Rum, Yahudi, Ermeni ve Latin Katolik...
20. yüzyılın başına kadar "Gâvur İzmir" olarak varlığını koruyabilmiş İzmir'in çokkültürlü yapısı "Bir Zamanlar İzmir"de sergisinde gün yüzüne çıkıyor.
İzmir'in kültürel çeşitliliğinin sona erişinin 90. yılında, Birzamanlar Yayıncılık editörü Osman Köker, Orlando Carlo Calumeno Koleksiyonu'nda yer alan 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başına ait kartpostalları bu sergi için topladı.
İzmir, 1900'lerin başında başkent İstanbul'dan sonra Osmanlı'nın en büyük ve en gelişmiş şehriydi. Batı Anadolu'nun iktisadi merkezi olan şehir, Avrupa'yla ticari ilişkiler açısından da çok önemli bir konumdaydı.
Büyük çoğunluğu Müslüman olmayanların oluşturduğu İzmir'in nüfusu 230 bini aşkındı. Rumlar, Yahudiler, Ermeniler ve Latin Katolikler bu cemaatlerden en büyükleriydi.
Aynı zamanda şehirde Osmanlı vatandaşı olmayan ancak yerleşik olan Almanyalı, Amerikalı, İngiltereli, Avusturya-Macaristanlı, İspanyalı, Fransalı, Hollandalı, İtalyalı, İranlı ve Rusyalılardan oluşan 10 bini aşkın insan vardı.
Yangınla birlikte nüfus yok olur
Şehre sadece bir kültürel zenginlik değil, Asya Türkiyesi ile Avrupa arasında köprü oluşturduğu için ekonomik bir zenginlik de katan bu kozmopolit yapı 20. yüzyılın ilk çeyreğinde yok oldu.
"Gâvur İzmir", İttihat ve Terakki'nin Birinci Dünya Savaşı öncesi başlattığı, kıyıları Rumlardan arındırma ve savaş sırasında uyguladığı Ermeni tehciri politikalarından fazla etkilenmeden bir süre varlığını sürdürdü.
Ancak şehrin Müslüman olmayan nüfusu, 1919 Yunan işgali, 1921'den itibaren Türk ordusunun Batı Anadolu'da Yunan ordusuna karşı harekatı ve 13 Eylül 1922'de başlayan yangın sonrasında bir daha geri gelmemek üzere yok oldu.
İzmir'in Rum ve Ermenileri anlatılacak
Sergi boyunca İzmir'de tamamen yok olmuş iki cemaat hakkında da sunumlar yapılacak.
Serginin açılış akşamı saat 19:00'da Ari Çokona, "İyonya'nın İncisi İzmir" başlıklı sunumda, İzmir'deki Rum cemaatini anlatacak. 18 Ekim saat 19:00'da da Zakarya Mildanoğlu "İzmir Yangınının 90. Yılı, İzmir ve Ermeniler" başlıklı bir sunum yapacak.
12 Ekim'de açılacak sergi 29 Ekim'e kadar Cezayir Toplantı Salonu'nda gezilebilir. Sunumlar da aynı mekanda yapılacak. (NV)
