"Barış gazeteciliği, gerçeği bütün çıplaklığıyla göstermektir"

Atölye BİA’nın Güz Dönemi Programı Temel Gazetecilik Atölyesi’nin üçüncü gün oturumunda toplumsal cinsiyet odaklı habercilik ve barış gazeteciliği konuşuldu.

Birer gün arayla 30 Kasım'a kadar sürecek atölyeye, farklı ülke, şehir ve üniversitelerden 12 kişi katıldı. Güz Dönemi Programı Aralık ayında da düzenlenecek.

TIKLAYIN - Atölye BİA Güz Dönemi Programı'na başvurular devam ediyor

bianet kadın-LGBTİ+ editörü Evrim Kepenek, “Toplumsal cinsiyet odaklı habercilik nedir, nasıl yapılır, örnekleri nelerdir?”i anlattı.

Toplumsal cinsiyet odaklı habercilik: Peki nasıl?

*Evrim Kepenek

Kepenek, toplumsal cinsiyet odaklı haberciliği ve haberciliği yapmak için gerekenleri anlattı.

"Toplumsal cinsiyet odaklı habercilik sadece kadın ve LGBTİ+’ları kapsayan habercilik değildir" diyen Kepenek, şöyle devam etti:

"Biz Mühendisler Odası’nın aday seçimine bile aslında toplumsal cinsiyet odaklı bakabiliriz. Her haber konusuna toplumsal cinsiyet odağından bakmak gerekiyor aslında. Haberlerinizde de bu odağı görünür kılmalısınız.

"Toplumsal cinsiyet odaklı haberciliğe başlamadan önce, haberi seçmek ve hangi taraftayız buna karar vermek gerekiyor. Sonra iki soru sormak gerekiyor, bunlar check-pointtir benim için; haberi kim için ve neden yapıyorum? Buna karar vermelisiniz. Buna kadar verdiğinizde, tarafınızı da seçmiş ve hak odaklı habercilik yapmaya başlamış oluyorsunuz."

"Yaptığınız habercilikte haber öznenizi hiçbir zaman mağdur etmemelisiniz" diyen Kepenek, haberlerin olmazsa olmazlarını şöyle sıraladı:

• Uzman görüşleri
• Temsiliyet oranları
• Sarsıcı ve tık derdinde olmamak
• Bilgi verici olması
• Özenmek

Haber yazımı için yapılması gerekenler

Toplumsal cinsiyet odaklı habercilikte haber yazımı için yapılması gerekenler ise şöyle;

* Taraflarla iletişime geçin

* Haberi tüm boyutlarıyla ele alın

* Bir iddianame varsa ona ulaşın

* Duruşma takibiyse eğer duruşmaya vakıf olun

* Haberi istatistiksel verilerle güçlendirin

Kepenek, haber yazılırken 5N1K kullanılmasını ancak detay verilmemesini, ayrımcılık yapılmamasını, edilgen dil kullanılmamasını, kelime oyunları yapılmamasını, aberi pornografik hale getirilmemesi ve şiddetin süslenmemesi, militarist dil kullanılmaması, sıfatlardan kaçınılması, sembolikleştirilmemesi üzerinde durarak, "Haberde şiddete yol yöntem göstermeyin, haberinizin konusu ne ise o alanla ilgili STK’larla görüşün ve cinsiyetçi klişeler kullanmayın" dedi.

Görsel arşivden yararlanmak

Haberlerde fotoğraf kullanımını anlatan Kepenek, dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıraladı:

* Kadın çocuk yüzü göstermeyin

* Fotoğraf konu ile bağlantılı olsun

* Kadın fotoğrafı üzerinden başka mesaj vermeyin

* LGBTİ+ların yüzünü göstermeyin

* Fotoğraflarla mağdur profili çizmeyin

"Peki bunların yerine ne yapabiliriz?" diye soran Kepenek, sahadan ve eylemlerden fotoğraf kullanılması gerektiğini belirterek, Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği'nin Görsel Arşivi'nden yararlanılabileceğini söyledi. Kepenek, ayrıca haberlerde İstanbul Sözleşmesi ve 6284 Sayılı Kanun'un hayati açıdan önemli olduğunu, bunun gündemleştirilmesinin ve dosyaların da bu iki yasaya göre izlenilmesi gerektiğini vurguladı.

Daha sonra çocuk istismarı haberleri ve basının yaptığı yaygın yanlışlar üzerine konuşuldu.

“Görünenin altındakini haber yapmak”

Gazeteci Murat Utku “Barış gazeteciliği” oturumuna, medyanın dönüşümü içerisinde barış gazeteciliğinin ve dilinin nasıl değiştiğinden bahsederek, “Barış gazeteciliği, görünenin altındakini haber yapmaktır” dedi.

