Fotoğraf: AA
Haberin İngilizcesi için tıklayın
Anayasa Mahkemesi (AYM), CHP’li Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Özkoç ile birlikte 138 milletvekilinin açtığı davada 4045 sayılı devlet memurlarına güvenlik soruşturması yapılmasını öngören kanuna 2018’de eklenen hükmün iptaline karar verdi.
AYM’nin 19 Şubat 2020’de verdiği iptal kararı, bugünkü Resmi Gazete’de yayınlandı.
Dava konusu madde, güvenlik soruşturması yapmakla görevli birimlerin bakanlıklar ile kamu kurumlarının arşivlerinden belge almaya, tutulan kayıtlara ulaşmaya ve mahkeme kararlarını almaya yetkili oldukları hükme bağlanmıştı.
Yasadaki ilgili maddeye karşı dava açan milletvekilleri, başvuruda kuralın kamu görevine girmek isteyenlere ait kişisel verilere sınırsız bir şekilde erişme, işleme ve değerlendirme imkânı verdiği belirtmiş, kişilerin kamu görevine girmesinin engellenebileceğini öne sürmüşlerdi.
Mevcut madde ile kişilerin kamu görevinden çıkarılmasının mümkün olabileceği de belirten milletvekilleri düzenlemenin kamu hizmetine girme hakkına öngörülemez bir sınırlama getirdiği ifade ederek dava açmışlardı.
AYM: Özel hayatın gizliliğine aykırı
Davayı görüşen AYM Anayasa’nın 20. maddesinin “kişisel verileri” güvence altına aldığını ifade etti. Kişisel verilerin ancak kanunda öngörülen hâllerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebileceğini ifade eden AYM yaptığı değerlendirmede şu ifadelere yer verdi:
"Anayasa'nın 129. maddesinde memurlar ve kamu görevlilerinin Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunma yükümlülükleri düzenlenmiştir. Kamu görevinde çalıştırılacak kişiler bakımından güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması yönünde düzenlemeler getirilmesi kanun koyucunun takdir yetkisindedir. Ancak bu alanda düzenleme öngören kuralların kamu makamlarına hangi koşullarda ve hangi sınırlar içinde tedbirler uygulama yetkisi verildiğini açık olarak göstermesi ve kötüye kullanmalara karşı yeterli güvenceleri sağlaması gerekir.
"Yetkinin kötüye kullanımını önlemeye yönelik düzenleme yok"
"Kuralda güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli olanların bu kapsamda kişisel veri niteliğindeki bilgilere ulaşması öngörülmüşken Kanun’da bu bilgilerin ne şekilde kullanılacağına, hangi mercilerin soruşturma ve araştırmayı yapacağına, bu bilgilerin hangi koşullarla saklanacağına, ilgililerin söz konusu bilgilere itiraz etme imkânının olup olmadığına, bilgilerin bir müddet sonra silinip silinmeyeceğine, silinecekse bu sırada izlenecek usulün ne olduğuna, yetkinin kötüye kullanımını önlemeye yönelik nasıl bir denetim yapılacağına ilişkin herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
"Bu nedenle güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda kişisel veri niteliğindeki bilgilerin alınmasına, kullanılmasına, işlenmesine yönelik temel ilke ve güvencelere kanunda yer verilmeksizin bunların alınmasına ve kullanılmasına izin verilmesi Anayasa’nın 13. ve 20. maddeleriyle bağdaşmamaktadır.
"Anayasa Mahkemesi açıklanan nedenlerle kuralın Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir." (HA)
