Amerika Birleşik Devletleri'nde seçim arifesinde, başkanlık yarışı kilitlenmiş görünüyor. Anketler ülke genelinde ve tüm salıncak eyaletlerde -sanayileşmiş orta batıda Pennsylvania, Michigan, Wisconsin; batıda Nevada ve Arizona; güneyde Georgia ve Kuzey Carolina- son derece yakın.
Son New York Times/Siena anketi, Demokrat Başkan Yardımcısı Kamala Harris'in tüm salıncak eyaletlerde çok küçük bir farkla önde veya Cumhuriyetçi eski Başkan Donald Trump ile eşit olduğunu gösteriyor. Tek istisna, Trump'ın yüzde birkaç puan önde olduğu Arizona.
Kazanmak için net bir favori olmasa da, seçmenlerin Seçim Günü'ndeki kararlarını yönlendirecek birkaç kritik faktör var. Dikkat edilmesi gerekenler şunlar.
Cumhuriyetçiler Trump'a arkalarını dönüyor
Ülke çapındaki anketlerde Trump lehine oran yüzde 43 dolayında. Son iki başkanlık seçiminde, ülke ölçeğinde halkın oylarının yüzde 50'sini alamadı. Başkan olarak, hiçbir zaman yüzde 50'nin üzerinde olumlu oy oranına ulaşamadı. Ve görevden ayrıldığından beri hiçbir zaman yüzde 50'nin üzerine çıkamadı.
Bu, kendisine verilen destekte bir tepe noktasına ulaştığı ve salı günü ulusal halk oyunu kazanmasının çok düşük bir ihtimal olduğu anlamına geliyor.
Bu ayrıca Trump'ın Cumhuriyetçi parti adaylığı ön seçimlerinde başına gelenleri de yansıtıyor. Florida Valisi Ron DeSantis, eski BM Büyükelçisi Nikki Haley ve başka birkaç kişiyi yenerek alana egemen olduysa da bu ön seçimlerin çoğunda, Cumhuriyetçi seçmenlerin yüzde 15-20'si Trump'a oy vermedi.
Bu Cumhuriyetçi seçmenler sonunda Salı günü ne yapacak? Muhtemelen yarısı Cumhuriyetçiye oy vermek isteyecek ve Trump'ı destekleyecek. Diğerlerininse Harris'e oy vermeye elleri varmayacak ve bir başkan adayı için oy kullanmayacak.
Başkalarıysa desteklerini Harris'e yöneltecek. Gerçekten de, bir partinin üyeleri arasında diğer partinin başkan adayına yönelik bu ölçüde büyük bir destek artışı hiç görülmemişti.
Harris'in, o "Harris yanlısı Cumhuriyetçiler"in oylarına ihtiyacı var. Ayrıca, 2020'de aynı eyaletlerde ve ulusal ölçekte Trump'a karşı mevcut Başkan Joe Biden'ı destekleyen genç seçmenler, renkli seçmenler ve kadınların oluşturduğu koalisyonu yeniden kurması gerekecek.
Harris’in lehine oy oranları Trump'tan daha yüksek: Yaklaşık yüzde 46. Bir başkan adayı yüzde 50 onay oranına ne kadar yakınsa, seçimi kazanma şansı o kadar yüksek.
Asıl mevzu ekonomi, aptal!
Aynı zamanda, ülke de kötü bir ruh hali içinde. Seçimlerde sorulan klasik bir anket sorusu vardır: Ülke doğru yolda mı gidiyor, yoksa yanlış yöne mi sapıyor? Amerikalıların yüzde 60-70'i ülkenin yanlış yolda olduğu kanısında.
Bu, bu seçimin değişimle ilgili olduğunun bir işareti. Tarihte bu duygu Beyaz Saray'da oturmakta olan mevcut başkanın lehine hiç olmamıştır. Bu rüzgar şimdi Biden'ın başkan yardımcısı Harris’e karşı esiyor.
Bu seçimde dört temel konu var. En önemlisi cep sorunu: Hane bütçeleri, hayat pahalılığı baskıları ve seçmenlerin gelecek günlere ekonomik açıdan güvenle bakıp bakamayacaklarına dair kaygıları.
Biden ve Harris yaklaşık dört yıl önce göreve geldiklerinden bu yana, bakkaliye, ev eşyası, kamu hizmeti ve sigorta gibi hizmetlerin maliyeti yüzde 10-40 arasında, benzin fiyatları daha da çok arttı.
Faiz oranları düşmesine rağmen, Amerikan haneleri zararda. Ekonomiyi en iyi kimin yöneteceği sorulduğunda, kararsız eyaletlerdeki seçmenler 15 puanlık bir farkla Trump diyor.
Sonraki en büyük konu göç. Trump ilk kez 2015'te başkan adayı olduğundan beri, Meksika sınırının kontrolden çıktığını ve suç ve yağmanın arttığını ilan ederek durmadan göç/göçmenlik düğmesine basıyor.
Biden'ın görev süresinin ilk üç yılı sınırı aşan büyük göçmen dalgalarının izini taşısa da [düzensiz göç] oranları 2024'te önemli ölçüde düştü.
Seçmenler yaklaşık 15 puan farkla, Trump'ı bu sorunu yönetmek için en iyi konumda olan kişi olarak görüyor.
Bu nedenle, Trump bu seçimdeki en önemli iki politika konusu bağlamında daha etkili bir lider olarak görülüyor.
