Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tanju Tosun, referandumda Trakya, Batı Ege ve güneyde sahil şeridinde "anayasa değişikliğine hayır" oyu çıkmasını dört ana başlık altında değerlendiriyor:
"Batılı seçmen, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) kendisini temsil ettiğine inanmıyor. Bu düşünce ciddi bir direnç olarak kök salıyor ve batılı seçmenden AKP'ye oy gitmiyor."
"Batılı seçmenin ortak bileşeni, milliyetçilik. Batıda milliyetçi hassasiyetler, şiddetli bir gerilime yol açabilir."
"AKP'nin, Kürt seçmenin parlamenter sisteme dâhil olması için seçim sisteminden vatandaşlık tanımına kadar yeni kurgular yapması gerekiyor. Bu da ancak yeni bir anayasa ile mümkün."
"Sosyal demokrat taban, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nu sahiplendi. CHP'nin oylarını artırması, Kılıçdaroğlu'nun seçim meydanlarındaki söyleminin arkasında durabilmesine bağlı."
"Türkiye'de birkaç farklı Türkiye oluşmaya başladı"
bianet'in sorularını yanıtlayan Tosun, "Türkiye'de birkaç farklı Türkiye oluşmaya başladı" diyor:
"Trakya'dan başlayarak kıyı Marmara, kıyı Ege ve Mersin'e kadar uzanan hat boyunca, hayat tarzı itibariyle batıya daha yakın, AKP iktidarına karşı kendini "öteki" olarak konumlayan bir seçmen kitlesi var.
AKP'nin ekonomik anlamda piyasacı, kültürel anlamda muhafazakâr dokusu var. Oy oranı, Orta ve Doğu Anadolu'da artıyor. Batıda ise milliyetçi liberal, kendisini AKP'ye kapatan bir sosyolojik doku var.
Batılı seçmen, AKP'yi demokrasiye ve özgürlüklere araçsal bakan bir parti olarak algılıyor. Bu inancı Başbakan Erdoğan'ın bazı söylemleri de destekliyor. AKP'ye oy vermeyenler ile AKP arasında ciddi bir psikososyal mesafe oluşuyor."
"Batıda milliyetçi hassasiyetler potansiyel tehdit"
"Orta Anadolu'da milliyetçiliğin dozu yumuşasa da Batı Türkiye'de şiddetli bir milliyetçi tepki var. Seçmenin Kürt meselesine katı bakışı sürüyor.
Orta Anadolu'da milliyetçi sosyolojik doku tarımdan ticarete geçiş yaşarken bölgenin ılımlı milliyetçi seçmeni de AKP'ye eklemleniyor. Batıda ise tarımla uğraşan seçmenin ekonomi politikalarından zarar görmesi AKP'ye karşı duruşu tetikliyor.
Esas soru, muhafazakârlaşan sermayenin milliyetçi eğilimlerini törpüleyen AKP'nin bu kitleyi bünyesinde tutup tutamayacağı."
Kürtlerin temsil sorunu
Tosun'a göre, gelecekte en önemli mesele, "Kürt seçmenin temsili".
"AKP, Güneydoğulu seçmenin parlamenter siyasete dâhil olabilmesi için temsil sorununu nasıl aşacak? Demokratikleşme projeleri neler? Yeni anayasa tartışmalarındaki vatandaşlık tahayyülünde Kürtleri nereye oturacak? Seçim sisteminden vatandaşlık tanımına kadar yeni kurgular yapılması gerek. Bu da ancak yeni bir anayasa ile mümkün."
CHP oylarını yüzde 30 artırabilir
Tosun, sosyal demokrat tabanın Kılıçdaroğlu'nu sahiplendiği görüşünde. "CHP, Kılıçdaroğlu'nun söyleminde belirginleşen açılım sinyallerini gerçek projelere dönüştürebilirse, önümüzdeki seçimde kararsız seçmen kitlesinden CHP'ye hafif bir yönelim olabilir, CHP oylarını yaklaşık yüzde 30 artırabilir" diyor. (BB)
