Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel, kadınların siyasete katılımını artırmak için hazırladığı kanun teklifini Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) sundu.
2820 Sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nda değişiklik yapılmasını öngören teklifin gerekçesinde, kadınların siyasette temsili ve karar alma mekanizmalarında bulunmasının, kadına yönelik ayrımcı ve eşitsiz politikaların ortadan kaldırılması için önemli olduğu vurgulandı. Türkiye'de nüfusun yüzde 49.7'sinin kadınlardan oluştuğu ifade edilen gerekçede, buna karşın kadınların TBMM'deki temsil oranının yüzde 8.9 olduğu belirtildi.
Kadınların her düzeydeki parti yönetimi, TBMM, belediye meclisleri ve il genel meclislerinde en az yüzde 50 oranında temsilini ve katılımını öngören kanun teklifinin gerekçesinde, "Anayasanın kadın erkek eşitliğinin sağlanmasını belirten 10. maddesinin hayata geçirilebilmesi için kadın - erkek eşitliğinin yasalarca düzenlenmesi gerekir" denildi.
Kopenhag Kriterleri'ne göre, eşitlik şart
Avrupa Birliği (AB) ülkelerindeki parlamentolarda kadınların temsil oranlarına ilişkin örneklerine de yer verdiği yasa teklifinde Tuncel, şu noktalara dikkat çekti:
- Türkiye'de kamu organlarının yönetimlerin kadınlar ya hiç yok ya da erkeklere göre çok düşük oranlarda. 1935'ten bu yana seçilen milletvekillerinden 8 bin 734'ü erkek, 233'ü kadın.
- AB üyesi olmak isteyen Türkiye, Kopenhag Kriterleri uyarınca kadın-erkek eşitliğini fiili olarak sağlamak zorunda.
- Türkiye'nin 1985'te taraf Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi (CEDAW), taraf ülkelere kadın ve erkek fiili eşitliğin sağlaması ödevini yüklüyor. Bunun için yasal düzenleme ve somut adımların pozitif ayrımcılık olarak ele alınması gerektiğini belirtiyor.
Siyasette eşit temsil için anayasal ve yasal düzenleme yapan ülkeler
- İsveç parlamentosunda kadın temsil oranı yüzde 55, AB ülkeleri ortalaması yüzde 34. İspanya'da seçim yasası 2007'de Eşitlik Yasası'yla değiştirilerek, siyasi partilerin genel, bölgesel, yerel ve Avrupa seçimlerinde erkek ve kadın adayları için en az yüzde 40'lık bir oran garanti altına alındı.
- Belçika'da 2002'de yapılan yasal düzenlemelerde seçim listelerinde kadın temsiliyetinin eşit oranda olması sağlandı.
- Irak'ta seçimlerde yüzde 25 kadın kotası bulunurken, Bölgesel Kürt Yönetiminde bu oran yüzde 30.
- Fransa, Yunanistan, Raunda ve Arjantin siyasette kadın temsil oranını anayasayla düzenleyen ülkeler.
- Fransa'da 1999'da yapılan anayasal değişiklikle, "seçimle oluşan kurumlara kadın ve erkeğin eşit olarak gelmesi kuralı"yla "siyasi partilerin eşit katılımı kolaylaştırmaktan sorumlu olduğu" kabul edildi.
- Yunanistan'da Anayasa'da yerel ve bölgesel hükümet seçimlerinde her cinsiyetin eşit temsil edilmesi şart konuldu.
- Raunda Anayasasının 9. maddesinde, "Ruanda Devleti, kadınların karar alam makamlarında en az yüzde 30 oranında temsil edilmesini garantilemesi taahhüt eder" deniliyor. (BB)