Kadınlardan gelen desteğin artışı
Kürtaj hakkı ve üreme sağlığı hizmetleri üçüncü büyük konu. Amerika genelinde birçok kadın, Yüksek Mahkemenin uzun süredir sahip oldukları anayasal kürtaj hakkını ellerinden alma kararından rahatsız. Şimdi, bu politika eyalet düzeyinde kararlaştırılıyor ve aralarında Ohio ve Kansas’ın da olduğu birkaç muhafazakar Cumhuriyetçi eyalet, kürtaj haklarını geri getirmeye yönelik oy kullandı.
Harris, bu sorunların şampiyonu olarak görülüyor. Birçok anket, seçmenlerin üreme hakları konusunda ona Trump'tan daha fazla, hem de büyük farklarla güvendiğini gösteriyor.
Sonuç olarak, anketler [bu alanda] kadın seçmenlerin de desteğiyle eyaletlerde Harris'in 15 puan veya daha büyük farkla Trump'ın önünde gittiğini gösteriyor
Kürtaj hakkı ayrıca iki salıncak eyalet Nevada ve Arizona'da oy pusulasında yer alıyor ve her ikisinde de bunun Harris'e yardımcı olması beklenir.
Amerikan demokrasisinin geleceği, seçmenlerin karşı karşıya olduğu dördüncü büyük konu. Son zamanlarda yapılan bir ankete göre, ülkenin yarısı Trump'ı politikalarını ve programlarını uygulamak için otoriter bir iktidara yönelecek olmasını Amerikan demokrasisi için derin bir tehdit olarak görüyor.
Harris ise, yeni bir sayfa açma, bölünmeleri giderme ve Cumhuriyetçilerle Demokratları tekrar birlikte çalışmaya ikna sözü verdi.
Trump, son günlerde şiddet içeren imgelerle kışkırtıcı açıklamalarını sürdürüyor. Örneğin geçtiğimiz hafta Arizona'daki bir mitingde, 6 Ocak ayaklanmasıyla ilgili olarak Trump'ın kovuşturulmasını savunan eski Cumhuriyetçi kongre üyesi Liz Cheney'e bir kez daha saldırdı: “O radikal bir savaş şahini. Onu dokuz tüfeğin namlusunun karşısına dikelim tamam mı? Görsün, silahlar üstüne doğrultulduğunda dünyanın kaç bucak olduğunu.”
Bu, kampanyanın son günlerinde Trump'ın liyakati konusunda Harris'e son bir kırılma anı sağlamış olabilir. Harris’in Trump'a yanıtı şöyle olmuştu: “Amerika Birleşik Devletleri başkanı olmak isteyen ve bu tür şiddet içeren söylemlere başvuran herkes yarış dışıdır ve başkan olmaya ehil değildir. […] Ancak Trump git gide daha çok siyasi rakiplerini düşman olarak gören, sürekli intikam peşinde koşan ve gitgide daha dengesiz ve zıvanadan çıkmış biri haline geliyor.
Peki, kim kazanacak?
Trump'ın ekibi tüm anketlerde zaferin kendilerine güldüğünü görüyor. Trump’ın baş anketçisi geçtiğimiz hafta sonu şunları yazmıştı: “Başkan Trump'ın ulusal ölçekte ve her bir salıncak eyaletteki konumu dört yıl öncesine göre önemli ölçüde daha iyi.
Anketler ayrıca Trump'ın desteğinin tam ölçüsünü, 2016 ve 2020'de olduğu gibi, eksik hesaplıyor olabilir. Ve anketler Harris'e siyah ve Güney Asyalı bir kadın olarak beslenen "antipati"nin boyutunu tam yansıtmıyor olabilir.
Harris'in kampanya direktörü ve Trump'ı yenen 2020 Biden kampanyasına başkanlık eden Jen O'Malley Dillon, bu arada ekiplerine kararsız seçmenlerin "kazanılabilir" olduğunu söylerken şunları da ekliyor: “Zafer için birden fazla yolumuz var […] Halkımız, kazanmamız için oy vermeleri gereken seviyelerde oy kullanıyor.”
Harris, kararsız eyaletlerdeki seçmenlere kişisel temas yoluyla ulaşmak için tasarlanmış 1 milyar ABD doları (1,5 milyar Avustralya doları) değerinde bir makine inşa etti. Bu makine yalnızca cumartesi günü Michigan, Pensilvanya ve Wisconsin'deki hanelere üç milyon kez telefon etti ve kapılarını çaldı. Bu makine işe yararsa, Harris'in seçim gecesi ihtiyaç duyduğu desteği karşılamış olabilir.
Harris'in kampanyası ayrıca hafta sonu son dakikada karar veren seçmenlerin, özellikle de kadınların, çift haneli sayılarla öne fırladığını işaret etti. Demokratlar arasında, kampanya sona ererken Harris'in zirveye ulaştığına dair bir duygu hakim.
Son tahlil
Harris kazanırsa, bunun nedeni seçmenlerle anlaşmayı başarıyla sağlamış olması ve seçimi Trump için bir referandum haline getirmesi -yani ülkenin sekiz yılın ardından Trump’tan bıktığının tescil edilmesi- olacak. Ayrıca, Harris’in yerellere yüklenmesi de ona oy getirdi.
Trump kazanırsa, seçmenlerin enflasyonu ve haneler üzerindeki hayat pahalılığı baskısını ve kontrolden çıkmış ve göç ve kendilerine suç olarak görünen şeyi yönetmek için ona güvendiği anlamına gelecek. Siyah ve Güney Asyalı bir kadın olarak Harris'in olası başkanlığından duyulan tedirginliğin bu mesajları daha da bezemesi cabası.
(BW/AEK)
