Viyana Üniversitesi öğretim görevlisi hukukçu Dr. Neval Oğan Balkız, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın Almanya'dan da örnek vererek savunduğu başkanlık sisteminin Avrupa'da uygulanmadığını anlattı.
Balkız, "ABD dışında, Kıta Avrupa'sında bütünsel bir başkanlık sistemin yok. Fransa'da yarı başkanlık sistemi, Almanya'da güçlendirilmiş bir cumhurbaşkanlığı sistemi vardır. En son Polonya'da, 1997 tarihli anayasa ile Fransa sistemine yakın, yarı başkanlık sistemi öngörmüştür" dedi.
İnsan hakları açısından tehlikeli
"Başkanlık sistemi köklü demokratik geleneklere sahip olmayan toplumlarda, insan hak ve temel özgürlükleri ile demokratik yönetişim ilkesi anlamında tehlike oluşturduğu sabittir" diyen Balkız, Fransa örneği verdi:
"Fransa'da ortaya çıkan kohabitasyon dönemlerinde, güçlü cumhurbaşkanı ile yasama organı içinden çıkan ve onun güvenine dayanan hükümetin karşı karşıya gelmesi, sistemi kilitleme noktasına getirmiştir. Türkiye'de başkanlık veya yarı başkanlık sistemleri yerine parlamenter sistemin istikrarsızlık ve etkinlik anlamındaki işlemlerindeki bunalımların giderilmesi için Polonya'nın yeni anayasasında öngördüğü gibi, parlamenter sistemi bazı anayasal mekanizmalarla rasyonelleştirme çabaları çok daha yararlı ve daha ekonomik olur."
Amaç anayasa gündemini dağıtmak
Balkız, Erdoğan'ın başkanlık sistemini gündeme getirmesinin zamanlamasına da dikkat çekti:
"Başbakanın başkanlık sistemi üzerine bir konuşma yapması, amacı ve etkileri itibariyle, iyi programlanmış bir söylemden ibaret. Amacı anayasa üzerinde yoğunlaşmış gündemi dağıtmak, gündemdeki kavramları 2011 olası seçimlerinde propaganda dili halini getirmek olan siyasi manevradır. Türkiye için farklı bir hükümet sistemi önermek, devlet iktidarının nasıl belirleneceğini, kimler tarafından kullanılacağını ve nerede odaklanacağını yeniden düzenlemek demektir. Başbakanın bu söylemi mevcut iktidar erkinin tüm kuvvetleriyle kendi iradelerinde tutulmasını sağlamak, mevcut yetki ve alanlarını tek merkezden, hatta ve hatta olabilirse, denetimsiz bir şekilde doğrudan kullanabilme olanaklarına ilişkin bir söylem. Kendi iktidarlarını perçinleştirmek için seçim dönemlerinde, halkın önüne getirecekleri yapay bir çözümdür."
Yürütme sorunları çözülebilir
Balkız, Türkiye için başkanlık sistemi önermek yerine anayasal iyileştirmeler yapılması gerektiğini savundu:
"Düzeltme çabalarında rasyonelleştirilmiş parlamentarizm ve onu sağlayan kurucu güvensizlik oyu feshi, fesih sorası seçime gitme süresinin kısaltılması; parlamentodaki komisyonların çalışma usullerinde yapılacak değişiklikler; anayasa mahkemesinin ve cumhurbaşkanının yasama girişiminde bulunabilmesi gibi hukuki araçlar parlamenter sisteme eklenerek, yürütme sorunları çözülebilir." (SP)
