Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), İran'ın İsrail'e yönelik hava saldırısı sonrası acil toplandı. Toplantıda BM’nin daimi üyesi beş devlet arasında gerilim yaşandı.
ABD, İngiltere ve Fransa, İsrail'e destek verip saldırının karşılıksız kalmaması gerektiğini savundu. Rusya ve Çin ise İran’ın Suriye’deki Büyükelçiliği'ne yapılan saldırıya neden tepki gösterilmediğini gündeme getirdi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ise itidal çağrısı yaptı.
ABD sorumluluğu İran'a yükledi
ABD'nin BM Daimi Temsilci Yardımcısı Robert Wood, İran'ı kınayarak başladığı konuşmasında, BM Güvenlik Konseyi'nin İran'a yönelik bir adım atması gerektiğini savundu.
Wood, "İran'ın pervasız davranışları sadece İsrail halkına değil, bölgedeki Ürdün ve Irak gibi BM üyesi diğer ülke halklarına da tehdit teşkil etmektedir. Güvenlik Konseyi İran'ın eylemlerinin karşılıksız kalmaması için bir yükümlülüğe sahiptir" dedi.
İran'ın Hizbullah ve Husiler gibi bölgedeki bağlı unsurlarını kullanarak uluslararası güvenliği tehdit ettiğini savunan Wood, İran'ın bölgede tansiyonu artıran eylemlerinin yakından takip edilmesi ve BMGK nezdinde İran'ın sorumlu tutulması gerektiğini ifade etti.
İngiltere ve Fransa'dan İsrail'e destek
Daha sonra söz alan İngiltere'nin BM Daimi Temsilcisi Barbara Woodward da İran'ı İsrail'e yönelik saldırıları nedeniyle kınadı ve Tahran'ın bu saldırılar dolayısıyla sorumlu tutulması gerektiğini savundu.
Fransa'nın BM Daimi Temsilcisi Nicolas de Riviere da İsrail'e desteklerinin tam olduğunu ve İran'ı şiddetle kınadıklarını belirtti. Fransız temsilci, BMGK nezdinde İran'ın sorumlu tutulması için çaba göstereceklerini ifade etti.
Rusya'dan Şam saldırısını hatırlattı
Diğer yandan Rusya'nın BM Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia ise İsrail'in önceki hafta Şam'da hedef aldığı İran'ın diplomatik misyonu ile ilgili konuyu gündeme getirdi.
Nebenzia, herhangi bir ülkenin diplomatik misyonunun vurulmasının ilgili uluslararası anlaşmaların açık ihlali olduğunu, ancak bu konuyu BMGK'de gündeme getirdiklerinde kınama kararının ABD, İngiltere ve Fransa tarafından engellendiğini hatırlattı.
Nebenzia, "Şu an gördüğümüz sonuç şudur, diplomatik bir misyona yönelik bir saldırı uluslararası hukuka göre 'casus belli' (savaş nedeni) sayılır. Eğer bir Batı ülkesine ait diplomatik bir misyon vurulsaydı burada hemen intikamdan bahsederdiniz." şeklinde konuştu.
BMGK'nin İran ve İsrail'e yaptığı muamelede çifte standart uyguladığını savunan Nebenzia, İran'ın meşru müdafaa yaptığı görüşünü dile getirdi.
Çin'in BM Daimi Temsilcisi Zhang Jun da İsrail'in İran diplomatik misyonuna yönelik saldırısının uluslararası hukukun açık bir ihlali olduğunu savundu ve İran'ın karşı saldırısının ise "bölgede tansiyonun artması" noktasında endişe verici olduğunu ifade etti.
İran temsilcisi saldırıyı "meşru müdafaa" diye savundu
Daha sonra söz alan İran'ın BM Daimi Temsilcisi Ali Kerimi Makam da BMGK'nin İsrail'in Şam'daki İran misyonunu vurmasına sırtını çevirdiğini vurguladı.
İsrail saldırısının açık bir uluslararası hukuk ihlali olduğunu, buna mukabil başta ABD ve İngiltere olmak üzere belli ülkelerin bu konuyu BMGK nezdinde bloke ettiğini anlatan Makam, İran yönetimi olarak kendilerinin meşru müdafaa hakkını kullandıklarını ve İsrail'deki askeri tesisleri hedef aldıklarını söyledi.
BM Anlaşması'nın 51. maddesine dayanarak söz konusu hava saldırılarını sivillere zarar vermeyecek şekilde planlayarak düzenlediklerini kaydeden İran temsilcisi, İsrail'in saldırılarının ABD tarafından BM gündemlerinde sürekli bloke edildiğini ifade etti.
İsrail temsilcisi Tahran'a yüklendi
İsrail'in BM Daimi Temsilcisi Gilad Erdan ise İran'ın hava saldırılarını şiddetle kınadıklarını, kendilerine destek veren başta ABD ve İngiltere olmak üzere diğer ülkelere teşekkür ettiklerini ve BMGK'nin İran'ı güçlü şekilde kınaması gerektiğini anlattı.
Erdan, İran'ın kendi siyasi emellerini bölgede hayata geçirebilmek için bu ve benzeri saldırıları düzenlediğini ve bölgesel barışı tehdit ettiğini savunarak, "İran'ı durdurmak için uluslararası toplum harekete geçmeli" dedi. "Bu saldırı tüm kırmızı çizgileri aştı ve İsrail'in misilleme yapma hakkı saklıdır" diye de ekledi.
Guterres itidal çağrısı yaptı
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ise Orta Doğu'da gerginliğin daha da artmaması için İran ile İsrail'e azami itidal çağrısı yaptı.
Guterres, yaptığı konuşmada, Orta Doğu'da artan gerginliğin bölge ve dünya için tehlikeli olduğuna dikkati çekti.
"Şu anda itidal ve tansiyonu düşürme zamanı." ifadesini kullanan Guterres, İran'ın hava saldırılarıyla bölgede tansiyonu daha da artırmasını kınadığını kaydetti. Guterres taraflara yaptığı itidal çağrısını hatırlattı.
İsrail'in İran'ın Şam'daki diplomatik misyonuna düzenlediği saldırıyı da o gün kınadığını anımsatan Guterres, "Orta Doğu'da birçok cephede askeri karşılaşmalara neden olabilecek her türlü adımdan uzak durulmalıdır." değerlendirmesini yaptı.
Öte yandan Guterres, Gazze'deki insani krizin büyüdüğünü ve bölgede acil bir ateşkesin gerekliliğini vurgulayarak hem rehinelerin serbest bırakılması hem de bölgeye insani yardımların ulaştırılması için herkesin üzerine sorumluluk düştüğüne işaret etti.
Guterres, konuşmasının sonunda, "Ne bölge ne de dünya yeni savaşları kaldırabilir." ifadesini kullandı.
(HA)
