Balyanların Anıt Mezarı Açıldı

İstanbul’un sembolü kabul edilen birçok yapıya imza atmış Baylan ailesinin yenilenen mezarlığının açılışı törenle yapıldı.

Üsküdar Surp Haç Mezarlığı’ndaki anıt mezarı proje sponsorluğunu Hraç-Hagop Kırmızıyan Kardeşlerin, uygulamayı ise Ermeni Mimar ve Mühendisleri Derneği’nin (HAYCAR) üstlendiği, koordinasyonunu mimar Kevork Özkaragözyan’ın yaptığı çalışmanın sonucunda anıt mezar bugün açıldı.

Türkiye Ermenileri Patrik Vekili Aram Ateşyan, Katolik Ermenilerin dini önderi rahip Levon Boğos Zekiyan, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş ve mimar Afife Batur konusma yaptı. Törende dualar, ilahiler okundu.

Törene fotoğrafçı Ara Güler de katıldı.

Meryem Ana Kilisesi'nden ilham alındı

Anıt mezar projesi Tavit Aynalı tarafından yine Balyan imzasını taşıyan Beşiktaş Meryem Ana Kilisesi’nin Horan (sunak) bölümünden ilham alınarak tasarlandı.

Üsküdar Surp Haç Mezarlığı’ndaki Balyan Aile Mezarlığı’nda inşa edilen anıt mezarın temeli 8 Eylül 2015’te atılmıştı.

Bulunan kayıp mezartaşı da anıtta

Dolmabahçe Sarayı’nın mimarı da olan Garabet Balyan’ın bir istimlak sonrasında kaybolan mezar taşı da İki yıl süren çalışmayla birlikte aile mezarlığında buluştu.

Garabet Balyan'in kayıp olan mezar taşı Kartal'da bir istimlak çalışması sırasında ortaya çıkmıştı. Taşın bulunduğu haberi Agos gazetesine ulaştırıldı ve böylece kayıp parça projeye eklendi.

Ancak Garabet Balyan’ın mezarının nerede olduğu, mezartaşının Kartal’daki İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Kartal’da kullandığı bir şantiyeye ne zaman ve kiler tarafından getirildiği bilinmiyor.

Balyan’ın mezarının bugün Abbasağa Parkı olan Beşiktaş Ermeni Mezarlığı’nda ya da yine aynı ilçede bulunan Barbaros Bulvarı yapılırken kamulaştırılan Yıldız kavşağındaki Ermeni Mezarlığı’nda olduğu sanılıyor.

"Balyanların mezarı nerede sorusuna yanıt için"

Projenin sponsoru Hraç Kırmızıyan Agos gazetesine verdiği röportajda Balyanlara ait mezarın yenilenmesi fikrinin nasıl doğduğunu şöyle anlatıyor:

“İstanbul’dan Balyan eserlerini çıkartırsak, turistlerin İstanbul’u gezmek için sayılı mekânı vardır. Turistlerin ya da ziyaretçilerin Balyan eserlerini gezdikten sonra ‘Balyanların mezarı nerede?’ sorusuna karşılık böyle bir şey yapmaya karar verdim.”

Kırmızıyan anıt mezarı turistlerin ziyaretine açmayı istediklerini söylüyor:

İki şekilde Balyanların anısına bir şey yapabilirdik: Ya kendimiz yapacaktık, ya da projeyi sunup birinin yapmasını bekleyecektik. Kardeşimle birlikte projeye başlama kararını aldıktan sonra Üsküdar Surp Haç Mezarlığı, Üsküdar Surp Haç Kilisesi Yönetimi ve Ermeni Patrikhanesi’yle görüşmelere başladık. Görüşmelerin sonucunda böyle bir projeyi HAYCAR’ın üstlenmesi gerektiği kanaati ortaya çıktı ve çalışmalara başladık. Söz konusu insanlara layık ve yakışır bir şey yapmak istiyorduk. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş da Anıtlar Kurulu’ndan alınacak izinler ve mezarlığın bakımı başta olmak üzere her konuda bize yardımcı oldu.”

Aynalı: Balyanlar motifleri alçıdan yapardı

Anıt mezarın tasarımını üstelenen Tavit Aynalı, yapım sürecinde kullanılan malzeme ve motiflere yönelik ayrıntıları şöyle aktardı:

“Tasarımda ilk önceliğim, bakıldığı zaman Balyan’ların mezarlığı olduğunu vurgulayan bir eser ortaya koymaktı. Bu sebeple onların birçok eserinde kullandığı kolon başları, motiflerden yararlandım. Kopya, ama çok anlamlı bir kopya. Eseri kim görse, durup Balyan diyebilir. Zamanında Balyanlar motiflerini alçıdan yapardı, biz mermerden yaptık.”

(YY/HK)

* Fotoğraflar Engin Sema, Manşet fotoğrafı, Agos gazetesi.