IPS İletişim Vakfı/bianet, medya izleme çalışması yapan STK temsilcileri, RTÜK temsilcisi ve akademisyenlerle katılımıyla Medya Okuryazarlığı Koalisyonu’nun yıllık değerlendirme toplantısını dün (6 Ocak) gerçekleştirdi. Koalisyon, vakfın paydaşı olduğu “Bizim Medyamız“ (Our Media) projesi kapsamında çalışmalar yapıyor.
Medya Okuryazarlığı Koalisyonu toplantısı, Ocak 2024’te yapılan ilk yuvarlak masa toplantısının devamı niteliğindeydi. Bu toplantıda, Prof. Dr. Yasemin İnceoğlu’nun danışmanlığında ve koalisyon ekibinin katkılarıyla hazırlanması planlanan “Dijital Medya Okuryazarlığı Kılavuzu”na yönelik fikir alışverişinde bulunuldu. Ayrıca, 15 Ocak’ta düzenlenecek “Dijital Medya Okuryazarlığı Atölyesi” öncesinde konunun detayları tartışıldı.
bianet'te Medya Okuryazarlığı Yuvarlak Masa Toplantısı yapıldı
Prof. Dr. Nazan Haydari, kılavuzun hazırlanması sırasında kavramsal bir çerçevenin oluşturulması gerektiğini vurguladı. Haydari, süreçlerin doğru bir şekilde tanımlanmasının, adlandırılmasının ve uygulanabilir bir şablon oluşturulmasının önemine dikkat çekti.
Prof. Dr. Yasemin İnceoğlu ise kılavuzun, kapsayıcı, katılımcı ve koruyucu bir yaklaşım benimsemesi gerektiğini ifade etti. İnceoğlu, dezenformasyona karşı direnç geliştirme ve etik içerik üretiminin teşvik edilmesi gerektiğini vurguladı.
İnceoğlu: Katılımcılığı artıracak yöntemler ele alınmalı
Prof. Dr. Yasemin İnceoğlu, medya okuryazarlığı konusunda kapsayıcı bir teorik çerçeve oluşturulmasının önemini vurguladı. Dezenformasyona karşı doğrulama araçlarının kullanımının öğretilmesi ve haberlerin doğruluğunun test edilmesine yönelik yöntemlerin kılavuzda yer almasının gerekliliğine dikkat çekti.
İnceoğlu, yerel gazeteciliği güçlendirmek adına hikâye anlatım tekniklerinin, yerel toplulukları dinleme süreçlerinin ve katılımcılığı artıracak yöntemlerin değerlendirilmesi gerektiğini dile getirdi. Ayrıca, senaryo tabanlı çalışmalar, geri bildirim mekanizmaları ve mentorluk desteğiyle sürdürülebilir bir ağ oluşturulmasının mümkün olabileceğini ifade etti.
Yıldız Tar: Nefret söylemi, dezenformasyonla derinden bağlantılı
Kaos GL’nin 2023 yılı raporuna atıf yapan Yıldız Tar, LGBTİ+’ların 10'undan 9'unun her gün kimliklerini hedef alan bir söylemle karşılaştığını ve bu söylemlerin, cinsel kimliklere yönelik dezenformasyonla sıklıkla yaygınlaştığını söyledi.
Özellikle “Büyük Aile Mitingi” gibi etkinliklerin yalnızca nefret söylemi içermekle kalmayıp, aynı zamanda dezenformasyonu da barındırdığını belirten Tar, LGBTİ+ karşıtı söylemlerin “post-truth” (hakikat sonrası) dönemde dezenformasyonla birlikte ele alınmasının önemine dikkat çekti.
Elif Erol: Alternatif yazım biçimleri üzerine düşünülmeli
Hrant Dink Vakfı’ndan Elif Erol, “Dijital Medya Okuryazarlığı Kılavuzu” için dezenformasyon ve bilgi kirliliği konularının dahil edilmesinin önemine dikkat çekti. Bu konuların, özellikle doğrulama süreçlerini geliştirme açısından kritik bir katkı sağlayacağını belirtti.
Erol, kılavuzun daha etkili hale getirilmesi için alternatif yazım biçimleri ve diller üzerine düşünülmesi gerektiğini vurguladı. Ayrıca, karşıt söylem oluşturulmasına yönelik bianet gibi haber kaynaklarından örneklerle tartışmalar yapılmasının faydalı olabileceğini ifade etti.
