AYM'den, Soma İçin "Yaşam Hakkı İhlali" Kararı

* Fotoğraf: Arşiv - AA

Haberin İngilizcesi için tıklayın

Anayasa Mahkemesi (AYM), Soma'daki iş cinayetinde hayatını kaybeden 11 işçinin yakınları tarafından maden ocağının denetiminde ihmali olduğunu iddia ettikleri kişiler hakkında yaptıkları bireysel başvuruyu karara bağladı.

Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlanan kararla, ailelerin 12 Ağustos 2016’daki başvurusu sonuçlanmış oldu. Yüksek Mahkeme kararında, ölen işçilerin Anayasa'nın 17'nci maddesinde güvence altına alınan yaşam hakkının ihlal edildiğine hükmetti.

Başvurucuların tazminat talebinin ise reddedildiği kararın bir örneği, yaşam hakkı ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere Danıştay Birinci Dairesi'ne gönderildi.

AYM rapordaki bilgileri hatırlattı

AYM kararında, yürütülen soruşturma kapsamında alınan bilirkişi raporunu hatırlatarak, raporda olayın meydana geldiği maden ocağında iş sağlığı ve güvenliği konusunda ne gibi eksiklikler bulunduğu ve sözü edilen hususların olayın vuku bulmasına katkısının teknik yönden ortaya konduğuna dikkat çekti.

Ayrıca, yine aynı raporda yer verilen ve “maden ocağını 2010’dan olay tarihine kadar denetleyen, eksiklik ve aksaklıkları ortaya koymayan bakanlık müfettişlerinin de olaydan sorumlu olduğuna” dair bilgiyi hatırlattı.

"Mesnetsiz olduğuna nasıl kanaat getirildi?"

AYM’nin gerekçeli kararında, şu ifadeler yer aldı:

"Cumhuriyet Başsavcılığı'nca alınan bilirkişi raporu, konusunda uzman kişilerce hazırlanmış olup, ön incelemeyi yapan kişilerin görevlerinin esası ise kamu görevlilerinin gereksiz ithamlarla karşılaşmamaları ve kamu görevlerinin aksamaması için ceza soruşturması yürütülmesini gerekli kılacak bir durum bulunup bulunmadığının tespitinden ibarettir.

“Bu nedenle ön incelemeyi yapan kişilerin bilirkişi incelemesine neden ihtiyaç duydukları ve olay hakkında teknik değerlendirme yapabilecek donanıma sahip olmadıkları dikkate alındığında bilirkişi raporundaki tespitlerin genel ve hukuki yönden mesnetsiz olduğuna nasıl kanaat getirdikleri anlaşılamamıştır.”

Ne olmuştu?

13 Mayıs 2014’te, Manisa'nın Soma ilçesinde yaşanan iş cinayetinde 301 maden işçisi hayatını kaybetmişti. Olayla ilgili soruşturma başlatan Cumhuriyet Başsavcılığı, sorumluların belirlenmesi için bilirkişi heyetini görevlendirdi.

Maden ocağındaki havalandırma, sensör ölçümleri, elektrik dağıtım hatları ve trafolar ile ilgili değerlendirmelerde bulunan bilirkişi heyeti, maden kazasının pek çok ihmal ve kusurun bir araya gelmesi sonucu meydana geldiği ve kazanın önlenebilir olduğu sonucuna vardı.

Başsavcılık, görevlerini ihmal ettikleri yönünde şüphe oluştuğu gerekçesiyle maden ocağının denetimini yapanlar ve Çalışma Bakanlığı görevlileri hakkında ilgili bakanlıktan soruşturma izni istedi. Bakanlık, aleyhlerinde ön inceleme yürüttüğü görevliler hakkında soruşturma izni vermedi.

Danıştay ise, eksik inceleme yapıldığı gerekçesiyle soruşturma izni verilmemesine dair kararı kaldırdı. Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığı’nda görevli müfettişlerce hazırlanan ön inceleme raporunda da, yeni bir bilirkişi heyetinin maden kazasını incelemek üzere görevlendirilmesinin uygun olacağı belirtildi.

Teftiş Kurulu görevlilerince hazırlanan ön inceleme raporu esas alınarak görevliler hakkında soruşturma izni verilmedi.

Karara karşı işçi yakınlarının yaptıkları itiraz, haklarında ön inceleme yapılanların eylemleri ile maden kazasının meydana gelmesi arasında doğrudan bir “illiyet bağı” kurulamadığı gerekçesiyle Danıştay tarafından reddedildi.

Böylece kamu görevlileri yönünden adli sürecin sona erdi. Ancak ölen işçilerden 11’inin ailesi Danıştay’ın kararını AYM’ye taşıdı. 

Soma davası

301 madencinin hayatını kaybettiği iş cinayetinin 13 Nisan 2015’te başlayan davası, yerel mahkemede 11 Temmuz 2018'de sonuçlandı.

Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi heyeti, Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan'a "taksirle insan öldürmekten" 15 yıl hapis cezası ve madencilik işinden 3 yıl süreyle men verdi.

Tutuklu sanıklardan Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Genel Müdürü Ramazan Doğru, Maden Mühendisi ve İşletme Müdür Yardımcısı İsmail Adalı, İşletme Müdürü Akın Çelik ve Maden Mühendisi Ertan Ersoy hakkında ise 15 ile 22 yıl 6 ay arasında hapis cezasına hükmedildi.

Tutuksuz sanıklardan dokuz kişi için de hapis cezası kararı veren heyet, şirket sahibi Alp Gürkan’ın da aralarında bulunduğu 37 kişi hakkında ise beraat kararı verdi.

İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 14. Ceza Dairesi, 19 Nisan 2019 tarihli kararında Manisa'nın Soma ilçesinde 301 işçinin hayatını kaybettiği iş cinayeti davasında 5 tutuklu sanığa verilen 15 ila 22 yıl 6 ay arasında değişen hapis cezalarını yerinde buldu.

Can Gürkan tahliye edildi. Dosya Yargıtay’da.