Açılan davalar, mahkumiyet kararları, gazete toplatmalar, ilan kesmeler, işten çıkarmalar, gazetecilere yönelik baskılar, tehditler ve saldırılar, düşünce ve ifade özgürlüğüne kısıtlama getirme çabaları Ocak 2002'nin özeti.
Rapora göre, "kısıtlı olan düşünce ve ifade özgürlüğünü daha da daraltan ve Türk Ceza Kanunu'nun 159 ve 312'nci maddelerini değiştirmeyi öngören yasa tasarısı" ayın en önemli olayıydı.
312 Eskiyi aratacak
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, 312. maddenin düzeltilmesini, yeni şekliyle eskisini aratacağa benzeyen 159. maddenin ise daha sonra görüşülmek üzere geri çekilmesini istedi.
Ayın diğer önemli olayı Yeni Şafak gazetesine polis baskınıydı. 5 Ocak Cumartesi günü İstanbul Organize Suçlar Şube Müdürlüğü ekibinden yaklaşık 20 polis, "arama izinleri bulunmadığı" halde, haklarında gıyabi tutuklama kararı bulunan Kazım ve Muzaffer Albayrak'ı arama gerekçesiyle Yeni Şafak gazetesine baskın yaparak, gazetecileri tek tek kimlik kontrolünden geçirdi.
Arama izni gazete yöneticilerinin itirazları üzerine daha sonra alındı. Basın Konseyi, "Baskının, hukuk devleti anlayışıyla bağdaşmadığını, eğer bir yazı dizisinin bazı kesimleri rahatsız etmesi yüzünden yapıldığı, iddiaları doğruysa, durumun bir sansür girişimi ve gazetecileri yıldırma eylemi sayılacağını, bunun da doğruca iletişim özgürlüğü ve demokrasiye karşı bir eylem olduğunu" ifade ederek, baskını protesto etti.
İşten çıkarmalar ve intihar
CNBC-E'de yaklaşık 25 kişi işten çıkarıldı. Basın sektöründeki ekonomik kriz ve işsizlik 2. kurbanını da aldı. Bursa`da, bir yıldır işsiz olan gazeteci Murat Uçtu ekonomik bunalım sonucu intihar etti. Önceki ay da bir gazeteci aynı nedenle intihar etmişti.
Star televizyonunun yayınları Radyo Televizyon Üst Kurulu kararıyla 15 gün durduruldu. Bu süre, Radyo ve Televizyon Yüksek Kurulu'nun (RTÜK) kuruluşundan beri bir ulusal kanala verdiği en yüksek yayın durdurma cezası.
Basın Konseyi Genel Sekreterliği'nin ulusal çapta yayın yapan basın organlarından ve Konseye gelen bilgilerden yaptığı derlemeye göre Ocak 2002'de meydana gelen önemli olaylar ve ayrıntıları şöyle:
Mahkumiyetler
* Radikal gazetesinde 3 Haziran 2001 tarihinde yayınlanan, "Bu Uyum Kütüğünde Bize Yer Yok" başlıklı F Tipi Cezaevleri ve Adalet Bakanlığı'nın tavrının anlatıldığı yazıda, terörle mücadele eden birini hedef göstermek suçundan, yazının sahibi Gazeteci Yıldırım Türker, Yazı İşleri Müdürü Hasan Çatalkurt ve Radikal gazetesi sahibi Aydın Doğan 9 milyar 34 milyon lira para cezasına çarptırıldı.
Ancak, hafifletici sebepler göz önünde bulundurularak ceza, 7 milyar 529 milyon liraya indirildi.
* İstanbul 11. Asliye Hukuk Mahkemesi Uğur Dündar'ın açtığı tazminat davasında, Yeni Şafak gazetesinin 16 Ekim 2000 tarihli nüshasında yayınlanan "Olur mu böyle Uğur" başlıklı haber ile, Fehmi Koru imzalı "Dudak uçuklatan isim" ve 18 Ekim 2000 tarihli "Yersiz hiddet" başlıklı yazılarda Dündar'ın kişilik haklarına saldırıda bulunduğunu gerekçesiyle, Yeni Şafak gazetesi ve Fehmi Koru'yu toplam 12.5 milyar lira tazminat ödemeye mahkum etti.
