JÎNA MAHSA AMİNİ PROTESTOLARI

BM, İran’ı kadın hakları ihlalleri sebebiyle Kadın Birimi’nden çıkardı

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani, ülkesinin 2011'den bu yana iki dönemdir üye olduğu Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu’ndan çıkarılmasına tepki gösterdi: “Siyasi saiklerle alınan bir karar.”

İstanbul

BM, İran’ı kadın hakları ihlalleri sebebiyle Kadın Birimi’nden çıkardı

İran-Amerikan topluluğunun sergisi. (Foto: Celal Güneş / AA)

Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi (ECOSOC), "kadın hakları ihlalleri" sebebiyle İran'ı BM Kadın Birimi'nden çıkardı.

ECOSOC, Jîna Mahsa Amini'nin hayatını kaybetmesiyle başlayan protestoların devam ettiği İran'ın 2022-2026 döneminin geri kalanı için BM Kadının Statüsü Komisyonundan (CSW) "derhal yürürlüğe girecek şekilde çıkarılması" kararını dün (14 Aralık) oyladı.

ABD'nin hazırladığı karar tasarısını oylayan 54 üyeli konseyin 29 üyesi karar lehine oy kullanırken, Rusya ve Çin dahil sekiz ülke kararın aleyhine oy kullandı. Oylamada 16 üye ülke çekimser kaldı.

ABD'nin BM Temsilcisi Linda Thomas Greenfield, kararın "İranlı kadınlar ve sivil toplumdan gelen çağrılara cevap niteliğinde olduğunu" söyledi.

İran'ın BM Temsilcisi Amir Saeed Iravani ise kabul edilen ihraç kararını, "yasa dışı bir adım" olarak nitelendirerek ABD'nin "siyasi gündemini sürdürmek için BM'yi kullanmaya çalıştığını" ifade etti.

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) BM Direktörü Louis Charbonneau da "İran'ın komisyondan çıkarılması, İran yönetimini kadınlara ve kız çocuklarına yönelik uzun süredir devam eden ayrımcılık ve zalimlik geçmişinden sorumlu tutmaya yönelik memnuniyet verici bir adım" dedi.

45 üyeli BM Kadının Statüsü Komisyonu, toplumsal cinsiyet eşitliğinin desteklenmesi ve kadınların güçlendirilmesi için faaliyet yürütüyor.

İran'dan karara tapki

İran Dışişleri Bakanı Nasır Kenani, İran'ı BM Kadın Birimi'nden çıkarma kararı hakkında yazılı bir açıklama yaparak karara tepki gösterdi. Kenani, ABD'nin "siyasi girişimi" olarak nitelediği kararı, "hukuki dayanaktan yoksun ve BM tüzüğüne aykırı" kabul ettiklerini ve kınadıklarını söyledi.

Kararın, "siyasi sailklerle alındığını" ve "uluslararası kurumların gelecekte suistimal edilmesinin yolunu açacağını" kaydeden Nasır Kenani, "ABD'nin İran'a karşı bu taraflı tavrı, uluslararası kurumlarda tek taraflı siyasi talepler dayatma ve seçim prosedürünü yok sayma girişimidir" dedi.

Sözcü, "ABD'nin İran'ı istikrarsızlaştırmaya yönelik kapsamlı ve uzun vadeli çabalarda bulunduğunu ve tek taraflı yaptırımlarıyla kadınlar başta olmak üzere İran ulusunun haklarını ağır şekilde ihlal ettiğini" belirtti.

Ne olmuştu?

Doğu Kürdistan'ın Sakız kentinden başkent Tahran'a akrabalarını ziyarete gelen 22 yaşındaki Jîna Mahsa Amini, erkek kardeşinin kullandığı aracı durduran ahlâk polisince gözaltına alınmıştı. Kardeşine, nasihat edilip serbest bırakılacağı söylenerek götürülen genç kadının, gözaltına alındıktan iki saat sonra komaya girdiği ve kaldırıldığı hastanede öldüğü ortaya çıktı.

İran devlet televizyonu Amini'nin dövüldüğü iddialarını yalanlayarak, polisin genç kadını "nasihat etmek ve eğitmek" üzere karakola götürdüğünü ve orada kalp krizi geçirdiğini söyledi. Amini'nin akrabaları, kadının herhangi bir kalp rahatsızlığı olmadığını açıkladı.

Devlet televizyonu bir polis karakolunda Amini olduğu söylenen bir kadının oturduğu koltuktan bir yetkiliyle konuşmak üzere kalktıktan sonra yere düştüğünü gösteren güvenlik kamerası kayıtları yayınladı. Ancak, görüntülerden kadının Amini olduğu doğrulanamadı.

Amini'nin dövülerek öldürüldüğü yolunda sosyal medyada yayılan iddialarını reddeden Tahran emniyeti ise konuyla ilgili açıklamasında, "Ayrıntılı araştırmalara göre, Amini'nin araca alınması sonrasında ve tutulduğu karakolda fiziksel bir temas olduğunu" reddetti.

Ancak, İran'ın yarı resmi Fars haber ajansı, Amini'nin ahlâk polisince dövülmesi nedeniyle komaya girdiğini duyurdu.

VoA'nın haberine göre genç kadının karakolda ölümünü eleştiren sosyal medya yorumcuları arasında, sözünü sakınmamasıyla tanınan reformcu eski milletvekili Mahmud Sadıki, Ayetullah Ali Hamaney'i olayla ilgili kamuoyuna açıklama yapmaya çağırdı.