Haberin Kürtçesi için tıklayın
Basın İlan Kurumu’nun (BİK) 2019’dan beri resmi ilan ve reklam vermediği, son olarak da 22 Ağustos'ta ilan hakkını tümden iptal ettiği Evrensel'e yönelik uygulama bu kez Anayasa Mahkemesince (AYM) kabul gördü.
Cezaevinde, kendisine Evrensel verilmeyen tutuklunun başvurusunu değerlendiren AYM, “Alabileceğin 1800 gazete var, Evrensel okumasan da olur” diyerek tutuklunun ifade özgürlüğünün ihlal edilmediğine hükmetti.
Sincan T Tipi Cezaevinde tutuklu olan Mustafa Koca, Haziran 2021’de Evrensel’e abone olmak için cezaevi idaresine dilekçe verdi.
Cezaevi yönetimi başvuruyu BİK'in Evrensel’e resmi ilan ve reklam vermeme kararına atıfla reddetti. Bunun üzerine Koca İnfaz Hakimliğine başvurdu. Ancak mahkeme de benzer bir karar verdi.
Koca bunun üzerine AYM'ye gitti ve 2 Eylül 2021'de "Gazete satın alma talebinin reddedilmesi nedeniyle ifade özgürlüğünün engellendiği" gerekçesiyle başvuru yaptı.
Koca'nın başvurusunu kabul eden Yüksek Mahkeme, yaptığı değerlendirmede cezaevlerinde süreli yayınların erişimine yönelik uygulamada sorun yaşandığını belirtti.
Demokratik toplum düzeninin gereklerine uygunmuş
AYM, cezaevleri yönetimlerinin asıl görevlerini yerine getirmeleri için BİK kararlarının 'akreditasyon' olarak kabul edildiğini belirterek BİK'in gazetelerin yüzde 80'ini ve en yüksek tirajlı 29 gazeteyi denetimden geçirdiğini ifade etti.
AYM, buradan yola çıkarak, başvurucu Koca'nın yüksek tirajlı 29 gazete ve toplamda 1800 gazeteye erişim imkânının olduğunu belirterek kararında şöyle dedi:
"Başvurucunun en yüksek tirajlı 29 ulusal gazetenin de aralarında olduğu yakın fikir ve içtihat çeşitliliğine sahip, ortalama 1800'e varan gazeteye ulaşım imkanı vardır. Ayrıca son yıllarda getirilen yenilikler başvurucu yönünden de müdahalenin etkilerini fazlasıyla dengeler niteliktedir.
“Bu bağlamda başvurucunun tirajı yeteri olmadığından resmi ilan yayım hakkı bulunmayan Evrensel gazetesini satın alma talebinin bu sebeple reddedilmesinin ifade özgürlüğü yönünden haksız bir sınırlama oluşturmadığı, kurum düzeni, disiplini, güvenliği ve mahkumların ıslahı meşru amaçlarını gerçekleştirmek yönünden zorunlu bir sosyal ihtiyacı karşıladığı, tutuklu olan başvurucuya katlanması gerekenden fazla bir külfet yüklemediği, dolayısıyla orantısız da olmadığı ve demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
AYM pilot kararında "sistematik sorun var" demişti
Anayasa Mahkemesi; BİK'in Evrensel, BirGün, Cumhuriyet ve Sözcü gazeteleri için aldığı ilan kesme cezalarına dair 10 Ağustos'ta verdiği ihlal kararının gerekçelerinde, basın ve ifade özgürlüğünün ihlal edildiğini, bunun yapısal sorunlardan kaynaklandığını söylemiş ve bunun için Meclise bilgi verilmesine hükmetmişti.
Basın ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine vurgu yapan AYM, ayrıca "Basın İlan Kurumu kararlarının düzenleme amacından öteye giderek artık kimi basın mensupları açısından caydırıcı etki yaratabilecek bir cezalandırma aracına dönüştüğü ve bu durumun sistematik bir soruna neden olduğu gözlenmiştir" demişti.
Anayasa Mahkemesi bu kararla, resmi ilan ve reklam kesme cezalarına ilişkin koşulların çerçevesinin çizilmesi, belirli bir açıklık ve kesinlikte olan ifadelerle kanun maddesinin şekli ve maddi yönden yeniden düzenlenmesi gerektiğini ve BİK'in değerlendirmeleriyle ilgili sistematik sorun olduğunu belirtmişti.
TIKLAYIN - AYM’den pilot karar: BİK'in ilan kesme cezalarında sistematik sorun var
AYM daha önce "ifade özgürlüğü ihlali" kararı vermişti
AYM, Mayıs 2019'da verdiğ bir başka kararda, mahpuslara verilmesi engellenen gazete ve dergilerin seçiminde keyfiyet olduğuna, mahpusların suçlamalarına ve hapishaneye göre değiştiğine bunun da ifade özgürlüğü ihlali olduğuna hükmetmişti.
AYM kararı, yüksek güvenlikli hapishanelerde bulunan mahpusların satın aldıkları dergi ve gazete gibi yayınların çeşitli nüshaları, infaz kurumu eğitim kurullarının aldıkları kararlar uyarınca kendilerine teslim edilmemesi üzerine yapılan başvuruda vermişti.
Mahpuslara teslim edilmeyen yayınlar Özgürlükçü Demokrasi, Demokrasi, Demokratik Ulus, Yeni Demokratik Ulus, Serxwebun, Özgür Gündem, Özgür Halk, AzadiyaWelat, Diz Çökmeyenlerin Gazetesi ve Atılım isimli gazeteler ile Jineoloji isimli derginin 2014 ve 2018 yılları arasına yayımlanmış bazı nüshalarıydı. Bu yayınlar hakkında verilmiş bir toplatma ya da elkoyma kararı da bulunmuyordu.
TIKLAYIN - AYM: Mahpuslara gazete verilmemesi ifade özgürlüğünün ihlali
Cezaevlerinde gazetelere BİK kuralı |
Hükümlü ve tutuklular; 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 62. maddesi uyarınca, mahkemelerce yasaklanmamış olması koşuluyla Türkçe süreli ve süresiz yayınlardan bedelini ödeyerek yararlanma hakkına sahipler. Ancak talep edilen Türkçe gazetenin Basın İlan Kurumu’nun (BİK) “İlan Yayınlama Hakkı Bulunan Gazeteler” listesinde yer alması gerekiyor. Eğer BİK’in listesinde abone olunacak ya da satın alınacak gazete yok ise; hükümlü ve tutuklular söz konusu gazeteyi satın alınamıyor ya da abone olamıyor. Aynı şekilde bu gazeteler hükümlü ve tutuklulara hediye de edilemiyor. Buna göre Yeni Yaşam BİK'in "İlan Yayınlama Hakkı Bulunan Gazeteler" listesinde değil. BİK, 22 Ağustos'ta Evrensel'in resmi ilan yayımlama hakkını tümüyle iptal etti. ancak BirGün'ün hükümlülere verilmesinin önünde hiçbir engel yok. Basın İlan Kurumu'nun "İlan Yayınlama Hakkı Bulunan Gazeteler" listesine buradan ulaşabilirsiniz. |
(HA)