BEŞİNCİ KUVVET
Alternatif bir yaklaşım: Karşı söylem
Dilek İçten: Kılavuz, göç haberciliğini güçlendirebilir
Medya ve Göç Derneği’nden Dilek İçten, mültecilere yönelik artan nefret söylemi ve dezenformasyonun toplumsal gerilimleri körüklediğini söyledi.
Teyitleme çalışmalarının bu meseleye teknik bir perspektiften yaklaştığını belirten İçten, ekosistemlerdeki trendlerin anlaşılması ve hikâye anlatımı yöntemlerinin devreye sokulmasının karşıt söylem geliştirmek açısından büyük önem taşıdığını vurguladı.
İçten, Çoğulcu Medya projesi kapsamında Türkiye'de göç haberciliğini güçlendirme ve insan hakları odaklı, çok boyutlu haber üretimini destekleme çalışmalarından bahsetti. Bu bağlamda kılavuzun karşıt söylem üretiminde etkili bir araç olabileceğini ekledi.
Necdet İpekyüz: RTÜK medya okuryazarlığında yetersiz
RTÜK üyesi Necdet İpekyüz, medya okuryazarlığı çalışmalarında akademik çevreler, uluslararası örgütler ve sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliğinin hayati önem taşıdığını vurguladı. Ancak, RTÜK’ün bu alandaki mevcut çalışmalarında ciddi kurumsal eksiklikler bulunduğuna dikkat çekti ve bu durumun medya okuryazarlığının geliştirilmesi için önemli bir engel oluşturduğunu belirtti.
İpekyüz, RTÜK’ün medya okuryazarlığı faaliyetlerinin şu anda sınırlı bir kapsamda yürütüldüğünü, özellikle çocuk dergileriyle kısıtlı kaldığını ifade etti. Bunun yanında, ebeveyn eğitimleri, kamu kurumlarına yönelik medya okuryazarlığı projeleri ve kamu spotları gibi girişimlerle bu alanı genişletmeye yönelik çabaların sürdüğünü belirtti. Ancak, bu girişimlerin kapsam ve etki açısından yeterli olmadığını söyledi. Ayrıca, RTÜK bünyesinde bir eğitim dairesinin bulunmamasının, medya okuryazarlığı çalışmalarının kurumsal düzeyde etkin şekilde organize edilmesini zorlaştırdığını dile getirdi.
6112 sayılı yasa kapsamında bu görevin insan kaynakları birimine bağlı olduğunu hatırlatan İpekyüz, medya okuryazarlığı gibi önemli bir alanda daha bağımsız ve uzmanlaşmış bir birimin oluşturulması gerektiğini vurguladı.
Dijital Medya Okuryazarlığı Atölyesi
Toplantı sonunda, Öğretmen Ağı’ndan öğretmenlerle iletişime geçilerek kılavuzun kapsamı ve içeriğine yönelik fikirler alınması, dijital medya okuryazarlığı konusunda hedef kitlenin daha iyi belirlenmesi ve kısa ile uzun vadeli planlar yapılması kararlaştırıldı. Ayrıca, kılavuzun güncellenebilir ve arşiv niteliği taşıyan bir yapıya sahip olması gerektiği vurgulandı.
Son olarak, “Dijital Medya Okuryazarlığı Kılavuzu”nun oluşturulmasında, 15 Ocak’ta gerçekleşecek olan atölyenin önemli bir alan çalışması işlevi görebileceği ve bu çalışmalara katkı sağlayacağı ifade edildi. Bu atölyenin, yerel, ulusal ve dijital medya mensuplarının, bağımsız gazetecilerin, işsiz gazetecilerin, dijital içerik üreticilerinin, iletişim ve gazetecilik öğrencilerinin okuryazarlık becerilerindeki eksiklerin tespit edilmesine ve bu eksiklerin nasıl giderileceği konusunda fikir geliştirilmesine olanak sağlayacağı belirtilerek toplantı sonlandırıldı.
IPS İletişim Vakfı/bianet’ten Dijital Medya Okuryazarlığı Atölyesi'ne çağrı
Ne kadar medya okuryazarı olduğunuzu öğrenmek için tıklayın.
(VC)
