Anayasa Mahkemesi (AYM) önceki dönem Hakkari milletvekili Leyla Güven'in milletvekili sıfatını kazandıktan sonra tutuklanmasının, yasama dokunulmazlığıyla bağdaşmadığına ilişkin olarak 7 Nisan'da verdiği kararın gerekçesini bugün açıkladı.
Karar 6 ay önce verildi
Leyla Güven'in kızı Sabiha Temizkan, annesi hakkında verilen ihlal kararını 9 Nisan'da Twitter hesabından duyurmuş, Temizkan'ın açıklaması bianet'te haberleştirilmişti.
Annem Leyla Güven’in 2018’de milletvekili seçilmesinden sonra hakkında verilen tahliye kararının aynı gün itirazla tekrar tutuklamaya dönüşmesi ve vekillik süresince 7 ay tutuklu kalmasından dolayı AYM Genel Kurulu 7 Nisanda İHLAL kararı verdi. pic.twitter.com/Fr8vybfqzU
— sabiha temizkan (@sabihatemizkan) April 9, 2022
TIKLAYIN- AYM, Leyla Güven'in tutuklanmasına "ihlal" dedi
AYM'nin bugün açıkladığı gerekçede yüksek mahkemenin Güven'e yönelik hak ihlali kararını yasama dokunulmazlığını düzenleyen Anayasa'nın 83'üncü Maddesi'nin değil, "kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının" ihlalinden dolayı verdiği açıklandı.
Arka plan
Av. Reyhan Yalçındağ "AYM Seçilme hakkının ihlali konusunda karar vermekte çekingen davranıyor"Güven'in avukatı Reyhan Yalçındağ, Genel Kurulun kararının duyurusunun Nisan'da yapılmasına karşın gerekçesinin 6 ay sonra açıklandığını, bu durumun da 2 ayrı ihlale daha yol açtığını söyledi. Mezopotamya Ajansı'nın haberine göre, Yalçındağ, "Anayasa Mahkemesi ihlal kararı verirken çekingen davrandığını, başvuru formunda ileri sürülen son derece önemli Anayasa maddelerinin ihlallerini es geçtiğini" söyledi. Yalçındağ, "Sayın Güven milletvekili seçildikten sonra yargılamasının durması gerekirken [...] TMK gerekçe gösterilerek, Anayasanın 14'üncü maddesi gerekçe gösterilerek yargılama devam etmişti." dedi. Yalçındağ Berberoğlu ve Gergerlioğlu kararlarını hatırlattı: "Berberoğlu, akabinde de Ömer Faruk Gergerlioğlu'nun yargılnmalarına Anayasa madde 14 gerekçe gösterilerek devam edilemeyeceğine dair kararlar verildi." Başvurucu HDP'li, Kürt siyasetçiler olunca Anayasa Mahkemesi mümkün mertebe birçok hak alanına dair değerlendirme yapmak yerine son derece çekinik davrandığını, kendi içtihatlarına ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin içtihatlarına aykırı kararla verdiğini ya da eksik değerlendirmeler yaptığını bu kararda da görüyoruz" dedi. Yalçındağ "Milletvekili seçildikten sonra tutuklanmanın hukuka aykırılığı, Anayasaya aykırılığı kararda net bir biçimde belirlenmiş esasında. Bununla ilgili bir ihlal kararı verilmiş. Ama seçilme hakkında doğrudan bağlantı kurmak yerine bu bölümler kararın içine serpiştirilmiş" olduğunu söyledi. Baydemir, Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunun seçilme hakkının ihlali ve dokunulmazlık konusunda karar kurmamasına ilişkin de bu konuları Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine taşıyacaklarını dile getirdi. |
Leyla Güven Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eşbaşkanı iken Türkiye'nin 2017 Efrîn saldırısını eleştirdiği için tutuklanmış, tutukluyken 2018 Genel Seçimleri'nde milletvekili seçilmesi üzerine tahliye edilmiş, ancak, Savcılığın tahliyeye itirazı üzerine yeniden tutuklanmıştı.
AYM Genel Kurulu, Güven'in avukatları Reyhan Yalçındağ ve Serdar Çelebi'nin gözaltı ve tutuklamanın hukuka aykırılığı, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının, ifade özgürlüğü ve siyasi faaliyette bulunma haklarının, yasama dokunulmazlığının ihlali yönünde yaptıkları başvuruyu 7 Nisan'da karara bağladı, Güven'in ikinci kez tutuklanmasında Anayasanın 19'uncu maddesinin ihlal edildiğine hükmetti.
Tutuklama yasama dokunulmazlığıyla bağdaşmıyor
AYM seçilmiş ve milletvekilliği sıfatını kazanmış bir TBMM üyesinin Anayasa'nın dokunulmazlığı düzenleyen 83'üncü maddesindeki açık hükümler dolayısıyla tutuklanamayacağına işaret etti. Güven'in tutuklanmasının bu madde ile bağdaşmadığı değerlendirmesi yaptı.
Anayasanın 83. Maddesi şöyle "Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali ve seçimden önce soruşturmasına başlanılmış olmak kaydıyla Anayasa'nın 14 üncü maddesindeki durumlar bu hükmün dışındadır. Ancak, bu halde yetkili makam, durumu hemen ve doğrudan doğruya Türkiye Büyük Millet Meclisine bildirmek zorundadır."
AYM ihlali 19. Maddeye aykırlıkla gerekçelendirdi
AYM Genel Kurulu Anayasa'nın 83'üncü maddesiyle çelişen ve milletvekillerinin tutuklanmasına dayanak gösterilen Anayasa'nın 14'üncü maddesindeki "hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılması" düzenlemesinde yasal bir değişikliğe ihtiyaç olduğuna işaret etti. Genel Kurul, milletvekilinin tutuklanmasını Anayasa'nın 83. Maddesi'yle bağdaşmadığı tespitine karşın ayrıca bir değerlendirme yapamayacağını dile getirdi. Genel Kurulu, Güven ihlal kararının grekçesini kişi hürriyetinin ihlalini düzenleyen Anayasa'nın 19'uncu Maddesine dayandırdı.
4 üye karşı oy kullandi
Genel Kurul, Güven'in yakalanmasını, gözaltına alınmasını hukuka aykırılığın yönündeki iddiayı kabul edilemez bulurken, ilk tutuklamanın "kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edilmediğini" oybirliği ile karar verdi. Genel Kurul, Güven'in milletvekili seçildikten sonra tutuklanmasının ise "kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine" oy çokluğuyla hükmetti. Anayasa Mahkemesi, Başkanı Zühtü Arslan'ın ihlal yönünde oy kullandığı kararda, Rıdvan Güleç, Yıldız Seferinoğlu, Basri Bağcı ve İrfan Fidan karşı oy kullandı.
Karşı oy sahiplerinden Seferinoğlu, Bağcı ve Fidan Erdoğan tarafından, Güleç TBMM'de seçilerek Anayasa Mahkemesi üyesi olmuşlardı.
Devlet Güven'e 67 bin 500 TL tzminat ödeyecek
AYM , Güven'e ihlal nedeniyle 67 bin 500 TL tazminat ödenmesine karar vererek, bilgilendirme için kararın bir örneğinin Güven'in yargılandığı Diyarbakır 9'uncu Ağır Ceza Mahkemesi'ne bir örneğini de davada Adalet Bakanlığına gönderilmesine karar verdi.
(AEK)
