Şırnak’ın Cizre, İdil ve Güçlükonak ilçeleri arasında yer alan Botan Vadisi ile Cehennem Deresi’nde, Şırnak Valiliği tarafından 24 Haziran 2024 tarihinde her biri 365 metrekare olan iki ayrı cam teras için ihale yapıldı.
Köylülerin itirazlarına rağmen cam teras inşaatı tamamlanma aşamasına gelirken, aynı bölgeye bir de askeri kule inşa edildi.
Dicle Nehri’ne hâkim bir noktada yer alan kule, Botan Vadisi, Bafe Kalesi ve 16. yüzyıla tarihlenen Elo Dino Kasrı’nı yukarıdan görecek şekilde konumlandırıldı.
Köylüler endişeli
Mezopotamya Ajansı’nda yer alan habere göre bölgede yaşayanlar, kulenin hem doğanın estetiğini bozduğunu hem de tarihi yapıları görsel ve fiziksel açıdan tehdit ettiğini belirtti.
Bölgede hayvancılıkla geçimini sürdüren köylüler, daha önce koyunlarını rahatça otlattıkları alanlara artık askerî kule nedeniyle giremediklerini, sürekli kimlik kontrolüne tabi tutulduklarını ve bunun ciddi bir baskı yarattığını dile getirdi.
Botan Vadisi, yalnızca doğal güzellikleriyle değil, tarihi mirasıyla da dikkat çekiyor. Vadide Elo Dino Kasrı, Bafe Kalesi, su sarnıçları ve tarihi mağaralar gibi pek çok kültürel varlık bulunuyor. Köylüler, bölgenin turizme açılması gerekçesiyle hem doğanın hem de kadim geçmişin yok sayıldığını belirtiyor.
Antik Çağlardan Osmanlı'ya uzanan tarih
Botan Vadisi, tarih boyunca birçok medeniyetin geçiş noktası ve yerleşim yeri oldu. Bölgede Asur, Urartu ve Med etkileri görülebilir.
Vadi esas olarak Ortaçağ'dan itibaren “Botan Beyliği”nin merkezi olarak bilinir. 13. yüzyıldan itibaren bölgeye adını veren Botan Beyliği, Kürt tarihinde önemli bir siyasi yapı. Beyliğin merkezi Cizre’ydi ve yöneticileri “Mîr” unvanını taşıyordu. En önemli yöneticilerinden biri olan Bedirhan Bey, 19. yüzyılda Osmanlı’nın merkezileşme politikalarına direndi. 1847’de Osmanlı ordusunun müdahalesiyle beylik dağıtıldı.
Botan Vadisi, Bedirhan’ın direnişiyle Kürtlerin mücadelelerinin ilk kıvılcımlarından biri olarak görülür. Vadi, yalnızca siyasi değil; edebi ve mimari mirasıyla da ön plana çıkar.
Melayê Cizîrî, 17. yüzyılda Botan sarayında yetişmiş, klasik Kürt edebiyatının kurucu isimlerinden biridir. Bölgede yer alan Elo Dino Kasrı, Bafe Kalesi, taş işçiliğiyle dikkat çeken su sarnıçları, mağara yerleşimleri ve eski köy yapıları, vadinin tarihî katmanlarını ortaya koyar.
(TY)
