35 sivil toplum kuruluşu* Birleşmiş Milletler'in bugün interseks bireylerin insan haklarının korunması doğrultusunda attığı tarhsel adımı takdirle karşıladığını açıkladı.
BM İnsan Hakları Konseyi bugün cinsiyet özelliklerinde doğuştan gelen farklılıklara sahip olan kişilere yönelik ayrımcılık, şiddet ve zarar veren uygulamaları konu alan ilk kararını kabul etti.
Konsey üyesi ülkelerin çoğunluğu karardan yana oy kullanırken hiçbir üye devlet karşı oy kullanmadı.
İnterseks bireyler için en yüksek sağlık standardı
Finlandiya, Güney Afrika, Şili ve Avustralya'nın hazırladığı karar tasarısı ülkeleri interseks kişilerin "mümkün en yüksek fiziksel ve zihinsel sağlık standartlarından yararlanmasını sağlamak için çaba göstermeye" teşvik ediyor.
Karar ayrıca BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliğinden İnsan Hakları Konseyinin Eylül 2025'teki oturumunda görüşülmek üzere, cinsiyet özelliklerinde doğuştan gelen farklılıklara sahip kişiler için "dünyanın tüm bölgelerindeki ayrımcı yasa ve politikaları, şiddet eylemlerini ve zarar veren uygulamaları" araştıran ve “yasal koruma ve çözüm yollarını içeren en iyi uygulamalar"ı değerlendiren bir rapor hazırlamasını talep ediyor.
Yeni bir kilometre taşı
35 kuruluş, "Bu karar[ın], uluslararası kuruluşların interseks bireylerin haklarına bakışları konusunda yeni bir kilometre taşı [oluşturduğuna]" dikkat çektiler. Bildirilerinde “Geçen yıllar boyunca sivil toplumun ve devletlerin çalışmaları muazzam bir ivme kazandı, ancak bu kez işler daha da belirleyici bir hal alabilir" diyen kuruluşlar, "Cinsiyet özelliklerinde doğuştan farklılıklara sahiop kişilerin insan hakları durumunu ele alan ilk resmi Birleşmiş Milletler raporunun devletlerin artık görmezden gelemeyeceği ve ona göre hareket etmek zorunda kalacağı şekilde konuya dair farkındalığı artıraca[ğını]" dile getirdiler.
BM İnsan Hakları Konseyince kabul edilen belge, uzmanların verdiği bilgiye dayanarak dünyada yeni doğan bebeklerin yüzde 1,7'sinin kadın veya erkek şeklindeki ikili kavrayışa sığdırılamayacak şekilde interseks olarak dünyaya geldiklerini ortaya koyuyor. Cinsiyet özelliklerine ilişkin tıbbi açıdan gereksiz veya ertelenebilir müdahaleler de dahil, cinsiyet özelliklerinde doğuştan farklılıklara sahip işilerin karşılaştıkları şiddet ve zarar verici uygulamalara ilişkin "ciddi kaygıyı" dile getiriyor. Belge ayrıca eylem çağrısının pek çok insan hakları kuruluşunca ortaya konulan görüşlere ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'nin (özellikle Sağlık ve Refah ile ilgili 3. Hedef) [gerçekleştirilmesi] taahhütlerine dayandırıldığını da açıklıyor.
35 kuruluşun bildirisi "Bu kararı öne çıkaran bölgelerarası ülkeler grubuna, kararı destekleyenlere ve interseks bireylere yönelik koruma geliştirmeye başlayan artan sayıda ülkeye minnettar[lıklarını]" bildirdikten sonra interseks bireylerin dünya çapındaki güç durumlarına dikkat çekiyor.
“İnterseks bireyler dünyanın her yerinde var. Ancak yine de, diğerlerinin yanı sıra, zorla ve baskıyla tıbbi müdahalelere, bebek düşürtme, doğumda yasal tanınma ve tescilin reddi ve sağlık, eğitim ve spora erişimde ayrımcılık dahil her yerde yaygın insan hakları ihlalleriyle karşı karşıya kalmaya devam ediyorlar. Birleşmiş Milletler'in dünya çapındaki interseks kişilerin yaşamlarını iyileştirmek üzere bu duruma çözüm getirmesinin önemi göz ardı edilemez.”
*Bildiriyi hazırlayan kuruluşlar
Ação Pela Identidade – API; African Intersex Movement; Beyond the Boundary-Knowing and Concerns Intersex (Hong Kong); Campaign for Change (CfC) (Nepal); Fundacja Interakcja (Poland); ILGA World; Intersex Asia; Intersex Community of Zimbabwe (ICoZ); Intersex Human Rights Australia; Intersex Human Rights India; Intersex Kenya Education and Advocacy (IKEAA); Intersex Movement Ghana / Key Watch Ghana; Intersex Nigeria; Intersex Persons’ Implementation Coordination Committee (IPICC); Intersex Persons’ Society of Kenya (IPSK); Intersex Philippines; Intersex Thailand; Intersex Society of Zambia (ISSZ); Intersex South Africa; Intersex Uganda; Intersex Venezuela; Intersexions; Intersexo Brasil; ISIO Intersex Human Rights Finland; Iranti; Justicia Intersex (Argentina); Kenya National Commission on Human Rights (KNCHR); Mulabi / Latin American Space for Sexuality and Rights; OII Chinese; OII Europe; Omoro Alliance for Empowerment Foundation (ALEFA); Outright International; Support Initiative for People with Congenital Disorders (SIPD) Uganda; Tanzania Voice of Humanity; Voice of Togetherness Uganda
(AEK)
