Dönemin Jandarma Genel Komutanı Aytaç Yalman, 19-22 Aralık 2000’de yapılan “Hayata Dönüş Operasyonu”yla ilgili, bugün Bodrum 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde “tanık” sıfatıyla ifade verdi.
Yalman, ifadesinde “Operasyon, Adalet Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı’nın koordinasyonu ve Milli Güvenlik Kurulu’nun kararıyla yapıldı. Operasyon kararı almadan önce yapılan toplantıya MİT Müsteşatı Şenkal Atasagun, Emniyet Genel Müdür Yardımcısı ve Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü Ali Suat Ertosun katıldı” dedi.
Emri verdi ama “sorumlu değil”
Yalman, operasyonla ilgili sorumluluğunun sorulması üzerine de şunları söyledi:
“Benim görevim, operasyonun sınırlarını, maksadını, mekan ve zamanını koordine etmekti. Plan ve icra aşamasında daimim yoktur. Operasyon jandarma bölge komutanlıklarınca yapıldı, ben emri verdim.”
“Operasyonun amacı ölümleri durdurmaktı. Cezaevlerinde iç disiplin ve huzur sağlandı.”
Heyet görüşmeleri göstermelik miydi?
Yalman, “açlık grevlerinin ve ölüm oruçlarının 60. günde müdahale kararı çıktığını” söyledi. Açlık grevleri 20 Ekim 2000’de başlamıştı ve 60. günü, 9 Aralık’a denk geliyor. Ancak heyet görüşmeleri 18 Aralık’a dek sürdürülmüş ve anlaşma sağlanamadığı için operasyon yapıldığı açıklanmıştı.
Yalman ayrıca, heyetin görüşmeleri sürdürdüğü sırada operasyon hazırlıklarının durdurulmasıyla ilgili yazılı talimat vermediğini de söyledi.
Heyette bulunan TİHV Genel Sekreteri Metin Bakkalcı da bianet’e yaptığı açıklamada, dönemin İçişleri Bakanı Saadettin Tantan’ın “operasyona bir yıldır hazırlanıldığını, en ince ayrıntısına kadar planlanmış olduğunu” söylediğini hatırlatmıştı.
Avukat Güçlü Sevimli "Hayata Dönüş Operasyonu, Koğuştan Hücrelere" isimli kitabında olayı şöyle anlatıyor:
“Jandarma birliği operasyon için İstanbul'a 11-12 Aralık'ta geldi. Aynı tarihlerde görüşmeler sürüyordu. Bu da operasyonun çok önceden planlanmış olduğunun, görüşmelerin göstermelik olduğunu kanıtı. Görüşmeler operasyondan bir gün önce, 18'inde kesildi. Mehmet Bekaroğlu da 'Kandırıldık' demişti.”
Kimyasal silah kullanıldı mı?
Mahkeme salonunda, operasyonda kullanılan silahlarla ilgili de müdahil Avukat Ömer Kavili ile Yalman arasında şöyle bir diyalog geçti:
Kavili: Operasyonda kimyasal silah kullanıldı mı?
Yaşman: Bana böyle bir bilgi intikal etmedi.
Kavili: Beyaz fosfor gazı hakkında bildiklerinizi açıklar mısınız.
Yalman: Bilmiyorum ancak sis amaçlı kullanılıyor diye tahmin ediyorum.
“JİTEM’in varlığını araştırdım”
Yalman, Avukat Kavili’nin “JİTEM’le ilgili soruşturma açtınız mı?” sorusunu da şöyle yanıtladı:
“Böyle bir teşkilat olup olmadığının tespitini yapmaya çalıştım, varlığını anlamaya çalıştım. Ve daha sonra jandarma istihbarat yapılanmasıyla ilgili bir düzenleme yaptığımı hatırlıyorum.”
“Ben yaptığım araştırmada bu yapılanmanın yatay değil dikey yapıda olduğunu tespit ettim, bunun yanlış olduğunu gördüm, jandarma genel komutanlıklarına bu yapının yatay hale getirilmesi konusunda emir verdim.” (AS)
