Görsel: farukbildirici.com
Medya ombudsmanı Faruk Bildirici, kendi internet sitesi üzerinden yayınladığı “Ekran taraması raporu”nun ikincisini yayınladı.
Bildirici hem iktidar hem de muhalefet yanlısı televizyon kanallarındaki tartışma programlarında kadın sunucu sayısının yüksek yüksek olduğu, buna karşın kadın konuk sayısının az olduğu tespitinde bulundu. Bildirici ayrıca Halkların Demokratik Partisi’nden (HDP) isimlere hemen hemen programlarda hiç yer verilmediğini yazdı.
Tartışma programına katılan konuklar
Haber kanallarındaki tartışma programlarına en çok gazeteciler, akademisyenler ve politikacıların konuk olarak katıldığını yazan Bildirici, kaleme aldığı yazıda şunları kaydetti:
"İzlediğim sekiz haber kanalında dört hafta içerisinde NTV, CNN Türk, Habertürk, Haber Global ve A Haber’deki tartışma programlarına katılan 200 konuğun 52’si gazeteci-yazar, 56’sı politikacı, 55’i akademisyendi; geri kalanı da araştırmacı, hukukçu, emekli asker, sanatçı ve çeşitli uzmanlardan oluşuyordu. 52 gazeteci- yazardan 33’ü, 56 politikacıdan da 31’i AKP yanlısı isimlerdi. Akademisyenlerin sayısının fazlalığında sanırım Covid-19 pandemisinin gündemde olması önemli bir etken.
Ancak bu kanallardaki AKP’li politikacıların çoğunun halen milletvekili ya da parti yöneticisi değil. Cumhurbaşkanı Erdoğan, çok konuklu programlara katılmaya izin vermediği için CNN Türk, Habertürk ve Haber Global ekranlarına genellikle Mehmet Metiner ve Resul Tosun gibi eski AKP milletvekilleri çıkarılıyor. Tek olarak programa çıkmak isteyen bakan ve parti yöneticileri de kanal yöneticilerine programın süresiyle ilgili dayatmalar yapıyor.
Halk TV, KRT ve Tele 1’de ise dört hafta içerisinde toplam 168 kişi tartışma programlarına katıldı. Bu katılımcıların 53’ü gazeteci-yazar, 58’i politikacı, 20’si akademisyendi; diğerleri de çeşitli alanlardan muhalif kimlikleriyle tanınan isimlerdi. Bu üç kanaldaki programlarda görünen 53 gazeteci yazar arasında ve 58 politikacı arasında AKP’li hiçbir isim yoktu. Bu kanallardaki programlara katılan 58 politikacının 42’si CHP’li, kalanları ise İyi Parti, Saadet Partisi, DEVA, Gelecek Partisi’ndendi.
Bu da gösteriyor ki, NTV, CNN Türk, Habertürk, Haber Global ve A Haber’deki programlar iktidar karşıtlarına ne kadar kapalıysa, Halk TV, KRT ve Tele 1’deki programlar da iktidar taraftar ve yöneticilerine o kadar uzak.
"Sunucu kadın çok, yorumcu kadın az"
Aslında iktidar kontrolündeki haber kanallarında sadece konuklar değil programda tartışılacak konulara da program sunucuları karar vermiyor. Her kanalda 'Program direktörü' ya da benzer isimler verilen bir yönetici, programa katılacak konuk ve konuları Genel Müdür’ün onayına sunarak belirliyor.
Elbette Genel Müdür ve 'Program direktörü' nün elinde bir yasaklı konuklar listesi mevcut. Ama yine de gelişmelere göre AKP Genel Başkan Yardımcısı Mahir Ünal ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ile sürekli temas halinde karar veriyorlar.
Sistem böyle işleyince sekiz haber kanalından yedisindeki tartışma programlarının HDP’li konuklara tamamen kapalı olması şaşırtıcı değil. Dört hafta içerisinde HDP’li isimleri sadece Tele 1’de görebildim. Tele 1, HDP’den Sezai Temelli ve Hüda Kaya’nın yanısıra TİP’ten Erkan Baş, TKP’den Kemal Okuyan’ı tartışma programlarına davet ederek diğer kanallardan farklılaştı.
İzlediğim sekiz kanalın tümünün ortak yönü ise kadın konuklara erkeklere göre çok daha az yer vermeleriydi. Sekiz kanalın dört haftadaki konuklarının sadece 47’si kadındı. Yüzde olarak ifade edersek sadece yüzde 12 gibi son derece düşük bir oran.
Kadın konuk oranı Halk TV, KRT ve Tele 1’de, diğer beş kanala göre biraz daha yüksekti. NTV, CNN Türk, Habertürk, Haber Global ve A Haber’deki programlarda 200 konuğun sadece 19’u, Halk TV, KRT ve Tele 1’deki 168 konuğun 28’i kadındı.
Konuklarda kadın sayısı bu kadar düşükken, program sunucularında kadınların oranı daha yüksek. Sekiz kanaldaki toplam 37 programın 16’sının sunucusu kadın.
Program yöneten kadın sayısının bu kadar yüksek olmasına rağmen kadınların 'kanaat teknisyeni' olarak bu programlarda yer alması hâlâ yetersiz… Bu programları hazırlayanların kadına bakış açıları hâlâ sorunlu…”
"NTV yarıştan çekildi"
Faruk bildirici ayrıca tüm kanallardaki konu seçimi kriterlerinin aynı olduğunu belirterek “İzlediğim dört hafta boyunca NTV, CNN Türk, Habertürk, Haber Global ve A Haber’deki tartışma programlarında ilk dikkatimi çeken, konuların hemen hepsinde aynı olmasıydı” diye yazdı ve “Bu beş kanaldan hangisini açarsam açayım aynı konunun farklı isimlerle tartışıldığına tanık oldum” dedi.
NTV’nin tartışma programları yarışından çekildiğini de aktaran Bildirici ekranlardaki tartışma programlarının formatının eskiyle kıyaslanmayacak kadar değişmiş durumda olduğunu belirterek “Bazı programcılar, ‘Ne kadar çok konuk getirsek daha iyi görünür’ anlayışıyla ‘konuşan kafalar’ın sayısını çoğaltıp duruyor” dedi.
Faruk Bildirici'nin hazırladığı raporun detayları ve tamamı için buraya TIKLAYIN
