Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, 81 ilin Valiliklerine gönderdiği yazıyla transların cinsiyet uyum süreçlerinde kullandığı hormon ilaçlarına 21 yaş sınırı getirdi.
Medeni Kanun’un cinsiyet uyum süreçlerini düzenleyen maddesinde ameliyat olabilmek için 18 yaş sınırı olmasına rağmen Bakanlık, “cinsiyet hormonu ilaçlarının suistimali” başlıklı yazıyla testosteron içeren ilaçlar, gonadotropin salıverici (GnRH) analogları ve tek başına 2 mg ve üstü östrojen içeren ilaçların 21 yaş altında kullanımını kısıtladı.
Kaos GL’de yer alan habere göre Bakanlık, talimatında “Bu ilaçlar cinsiyet değiştirmek amacıyla hiçbir şekilde reçete edilemeyip raporlanamayacaktır,” dedi.
“Aile Yılı”
Yazıda, bu ilaçların “halihazırda kanser, infertilite, erken ergenlik, endometriyozis, post-menopoz, uterin fibrosis” tanılarında reçete ile dağıtılabileceği; ancak 21 yaş altındaki cinsiyet disforisi veya uyumsuzluğu yaşayanlara reçete edilmeyeceği söylendi.
Bakanlığın 25 Haziran tarihli talimat yazısında kısıtlamanın gerekçesi olarak ise Aile Yılı gösterildi. Anayasanın “Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları” başlıklı 41 inci maddesini hatırlatan Bakanlık, transların hormona erişimini “kültürel ve manevi değerlere tehdit” diyerek hedef gösterdi:
“Cumhurbaşkanlığımızca 2025 yılı ‘Aile Yılı’ ilan edilmiştir. Sağlıklı toplum yapısına, kültürel ve manevi değerlerimize yönelik gelişen tehditleri bertaraf etmek üzere Kurumumuzca tedbir alma ihtiyacı hâsıl olmuştur.”
Ne olmuştu?
Türk Eczacıları Birliği (TEB), 20 Kasım 2024’te yayımladığı duyuruda, Sağlık Bakanlığı’na bağlı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun bazı ilaçların temininde kısıtlamaya gittiğini açıklamıştı.
Bu kısıtlama, trans erkeklerin kullandığı testosteron enjeksiyonları ve jeller ile trans kadınların kullandığı östrojen artırıcı kontraseptifleri etkiliyordu.
Kararla birlikte Türkiye de transların hormon replasman tedavisine (HRP) erişimini sınırlayan veya zorlaştıran ülkeler arasına girdi.
HRT, vücudun üretemediği veya az ürettiği hormonların yerine konmasını sağlayan bir tedavi yöntemi. Tedavi şu amaçlarla uygulanabiliyor:
- Kadınlarda menopoz sonrası östrojen ve progesteron hormonlarını dengelemek için,
- Erkeklerde testosteron seviyelerini artırmak için,
- Cinsiyet geçiş sürecindeki transların sürecine yardımcı olması için.
HRT, kişinin fiziksel görünümünü, sesini ve bazı diğer özelliklerini değiştirmek için etkili bir yöntem; ancak tedavi süreci sürekli medikal kontrol gerektiriyor. Bu tedaviye erişimin kısıtlanması ise uzmanlara göre kişilerin fiziksel ve ruhsal sağlığını etkileyebilir.
Son zamanlarda transların HRT erişimini sınırlayan ülkeler arasında Estonya, Litvanya, Danimarka, Polonya, Hırvatistan, Çekya, Romanya, Macaristan, Letonya, Rusya, ABD ve Birleşik Krallık gibi ülkeler var.
(TY)
