Türkiye sıralamanın ilk olarak yayımlandığı 2002'de 139 ülke içerisinde 99. sırada; geçtiğimiz yıl 166 ülke içerisinde 116. sırada yer almıştı.
Berbat bölgeler: Doğu Asya ve Ortadoğu
Sıralamaya göre, Doğu Asya ve Ortadoğu basın özgürlüğü açısından en kötü durumda yer alırken Avrupa Birliği'nin (AB) tüm üyeleri sıralamadaki ilk 40 ülke içerisinde yer alıyorlar.
Son sıradaki Kuzey Kore (167), Miyanmar (165), Çin (162) Vietnam (161) ve Laos'un (153) bulunduğu Doğu Asya ile Suudi Arabistan (159), İran (158), Suriye (155) ve Irak'ın (148) içinde yer aldığı Ortadoğu, basın özgürlüğünün en kötü olduğu iki bölge.
Bu ülkelerde bağımsız habercilik olmadığı gibi, gazeteciler her gün sansür ve baskı ile karşılaşıyorlar. Buralarda ne haberin ne de gazetecinin güvenliğinden söz edilebiliyor.
Savaş nedeniyle Mayıs 2003'ten beri 44 gazetecinin can verdiği Irak, gazeteci ölümleri açısından son yılların en tehlikeli bölgesi oldu. 26 gazetecinin hapiste olduğu Küba (166), Çin'den sonra dünyanın en büyük hapishanesi.
Türkmenistan (164) ve Eritre'de (163) özgür habercilikten söz edilemiyor. Bu ülkelerde, sadece resmi propagandanın ustaca yapıldığı resmi kaynaklar bulunuyor.
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) sıralamada 22. sırada yer alırken, Irak'ta basının durumu açısından 108. sırada gösterildi.
Gazeteci cenneti: Kuzey Avrupa
Basın Özgürlüğü Sıralaması'nın en üst sıralarında yer alan Kuzey Avrupa ülkelerinden Danimarka, Finlandiya, İrlanda, İzlanda, Norveç ve Hollanda, basın için birer barış ülkesi durumunda. Basının durumunun en iyi olduğu ilk 20 ülke içerisinde bir tek Yeni Zelanda (9), Trinidad ve Tobago, (11) ile Kanada (18) AB ülkesi değil.
AB ülkeleri içerisinde sıralamanın en gerisinde yer alan İtalya ve İspanya da, 39. sırada yer aldılar. İtalya'daki basına Başbakan Silvio Berlusconi'nin çıkar çatışmaları, basına hapis cezası öngören yasaların çıkması, haber kaynağının gizliliği ve ev aramaları gibi uygulamalar zarar verirken, ETA örgütünün uluslar arası politika ve Bask ülkesindeki durumla ilgili farklı düşünen gazetecilere yönelik yeniden terör kampanyasına başlaması İspanya'nın sıralamada geri kalmasında etkili oldu. Bir başka etken de, Jose Maria Aznar hükümetinin, basını doğrudan baskı altında tutma girişimde bulunması ve bu ülkede haber manipülasyonuna izin verilmesi oldu.
Kuzey İrlanda'da basının paramiliter güçlerce sürekli tehdit edilmesi İngiltere'nin sıralamada 28. sırada gösterilmesine yol açtı. 2001'de Sunday World gazetesi muhabiri Martin O'Hagan'ın öldürülmesi ile ilgili açılan soruşturma durmuş durumda.
Fransa'da (19), Le Figaro gazetesi bir muhabiri, Korsika'da girişilen saldırıdan kurtuldu. Gazetecinin aracı Eylül 2003'te kurşun yağmuruna tutuldu.
Belçika'da (22) yabancı bir gazetecinin haber kaynağına vahim bir saldırı yaşandı. Yunanistan (33), Olimpiyat Oyunları öncesinde gazetecilerin çalışmasına çok sayıda engeller çıkarıldı.
Yeni AB üyelerinde problem yasalar
AB'nin yeni 10 üyesi basın özgürlüğüne karşı saygılı bir tutum sergiliyorlar. Ancak bu ülkelerden bazılarında yasalar halen, AB'nin tersine, basına hapis cezası öngörüyor. Polonya'da (32), iftira iddiasıyla bir gazeteci 3 ay hapis cezasına çarptırdı. Ulusal ve uluslar arası tepkiler, gazetecinin hapse girmesine engel oldu.
AB'ye aday Romanya (70) ve Bulgaristan'da (36), ayrıca Moldavya'da (78) basının durumu, genel bir iyileşme görülen Balkan ülkelerindekine göre çelişki gösteriyor.
Fakir de olsalar Orta Amerika'daki, El Salvador (28) ve Kosta Rica (35); Asya'daki Kap-Vert (38), Namibya (42) veya Timor-Leste (57) basın özgürlüğüne saygı gösteren ülkeler olarak biliniyorlar.
Türkiye : Reformlar ciddi, ihlaller çok
Geçen yılki sıralamada 166 ülkede içerisinde 116. sırada yer alan Türkiye, son yıllarda yaptığı ciddi reformlara rağmen bu yıl 167 ülke içerisinde ancak 113. sıraya çıkabildi. RSF, Türkiye'de gerçekleştirilen reformların henüz hayata geçirilemediğini bildirdi. Örgüt, Türkiye'de sıralamada dikkate alınan ihlallerin ele alınan yılda azalma göstermediğine dikkat çekti.
Türkiye'nin komşularından Azerbaycan'da (136) basın özgürlüğü, Ekim 2003'teki Cumhurbaşkanlık Seçimleri'nden beri gerileme yaşıyor. Gürcistan 94. sırada yer alırken, Beslan rehine olayında Kremlin'in ulusal televizyon kanallarını denetim altında tutuma biçimi ile Rusya (140), Çeçenistan'daki gelişmelerin komşu Cumhuriyetlerde hissedilmesine de yol açtı. Çeçenistan'da bir AFP muhabiri halen kayıpken, aralarında "Forbes" dergisi yazı işleri müdürünün de bulunduğu iki gazeteci öldürüldü.
Özbekistan sıralamada 142, Kırgızistan 107, Tacikistan 95. sırada bulunuyor.
Uzmanlara 52 soru soruldu
Söz konusu sıralamayı RSF, 130 muhabirinden, partneri olan beş kıtadan 14 ifade özgürlüğü kuruluşundan, gazeteci, araştırmacı, hukukçu ve insan hakları savunucularından bir ülkede basın özgürlüğünün durumunu değerlendirmeyi sağlayabilecek 52 soruya yanıt vermelerini isteyerek gerçekleştirdi.
Sıralamada 167 ülke yer alırken diğer ülkeler bilgi yokluğundan sıralamada yer bulamadı. (EÖ/BB)
