Sivil toplum örgütlerinin tüm itirazlarına rağmen 12 bin yıllık Hasankeyf’i sular altında bırakacak Ilısu Barajı ve HES Projesi kapsamında yerinden taşınan 550 yıllık Zeynel Bey Türbesi bugün yeni yerine yerleştirildi.
Bakan: Zeynel Bey'e de Allah'tan rahmet niyaz ediyoruz
Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu ile Kültür ve Turizm Bakanı Nabi Avcı, Hasankeyf'te Zeynel Bey Türbesi'nin yeni yerine yerleştirildiği törene Ankara'dan video konferansla bağlandı.
Eroğlu, "Zeynel Bey Türbesi, korunmaya alınmasa neredeyse yıkılacak noktadaydı. Allah'a şükürler olsun ki biz, bu eseri kurtardık. Bundan sonra etrafının çok iyi şekilde korunması lazım. Zeynel Bey'e de Allah'tan rahmet niyaz ediyoruz. Kendisinin yerini kaydırdık; ama kusura bakmasın artık hakkını helal etsin. Yıkılacak bir türbeyi kurtardık" dedi.
Türbe Hasankeyf'in ayrılmaz bir parçasıydı
Sivil toplum örgütleri Zeynel Bey Türbesi’nin Hasankeyf dokusunun ayrılmaz bir parçası olarak yerinde durmasını, türbenin ancak kendi yerinde bir anlam ifade ettiğini başka bir alana taşınmasının anlam bütünlüğünü bozacağını belirtmişti.
Ancak Batman’ın Hasankeyf İlçesi'nde bulunan Zaynel Bey Türbesi, 12 Mayıs'ta Türkiye'de ilk kez uygulanan yöntemle 2 kilometre uzaklıktaki yeni yerine taşındı.
1100 tonluk Zeyney Bey Türbesi'ni taşıma işlemi kapsamında, 150 tekerden oluşan özel bir platform oluşturuldu. Yaklaşık 2 yıldır yapılan nakil çalışmaları için önce türbenin altına bir metre yüksekliğinde beton zemin döküldü. Daha sonra hidrolik kirkolarla betonla birlikte ağırlığı 1100 ton olan türbe, taşıma platformona yüklendi.
Zeynel Bey Türbesi'nin 2 kilometre uzaklıktaki yeni yerine taşınması işlemi, dört saatte tamamlandı. Bugün de türbe Hasankeyf İlçesi'ndeki Yeni Kültürel Park Alanı'na yerleştirildi.
twitter'dan tepkiler
Türbenin taşınması sırasında twitter’dan şu mesajlar paylaşılmıştı:
Taşınamaz kültür varlığı Zeynel Bey Türbesi'ni taşıdılar. #HasankeyfBoğulmasın pic.twitter.com/tZwvxh7T8u
— Arkeofili (@Arkeofili) 12 Mayıs 2017
Hasankeyf'te türbeyi taşıma işlemi bitmiş. Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın oğlu Zeynel Bey, mezarında ters dönmüştür. pic.twitter.com/cyHo06bM3I
— özcan yüksek (@ozcanyuksek) 12 Mayıs 2017
Taşınınca artık o Zeybel Bey Türbesi olmaz. Yerinde korunamayan kültürel miras korunmuyor demektir. pic.twitter.com/BLuhj9QKi3
— Arif Ali Cangı (@ARIFCANGI) 12 Mayıs 2017
GÜLE GÜLE #Hasankeyf
— Aktüel Arkeoloji (@AktuelArkeoloji) 12 Mayıs 2017
Seni götürmekle #Hasankeyf'i kurtardığını düşünenlere uzaklardan el sallahttps://t.co/wIhtNAairs … pic.twitter.com/ep9DSGlCXb
Proje nedir?Ilısu Barajı; Mardin ve Şırnak İl sınırları arasında Dargeçit ilçesinin 15 Km. doğusunda, Dicle Nehri üzerinde yer alacak Barajın kurulu gücü 1200 megavat, kurulu güç ve yıllık enerji üretim kapasitesi bakımından, Atatürk Barajı, Karakaya Barajı ve Keban Barajı'ndan sonra Türkiye’nin dördüncü büyük HES’i olacak. Projeyi, Avusturya, İsviçre, Türkiye, Almanya konsorsiyumu yapıyor. Projeye göre, nehirden 40 metrelik bir su yükselecek ve karşısındaki dağ yamacında yeni bir Hasankeyf inşa edildi. Evlerinden edilenlerin TOKİ'nin yaptığı evlere borçlandırılarak taşınması planlanıyor. . TIKLAYIN - HASANkEYF'İN TAKLİDİNİ BİLE ALAMIYORLAR Ilısu Barajı'nın olacağı bölgede Hasankeyf dahil 289 arkeolojik SİT alanı bulunuyor. Bölgenin sadece yüzde 40'ında yüzey araştırması yapıldı. Araştırma tamamlanırsa bu sayının iki katına çıkacağı düşünülüyor. Hasankeyf, zamanın en büyük taş köprüsü özelliğini taşıyan köprüsü dışında özellikle El Rizk Camii, Zeynel Bey türbesi ve hamamı, yaklaşık 6 bin mağara, özellikle kaya üzerindeki kalesi ile biliniyor. Baraj yapıldığında sadece kültürel ve tarihi bir alan yok olmayacak. Proje, Batman, Siirt, Diyarbakır, Mardin ve Şırnak illerinde toplam 199 köy ve Hasankeyf ilçesinden resmi rakamlara göre 55 bin insan etkileyecek. 90'lı yıllarda zorla göç ettirilmiş insanları eklenince bu sayı 80 bine ulaşıyor. Bunun yanında soyu tükenmekte olan hayvanların besin ve habitatlarının yok edilmesi (yalnızca Hasankeyf ve 12 km uzunluğundaki batı çevresini kapsayan bölgede 123 kuş türü gözlemlendi, soyu tükenme tehlikesi altındaki Fırat kaplumbağaları), sıtma gibi su kaynaklı hastalıklarda artış, su kalitesinde ciddi düşüş de olumsuz etkiler arasında yer alıyor. Hasankeyf'in sular altında kalmasına ilişkin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde (AİHM) devam eden bir dava da bulunuyor. |
(NV)
Fotoğraflar: AA
