Anayasa Mahkemesi (AYM), Gerger Fırat haber müdürü Özgür Boğatekin’in 2013’te Kaymakam Ömer Bilgin hakkında kaleme aldığı “Et kokarsa tuzlarsın” haberi ve “Kanun mu kaymakam mı”, “Rant kime gidiyor” ile “Namussuz kim” köşe başlıklı yazıları nedeniyle çarptırıldığı 1 yıl 15 gün hapis cezasını bozdu.
Aynı Haberlere Bir Takipsizlik, Bir “İftira” Hapsi
Boğatekin’in “ifade ve basın özgürlüğü hakkının ihlal edildiğine” hükmeden yüksek mahkeme kararında, ilk derece mahkemesinin Boğatekin’i hukuka aykırı fiili işlemediğini bildiği hâlde cezalandırmaya gittiğini kaydetti.
AYM, hüküm kurarken ilk derece mahkemesinin verdiği kararın ifade ve düşünce özgürlüğüne bir müdahale olduğu, bu nedenle müdahalenin Anayasanın 13. maddesinde yer alan “kanuni ölçüye” uygun olup olmadığının irdelenmesi gerektiği üzerinde durdu.
AYM, Boğatekin’in ilçe nüfus müdürlüklerinin evlendirme yetkisi kullandığını belirtip bu yetkinin kanuna aykırı olduğuna dikkat çektiğini, kaymakam Bilgin’in de duruma ses çıkarmadığını söylediği köşe yazısı için şöyle dedi:
Somut olayda ilk derece mahkemesi nüfus müdürlüklerinin evlendirme yetkisine dair düzenlemelerin başvurucu tarafından bilinmemesinin mazeret sayılamayacağından yola çıkmış ve böylelikle iftira suçunun oluştuğu kanaatine varmıştır.
Açıktır ki başvurucu, nüfus müdürlüklerinin evlendirme yetkisinin kanuna aykırı olduğunu düşünmekte ve müştekiyi bu ‘kanunsuzluğa’ engel olmamakla itham etmektedir. Başvurucunun iddiası, idarenin bir işleminin kanunlara aykırı olduğunu ileri sürmekten ibarettir.
Kamu gücünü kullanan organların ve özellikle idarelerin yetkilerinin kanuna uygun olup olmadığının sorgulanmasının -yöneticiler yahut hukuk profesyonelleri için son derece saçma görünse bile- olgusal bir iddia olduğunun ve iftira suçuna vücut verdiğinin kabul edilmesi her tür görevini kanuna uygun olarak yapmak zorunda olan idarenin işlem ve eylemlerinin araştırılmasını, soruşturulmasını, değerlendirilmesini ve bu alanda düşünce üretilerek yayılmasını, basının demokratik bir toplumdaki vazgeçilmez kamusal gözetleyici (watchdog) rolünü oynamasını imkânsız hâle getirecektir.
"Savcı rolü beklenemez"
Boğatekin’in bir diğer yazısında ise Toplu Konut İdaresi (TOKİ) projelerde yaptığı usulsüzlükler ve usulsüz para toplamaya ilişkin olduğu, mahkemenin kurumlar ile yazışmalar yaptığına dair iddiada bulunduğu ve bu doğrultuda karar verdiğine işaret eden AYM, gazetecinin söz konusu yazıda sorgulama yaptığını ifade etti.
“Söz konusu yazılar başvurucunun toplumdaki gözetleyici rolünün bir yansımasıdır. Başvurucu, bir gazeteci olarak toplumun sözcülüğünü yapmış ve yüksek sesle dile getirilen söylentileri kışkırtıcı bir üslupla ifade etmiştir. Başvurucunun iddiasının olgusal temelinin ilçede yürütülen projeler olduğu ortadadır. Bununla birlikte projeler hakkında çıkan söylentilerin varlığını bir beyanın doğruluğunu kanıtlayan savcı gibi ispat etmesi başvurucudan beklenemez” dedi.
"Sağlıklı bir demokraside cezalandırma konusu olması düşünülemez"
AYM, kararının devamında şunları kaydetti:
Başvurucu, cezalandırılmasına neden olan yazısında konu ettiği iki projede halktan toplanan paraların ve yapılan ihalelerin usulsüz olduğu, dolayısıyla müştekinin menfaat temin ettiği şeklinde söylentiler çıkmasına rağmen müştekinin bunlara ses çıkarmadığını iddia etmiştir. Başvurucu, ilçede yürütülen projeler ve müşteki hakkında çıkan söylentileri haberleştirmekte ve bunlara ilişkin olarak kamuya doyurucu bir açıklama yapılmasını beklemektedir.
Yeterli olgusal temelleri olduğu müddetçe bireyleri yahut toplumu ilgilendiren olaylar hakkında çıkan söylentilerin haberleştirilmesi de cezalandırılamaz. Dahası söz konusu duyumlar hakkında yetkilileri doyurucu açıklama yapmaya çağırmanın sağlıklı bir demokraside cezalandırma konusu olması düşünülemez. Kaldı ki köşe yazılarında başvurucu, kesin ifadeler kullanmak yerine yazılarında yer alan iddiaların birer söylenti olduğunu ifade etmiş; iddiaların doğruluğuna ilişkin olarak kendisinin hiçbir şüphesi bulunmadığı algısını yaratacak bir dil kullanmamıştır.
"Toplum nezdinde sorgulanmasını amaçladı"
Bu nedenlerden ötürü konunun Anayasanın 13. maddesinde yer alan ‘kanuni ölçü’ şartını sağlamadığını belirten AYM, ilk derece mahkemesinin yaptığı yorumun öngörülebilir şartını da sağlamadığını kaydetti.
Devamında, “Başvuruya konu yazılar bir bütün olarak ele alındığında, başvurucunun dönemin ilçe kaymakamı hakkında idari veya adli bir soruşturma açılmasını hedeflediği ve bu kasıtla hareket ettiği sonucuna varmak öngörülebilir değildir. Dolayısıyla bir gazeteci olarak başvurucu, kaymakam hakkında bir soruşturma açılmasını değil, onun birtakım işlem ve davranışlarının toplum nezdinde sorgulanmasını amaçlamaktadır. Dahası ilk derece mahkemesi başvurucunun hukuka aykırı fiili işlemediğini bildiği hâlde müştekiye isnat ettiğini de kesin delillere dayalı olarak ve her türlü şüpheden uzak bir biçimde gösterememiştir” dedi.
İhlal kararı verdi
AYM, Anayasa’da yer alan ifade ve basın özgürlüğüne ilişkin maddelerin ihlal edildiğine oy çokluğu ile hükmetti. AYM, bu durumun ancak yeniden yargılama yapılması ile telafi edilebileceğini de ekledi.
AYM ayrıca gazeteciye 30 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
Gerger Asliye Ceza Mahkemesi 31 Mart 2015’te iftira suçlamasıyla Boğatekin’i mahkum etmiş, Yargıtay 8 Ceza Dairesi de 9 Mart 2020’de cezayı onamıştı.
(HA)