Açılan davalar
* Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Liberal Düşünce dergisinde yayınlanan "FP'nin kapatılması" konulu yazıda, Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Bumin le 3 üyenin kişilik haklarına hakaret edildiği gerekçesiyle, yazıyı kaleme alan Prof. Dr. Mustafa Erdoğan ile derginin sorumlu Yazı İşleri Müdürü Haluk Kürşat Kopuzlu hakkında, 5 yıl 4'er aya kadar hapis istemiyle dava açtı.
* Yedinci Gündem gazetesinin 23-29 Temmuz 2001 tarihli nüshasında yayınlanan "Kürt kimliği zorluyor" başlıklı haber nedeniyle İstanbul 1. No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi'nce (DGM) Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 169. maddesini ihlalden dava açıldı.
Gazete kapatma
* İstanbul DGM tarafındanYedinci Gündem gazetesine 25-31 Ağustos 2001 tarihli 10. Sayısında yayınlanan "Cemil Bayık: Barış umudu yaratıldı" başlıklı söyleşide PKK yetkililerinin açıklamalarına yer verdiği gerekçesiyle 15 günlük kapatma cezası verildi.
Yayın toplatma
* Yedinci Gündem gazetesi 26 Ocak-1 Şubat 2002 tarihli nüshasında yayınladığı "Devlet dilinde ısrarlı", "Tutuklulara saldırı", "Ölümden kurtulanlara işkence", "Devlet kendi dilinden kürtler anadilinde ısrarlı" ve "Irak, HADEP ve Kürtçe" başlıklı yazıları nedeniyle TCK'nın 169. Ve 312. maddelerini ihlal ettiği gerekçesiyle İstanbul DGM tarafından toplatıldı.
Yayın durdurma
* Yeni Şafak gazetesinin "Örümcek Ağı" operasyonunun sorgulama tutanaklarını yayınlanmasına Ankara 1 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi Yedek Hakimi yasak koydu.
Saldırı ve tehdit
* Milliyetçi hareket Partisi (MHP) Niğde Milletvekili Mükerrem Levent'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) giderken bir yayaya çarpması ile ilgili haberi takiple görevli İHA kameramanı Demet Keser, hastane girişinde MHP İzmir Milletvekili Yusuf Kırkpınar'ın saldırısına uğradı. Bayan kameramanın üzerine yürüyen ve hakaret eden milletvekili kameradan kaseti almaya çalıştı.
* Gaziosmanpaşa Milli Eğitim Müdürlüğü önünde biriken ve 'Kürtçe'nin Seçmeli Ders olarak okutulması' için dilekçe vermek isteyen grubu izleyen Yedinci Gündem gazetesi muhabiri Cengiz Kapmaz ile Azadiya Welat gazetesi muhabiri Salih Demirkaya polis tarafından tartaklandı.
* Cavit Çağlar ile Etibank'ın eski sahibi Dinç Bilgin'in, Dr. Lütfi Kırdar Eğitim ve Araştırma Hastanesi'ne getirilmesi sırasında görüntü almak isteyen gazeteciler, hastane güvenlik görevlilerinin saldırısına uğradı. Olayda CHA Kameramanı yaralandı.
* Marmaris'te yerel yayın yapan Kanal 48 televizyon kanalına gelen Cem Selik ve Erhan Taşel, Timuçin Kuş isimli 3 kişi canlı yayın konuğu gazeteci Erdem Katırcı'ya saldırdı.
* Bodrum'un Konacık beldesinde, Belediyesi haciz işlemlerini görüntülemek isteyen gazeteciler, zabıta memurlarınca tartaklandı
* Olay gazetesi yazarlarından Yusuf Kayaoğlu,23 Ocak 2002 tarihinde köşesinde çıkan bir yazı nedeniyle, Bursa MHP Milletvekili Orhan Şen tarafından tehdit edildiğini iddia etti.
Gözaltı
* Yedinci Gündem gazetesinin Batman Bürosu'na Batman Emniyet Müdürlüğü tarafından baskın düzenlenerek arama yapıldı. Batman temsilcisi İrfan Aydın gözaltına alındı.
İlan kesme
* Basın İlan Kurumu, Milliyet gazetesinin, 24 Ekim 2001 tarihli sayısında yayınladığı "Vurgun Bakan'sız olur mu?" ve "İşte Yeşil Ahtapotun kolları" başlıklı haberlerinde Basın Ahlak esaslarını ihlal ettiğini gerekçesiyle resmi ilan ve reklam yayınlama hakkının bir gün durdurulmasına karar verdi. (NM)
