Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), basın ve düşünceyi ifade özgürlüğünü güvence altına almada örnek ülkeler arasında gösterilen Norveç'i, siyasi içerikli bir reklam filmi yayımlayan yan Vest Televizyonu'nu cezalandırdığını için mahkum etti.
Norveç'in batısındaki Rogaland Bölgesi'nde yayın yapan TV Vest ve Rogaland Emekliler Partisi'nin yetkilileri, 2003'deki yerel seçimleri öncesinde yayımlanan siyasi reklamın para cezasıyla cezalandırılmasını AİHM'e taşımışlardı.
RSF sıralamasında birinci, AİHM'de mahkum
AİHM, dün (11 Aralık) aldığı bir kararla, Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün son Dünya Basın Özgürlüğü Sıralaması'nda 173 ülke içerisinde ilk sırada yer alan Norveç'in ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine oybirliğiyle karar verdi.
Partiye ait her biri 15 saniyelik üç siyasi içerikli mesajı, sekiz gün boyunca ve günde yedi kez yayımlayacağı konusunda ler 12 Ağustos 2003'te Ulusal medya yönetimini (Statens medieforvaltning) bilgilendiren televizyon kanalı, 3 bin 730 avro tutarındaki reklamlara 14 Ağustos ile 13 Eylül 2003 tarihleri arasında yer verdi.
27 Ağustos 2003'ten televizyon kanalına Medya yönetimi yetkililerince, siyasi içerikli reklam yayınını sürdürmeleri halinde para cezasına mahkum edilecekleri ihtarı yapıldı. Norveç RTÜK'ü, uygulamanın 1992 yılına ait radyo ve televizyon yasasının 10/3 maddesi ve ona bağlı yönetmeliğin de 10/2 maddesine aykırı olduğunu savundu.
"Reklam yasağı zaten susturulanları korumak içindi"
Kanalsa, yayınının düşünceyi ifade özgürlüğünün bir gereği olduğunu, reklam yayını olmadan partinin diğer partiler kadar medyadan yararlanamayacağını açıklayarak yayınına devam etti.
Oslo Mahkemesi önünde hakkını arayan kanal yetkilileri, uygulamanın Norveç Anayasası'nın ifade özgürlüğünü güvence altına alan 100. maddesiyle uyumsuz olduğunu belirttilerse de sonuç alamadılar. Yargıtaya yapılan itiraz da sonuçsuz kalınca tek çare AİHM'e başvurmak oldu.
Oybirliğiyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 10. maddesinin ihlal edildiğine hükmeden AİHM, siyasi reklam yayını anlamında Avrupa çapında ortak bir mevzuat bulunmasa da Emekliler Partisi'nin aslında, "yasağın ilkesel olarak koruduğu bir toplum kategorisi içerisinde yer aldığı"na işaret etti.
"Seslerini başka türlü duyuramazlardı"
AİHM, buna karşın bu partinin, reytingin yüksek olduğu kuşakta, diğer siyasi partilerin tersine, adının bile anılmadığını hatırlattı:
"Televizyonda para karşılığı reklam mesajı yayımlatmak, kamuoyuna seslerini duyurmak için bu partinin izleyebileceği yegane yoldu. Yasayla bu olanağı elinden alınan bu parti, diğer partilere kıyasla oldukça dezavantajlı bir duruma düştü. Partiyi kısaca tanıtan ve onunu için oy isteyen reklam mesajında siyasi tartışmaların seviyesini düşüren ve bir takım duyarlılıklara zarar veren bir yöne rastlanmadı. Televizyon parti için daha hızlı ve güçlü bir iletişim aracıydı." (EÖ)
