Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi (CRC), Türkiye'nin çocukların silahlı çatışmaların dışında tutulması konusunda imza attığı sözleşmenin gereklerini yerine getirip getiremediğini incelemek üzere hükümete bir dizi soru yöneltti.
Komite, şu an Türkiye'nin Çocuk Hakları Sözleşmesi'ne ek Çocukların Silahlı Çatışmalara Dahil Olmaları Konusundaki İhtiyari Protokol hakkındaki raporunu inceliyor. Hükümetin gönderdiği raporla birlikte, çocukların terör suçlarıyla yargılanmasını önlemek için çalışan Çocuklar İçin Adalet Girişimi (ÇİAG) de komiteye bir alternatif rapor sunmuştu. hükümetin raporunda bu konu hiç yer almıyordu.
18 bağımsız uzmandan oluşan komite, soruları arasına bu konuyu da kattı ve hükümetten mümkünse 3 Ağustos'tan önce cevap vermesini istedi. Bu cevapların ardından 14 Eylül'de hükümet yetkilisinin de olacağı bir görüşme yapılacak.
Sorular
CRC'nin hükümete sorduğu ve dün gönderilen sorular şöyle:
* Komitenin, üye devletin Çocuk hakları Sözleşmesi'ne dair çekincelerini kaldırması yönündeki önceki tavsiyesine referansla, bu konudaki gelişmeler hakkında bilgi veriniz.
* 18 yaşından küçük kimsenin askere alınmamasını sağlamak ve yaş belirleme konusunda alınan tedbirler hakkında bilgi veriniz.
* Çatışmalarda 18 yaşından küçüklerin kullanılması ya da asker olarak kullanılması suçuyla ilgili ceza düzenlemesi konusunda bilgi veriniz.
* 1111 sayılı Askerlik Kanunu'nun 18 yaşından küçüklerin askere alınması konusunda yaptırım öngörüp öngörmediğini belirtiniz.
* Dahası, Türkiye'nin ülke dışında 15 yaşından küçüklerin askere veya silahlı güçlere alınması ya da çatışmalarda aktif olarak kullanılmasıyla ilgili savaş suçu konusunda yargılama yetkisi üstlenip üstlenmediği konusunda bilgi veriniz. İlgili olarak, Türk mahkemelerinin Türkiye dışında bir Türkiye vatandaşı tarafından ya da aleyhinde çocukların zorla askere alınması ya da çatışmalara sokulması konusunda yargılama yetkisi olup olmadığını da belirtiniz. Konuyla ilgili hukuki belgeleri mümkünse ekleyiniz.
* Komiteye, anti-terör düzenlemeleriyle yargılanan çocukların sayısını ve hangi yaştan itibaren bu düzenlemelerin uygulanabildiği konusunda bilgi veriniz. Çocuklara yöneltilen suçlamalar, çocuklara atfedilebilen terörist eylemlerin tanımı, bu yargılamaların sivil yargı sistemi içinde mi, askeri yargı tarafından ya da benzeri geçici özel yargılama mekanizmalarınca yapılıp yapılmadığı ve verilen cezalar konusunda bilgi sağlayınız. Bu süreçte çocukların çocuk olmaktan dolayı haklarının nasıl gözetildiği, çocukların adil yargılanması için usul yönünden hangi garantilerin bulunduğunu açıklayınız. Benzer şekilde, Komitenin çocuk adalet sistemi konusundaki 10 nolu genel yorumundan yola çıkarak alınan tedbirleri belirtiniz.
Koruculuk
* Devlet dışı silahlı gruplarca kaç çocuğun çatışmalarda kullanıldığı ve görevlendirildiğini; bu çocukları tespit etmek için hangi mekanizmaların kullanıldığını belirtiniz. Çocukların bu şekilde kullanılmasının önüne geçmek ve bunun mağduru olan çocukların yeniden kazanılması ve tedavisi konusunda üye devlet tarafından yapılan çalışmaları belirtiniz.
* 18 yaşından küçüklerin Köy Korucularına katılamamasının sağlanması için alınan tedbirleri açıklayınız.
* 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait, Türkiye'ye çocukların çatışmalarda kullanılabileceği bölgelerden gelen sığınmacı ve mülteci çocuklar hakkında -cinsiyet, yaş ve geldiği ülke de dahil olmak üzere- ayrıştırılmış veri sununuz. Bu konuda nasıl bir izleme mekanizması olduğu ve çatışmalarda kullanılmış çocukların sığınma ve iltica taleplerinin nasıl değerlendirildiği konusunda bilgi veriniz.
* Göçle ilgili yetkililer, avukatlar, yargıçlar, sağlık çalışanları, sosyal çalışmacılar ve gazeteciler de dahil olmak üzere, ulusal ölçekte çatışmalarda kullanılmış olabilecek çocuklarla ilgili çalışanlar arasında ihtiyari protokolü yaygınlaştırma ve eğitim konusunda yapılan çalışmalar hakkında bilgi veriniz.
Protokolle ilgili eğitim
* Polis ve ordu yetkililerine insan hakları ve özelde de çocuk hakları konusunda verilen eğitimler konusunda bilgi veriniz. Askeri davranış kuralları ve işleyişte ihtiyari protokolün göz önüne alınıp alınmadığını belirtiniz.
* Protokoldeki düzenlemeler üzerine askeri okullardaki öğretmenlere verilen eğitim hakkında bilgi veriniz. Askeri okullardaki çocukların şikayet mekanizmalarına erişimleri olup olmadığı ve bu okulların müfredat ve yönetimlerinin bağımsız bir oluşumca denetlenip denetlenmediği konusunda bilgi veriniz.
* Protokolün içerdiği konular üzerine kamuoyunun bilgilendirilmesi için yapılan çalışmalar hakkında bilgi veriniz.
* Ulusal düzenlemelerin, çocukların çatışmalarda kullanıldığı ya da kullanılabileceği ülkelere silah satışını yasaklayıp yasaklamadığı belirtiniz.(EÜ)
