "BM oylaması[nın] anlamlı" olduğunu yazdı.
LATPF bu kararın önemli bir mesaj taşıdığını söylüyor: "OECD, küresel vergi politikasının geliştirilmesi için garip ve uygun olmayan bir forumdur. OECD üyeleri, küresel çoğunluğun çıkarlarını temsil etmez."
LATPF, "Evet, gelişmiş ekonomiler muhtemelen BM liderliğindeki çözümlere karşı çıkacaktır" dedikten sonra ekliyor: "Ancak kendi çıkarlarını açıktan ve açık bir şekilde savunmak, daha iyidir."
LATPF "BM'nin küresel vergi politikası standartlarını teknik olarak sağlam ve amaçlanan sonuçlara yol açacak şekilde geliştirebilmesi için kapasite oluşturması gerekece[ğini] kabul etmekle birlikte kararın "doğru yönde atılmış bir ilk adımı temsil [ettiğini]" yazıyor. "Diğer adımlar zaman içinde gelecektir."
(AEK)
