Anayasa Mahkemesi (AYM), Kanun Hükmünde Kararnameler’le (KHK) ilgili ihlallere dair dört başvuruya da Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu’nu işaret etti.
AYM’nin KHK ile öğrencilikle ilişiği kesilen, sahibi olduğu özel liste kapatılan ve birer kişi ve öğretmenlik mesleğinden ihraç edilen iki kişinin başvurularına dair kararı bugün Resmi Gazete’de yayınladı.
AYM, dört başvuru hakkında da “Başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna” karar vererek OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonu’na başvurma serbestisi verdi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de iç hukuk yollarının tükenmediğini ileri sürerek OHAL Komisyonunu gösterdiği ve 12 bin 600 benzer başvuruyu geri çevirmişti.
23 Ocak’ta Resmi Gazete’de yayınlanan 685 sayılı KHK ile kurulan Komisyon 17 Temmuz’da başvuru almaya başlamıştı.
Dört başvuru
AYM’nin karara bağladığı dört başvuru sahipleri şöyle:
* “Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkı’nda Kanun”a tabi olarak yurtdışında eğitim alan ve 1 Eylül 2016 tarihli 673 sayılı KHK ile öğrencilikle ilişiği kesilen S.O.
* Sahibi olduğu özel temel lise 23 Temmuz 2016’da 667 sayılı KHK ile kapatılan R.K.,
*23 Temmuz 2016 tarihli 667 sayılı KHK ile daha önce çalıştığı özel öğretim kurumu kapatılarak çalışma izni iptal edilen P.B.
* 15 Ağustos 2016 tarihli 672 sayılı KHK ile kamu görevinden çıkarılan R.D.
Dört kişi, AYM’ye başvurularında KHK ile yapılan işlemlerin mahkemeye erişimin hakkının, masumiyet karinesinin, adil yargılama hakkının, özel hayata saygı hakkının, ayrımcılık yasağının ihlal edildiği gibi noktaları vurguladı.
“Başvuru sonrası oluşturulan yeni başvurular”
Dört başvuru da Komisyon kurulmadan önce yapılmıştı. AYM kararında başvurabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmesi gerektiğini hatırlattı. Başvurudan sonra oluşan yeni başvuru yollarına dair ise şu ifadeler yer aldı:
“Başvuru yollarının tüketilip tüketilmediği, ilke olarak Anayasa Mahkemesine başvurunun yapıldığı tarihteki duruma bakılarak değerlendirilir. Ancak Anayasa Mahkemesi bazı durumlarda bireysel başvuru yapıldıktan sonra oluşturulan yeni başvuru yollarının tüketilmesi gerektiğine de karar verebilir. Özellikle belli bir konudaki yapısal ve sistemik sorunlara çözüm bulmak amacıyla sonradan oluşturulmuş bir yol söz konusu ise ikincillik ilkesi, o konudaki temel hak ve özgürlüklerin ihlali iddialarının -bu yol vasıtasıyla- öncelikle idari ve yargısal makamlarca değerlendirilmesine imkân tanınmasını gerekli kılabilir.”
Komisyon hakkında değerlendirme
AYM kararında OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonu’nu da “Ulaşılabilir olma”, “Başarı şansı sunma kapasitesine sahip olma”, “Yeterli giderim sağlama kapasitesi” yönünden incelmeler de yer aldı:
“… sonradan oluşturulan bu başvuru yolunun kişileri mali külfet altına sokmaması ve kişilere makul bir süre içinde valilikler vasıtasıyla başvuru imkânı tanıyarak başvuruda kolaylık sağlaması nedenleriyle ulaşılabilir olduğu sonucuna varılmıştır.
“Komisyonun başvuru konusu işlemi incelemeye, başvuruyu kabul ederek icra edilebilir bir karar verebilmeye, bilgi/belgelere ulaşma ve bunları incelemeye yetkili olması, başvurucunun Komisyona bilgi ve belge sunmalarına engel bir durumun bulunmaması, Komisyonun yapısının KHK ile önceden belirlenmiş ve üyelerinin bazı güvencelere sahip olması, özellikle Komisyon kararlarına karşı yargı yolunun açık olması, bu kapsamda adil yargılanma hakkına ilişkin güvencelerin yargılama sırasında sağlanmasının Anayasa'nın 36. maddesi gereği zorunluluk arz etmesi ve KHK ile bu konuda sınırlama getirilmemiş olması hususları bir bütün olarak değerlendirildiğinde söz konusu başvuru yolunun düzenleniş şekli itibarıyla başvurucunun ihlal iddiaları yönünden makul bir başarı şansı sunma kapasitesine sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
“[Komisyon’un kapanın kurumun açılması, öğrenciliğe dönüş imkanına tanıması gibi etkiler yaratacağı belirtilerek] potansiyel olarak yeterli giderim sağlama kapasitesine de sahip olduğu kanaatine ulaşılmıştır." (BK)