“Her zaman barış dilinden yana olmak gerek” diyen Utku, katılımcılarla günümüzde barış gazeteciliğinin mümkün olup olmadığı üzerine konuştu.

"İyi ve doğru gazetecilik yapmanın kuralları, her zaman devreye girmelidir. Görüneni iki kere doğrulatmak, derinlemesine araştırmak ve bütün unsurlarıyla ortaya koyduğunuz ve iki tarafada söz verdiğiniz bir haberle doğru habercilik yapmış olursunuz" diyen Utku, barış gazeteciliğinin insanlara gerçeği bütün çıplaklığıyla göstermek olduğunu söyledi.

Barış ve savaş odaklı dil arasındaki farklar

Utku, bianet’in barış gazeteciliği diliyle kurulan ve kurulmayan bir video-haberini izletti. Aradaki farklar üzerine tartışıldı.

TIKLAYIN - Aynı Görüntülerle "Barış" ve "Savaş" Odaklı İki TV Haberi

Utku, barış gazeteciliği için şunları söyledi:

* Barış gazeteciliği, çatışmayı körükleyen değil, uzlaştıran bir haberciliktir.

* Barış gazetecilği, eril dile karşı olmaktır.

* Barış gazeteciliği kolaylaştırıcı roldedir.

* Barış gazetecileri, çatışma ortamındaysa eğer taraflara kuşbakışı ile bakan olmalı ve durumu anlamaya çalışmalıdır.

* Barış gazeteciliği, yeni yol bulunmasını söyler.

* Barış gazeteciliği iletişim sağlayıcı ve diyalog kuran taraftadır.

* Barış gazeteciliği farklılıklara rağmen ortak zemini vurgulamaktır.

Atölye, barış gazeteciliği üzerine sorularla sona erdi.

(SO)

Evrim Kepenek kimdir?

bianet kadın ve LGBTİ+ haberleri editörü. bianet stajyerlerinden. Cumhuriyet, Birgün, Taraf, DİHA, Jinha ve Jin News için çalıştı. Sivil Sayfalar, Yeşil Gazete, Journo ve sektör dergileri için yazılar yazdı. "Okulun Duzi" belgeselini yönetti. Hemşin kültür dergisi GOR’un yazarlarından. Yeşilden Maviye & Karadeniz'den Kadın Portreleri, Sırtında Sepeti, Medya ve Yalanlar isimli kitaplara katkı sundu. 2011 Musa Anter Gazetecilik ödülü sahibi. İstanbul Üniversitesi Avrupa Birliği bölümünden mezun oldu, eğitimine Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünde devam etti.

Murat Utku kimdir? 

Deniz Harp Okulu’ndan ayrıldı. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat Bölümü’nden mezun. Radikal gazetesi, Nokta ve Aktüel dergilerinde muhabir, CNN Türk, Doğan Haber Ajansı ve Al Jazeera Türk’de TV habercisi olarak çalıştı. Ortadoğu olmak üzere dünyanın pek çok bölgesinde krizleri, depremleri, seçimleri, çatışmaları ve diplomatik gelişmeleri izledi. 2003’te ABD tarafından Irak’ın işgalini, 2006’da İsrail’in Lübnan’a saldırmasıyla başlayan “33 Gün Savaşı”nı, 2007’de Rusya ile Gürcistan arasında patlak veren Kuzey Osetya krizini, Pakistan tarafından 2009’da Taliban’a karşı Pakistan ordusunun düzenlediği  Swat Vadisi operasyonlarını yerinde haberleştirdi. Aljazeera Türk adına Musul’un IŞİD tarafından ele geçirilmesi ardından yaşananları ve son olarak 2011’den itibaren devam eden Suriye iç savaşını ve sonrasında ortaya çıkan mülteci sorununu Aljazeera Türk muhabiri ve Aljazeera İngilizce kanalı adına takip etti, haberleştirdi. Dünyadaki mülteci sorununu ele alan, yönetmenliğini Çinli sanatçı Ai Weiwei’in yaptığı Human Flow ve The Rest adlı belgesel filmlerde saha prodüktörü olarak çalıştı. Son olarak Medyascope’ta kıdemli muhabir ve Yayın Yönetmeni Yardımcısı görevlerini üstlenen Murat Utku’nun 2010 yılında Tekel işçilerinin, kurumun özelleştirilmesine karşı yürüttükleri direnişi konu alan ve Sinema Yazarları Derneği SİYAD tarafından en iyi belgesel ödülüne layık görülen “Direnişçi” adlı bir de belgesel filmi var. Utku, Kadir Has Üniversitesi’nde yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak gazetecilik dersleri veriyor.

* Atölye BİA haberleri için tıklayın.