Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) PKK lideri Abdullah Öcalan'ın yazdığı kitaba basım aşamasındayken el konulması ve yakılması nedeniyle Öcalan'ın hakkının ihlal edildiğine dair kararının gerekçesi bugün Resmi Gazete'de yayınlandı.
Mahkeme'nin incelediği başvuru Öcalan'ın "Kürdistan Devrim Manifestosu, Kürt Sorunu ve Demokratik Ulus Çözümü (Kültürel Soykırım Kıskacında Kürtleri Savunma)" isimli çalışmasına 21 Eylül 2012'de el konulmasına dair.
Mahkeme, bireysel başvuruyu inceleyerek Öcalan'ın yazdığı ve yayınlatmak üzere hazırlık yapıldığı sırada mahkemenin kitaba el koyması, toplatması ve yakılması şeklindeki kararı nedeniyle hakkının ihlal edildiği sonucuna vardı.
Kararda Anayasa'nın ve Anayasa Mahkemesi'nin düşünce ve kanaat özgürlüğü ile düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğü arasında ayrıma gittiği belirtildi.
Öcalan'ın kitabına el koyma ve toplatılma kararının başvurucunun bir düşünce ve kanaate sahip olması nedeniyle değil düşüncelerini açıklaması ve yayması nedeniyle verildiği yer aldı.
Düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğü
Düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğü ile basın özgürlüğüne yer verilen kararda bu özgürlüklerin Anayasa'da yer alan temel hak ve özgürlüklerin sınırlama rejimine tabi olduğu ancak bu özgürlüklere yönelik sınırlamaların da bir sınırının olması gerektiği vurgulandı.
"Söz konusu kitaba yönelik toplatılma, el konulma ve imha işlemleri nedeniyle başvurucunun düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğüne bir müdahalenin yapılmış olduğu açıktır. Öte yandan haberlerin, düşüncelerin ve bilgilerin serbestçe ve önceden bir kontrole tabi olmadan basılabilmesi basın özgürlüğünün bir parçası olduğu gibi basılı eserlerin serbestçe dağıtılabilmesi de aynı özgürlüğün ayrılmaz bir parçasıdır.
"Bu nedenle başvuruya konu basılmış eserin dağıtımının yasaklanması ve toplatılması ile başvurucunun düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğü ve bu kapsamda basın özgürlüğüne yönelik bir müdahale yapılmıştır. Ayrıca müdahalenin mevcudiyetine ilişkin Adalet Bakanlığınca Anayasa Mahkemesine herhangi bir itiraz da sunulmamıştır."
Çoğulculuk
Gerekçede, düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğüne yapılan bir müdahalenin meşru olabilmesi için Anayasa'da yer alan maddelere yer verildi.
"Demokratik toplumun ana temellerinden olan düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğü ile bu kapsamda basın özgürlüğü, sadece lehte olduğu kabul edilen veya zararsız veya ilgilenmeye değmez ve önemsiz görülen 'düşünceler' için değil, ayrıca devletin veya toplumun bir bölümünün aleyhinde olan, onlara çarpıcı gelen, onları rahatsız eden haber ve düşünceler için de uygulanır. Çünkü bunlar çoğulculuğun, hoşgörünün ve açık fikirliliğin gerekleridir."
Kişiliğine bağlı özgürlük ihlali
El koyma kararında söz konusu kitabın yazarının "silahlı terör örgütü kurma ve yönetme suçundan hükümlü Abdullah Öcalan olduğu" gerekçesine yer verildiğine işaret edilen gerekçede şu ifadeler yer aldı:
"İlk derece mahkemesi söz konusu kitabın yazarının kişiliğini terörle mücadele bağlamında değerlendirerek toplatma ve el koyma kararı vermiştir. Herhangi bir kimsenin yalnızca kişiliğine bağlı olarak düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğüne müdahale edilmesi haklı kılınamayacağı gibi yasaklanmış bir örgütün bir mensubunun veya yöneticisinin görüş ve düşüncelerini açıklaması da tek başına düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğüne müdahale edilmesini haklı kılmaz. Zira böylesi bir değerlendirme, bazı kişi ve grupların Anayasa'nın 26. maddesinde teminat altına alınan haklardan yararlanmasına engel olacağından anayasal hakların kullanılması bakımından kabul edilemez."
Hüküm
Gerekçede bir koruma tedbiri niteliğindeki el koyma kararına dayanılarak söz konusu kitapların toplanmasının ve bir kısmının kanunda öngörülen usule uyulmaksızın imha edilmesinin amaçlanan hedefler açısından orantısız olduğu ve bu bağlamda demokratik bir toplumda gerekli ve ölçülülük ilkesine uygun olmadığı kanaatine varıldığı belirtildi.
Öcalan'ın Anayasa'nın 26. ve 28. maddelerinde güvence altına alınan düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğü ile basın özgürlüğünün ihlal edildiği kararının Osman Alifeyyaz Paksüt, Zehra Ayla Perktaş ile Burhan Üstün'ün karşı oyları ve oy çokluğuyla alındığı belirtildi. (BK)
* Kararın tamamına buradan erişebilirsiniz.
