15 Temmuz darbe girişimi sonrasında, yaşananlar gerekçe gösterilerek ve hızlı adımlar atılması gerektiği öne sürülerek arka arkaya kararnameler yayımlandı. Ülkenin kararnameler ile yönetilmesi eleştiri konusu olsa da iktidar buna aldırış etmedi. Ana muhalefet partisi CHP ise bu kararnamelerin neredeyse tümünü Anayasa Mahkemesi'ne taşıdı.
CHP'nin Özgür Özel,Engin Özkoç ve Engin Altay'n imzaları ile Anayasa Mahkemesi'ne taşıdığı kararnamelerden biri de 2 Temmuz 2018 tarihli ve 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) oldu. KHK, Üniversiteler arası kurulun seçimi, rektör atamaları, Türkiye Adalet Akademisi Kanunu’nun yürürlükten kaldırılması, Cumhurbaşkanının Merkez Bankası başkanını görevden alma yetkisi , Dernekler Kanunu'da değişikliklerden, TRT gibi kurumların düzenlenmesine kadar birçok konuyu kapsıyordu.
AYM, cezaevlerinde TTE zorunluluğu getiren düzenlemeyi iptal etti
Anayasa Mahkemesi 2018 yılında yürürlüğe giren KHK ile ilgili kararını yaklaşık altı yıl sonra verdi. Mahkeme KHK'nın anayasaya aykırı olduğuna hükmetti. Mahkemenin hatalı bulduğu yan, düzenlemeler değil bu düzenlemelerin KHK ile yapılmış olması.
AYM, derneklere "kayyım atama" yetkisini iptal etti
AYM'nin KHK değerlendirmesi
Kararda "KHK Anayasa’ya uygunluk denetimi, kanunların denetiminden farklıdır. Anayasa’nın 11. maddesinde “Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.” denilmektedir. Bu nedenle kanunların denetiminde, onların yalnızca Anayasa kurallarına uygun olup olmadığı tespit edilir. KHK’lar ise konu, amaç, kapsam ve ilkeleri yönünden hem dayandıkları yetki kanununa hem de Anayasa’ya uygun olmak zorundadır.
Anayasa’nın mülga 91. maddesinde kimi konuların KHK’larla düzenlenmesi yasaklanmıştır. Aynı şekilde Anayasa’nın mülga 163. maddesinde de Bakanlar Kuruluna KHK ile bütçede değişiklik yapmak yetkisi verilemeyeceği belirtilmiştir. Bu kurallar uyarınca Türkiye Büyük Millet Meclisi Bakanlar Kuruluna ancak KHK ile düzenlenmesi yasaklanmış alana girmeyen konularda KHK çıkarma yetkisi verebilir." ifadelerine ye veriliyor. 703 sayılı kararnameyi inceleyen mahkeme, düzenlemelerin KHK ile değil yasa ile yapılması gerektiğini ifade ediyor ve iptal kararı veriyor.
AYM, sansür yasası kararının gerekçesini açıkladı, Başkan Zühtü Arslan şerh düştü
CHP tarafından yapılan başvuruda "Cumhurbaşkanı’na verildiği ve rektör olarak atanmak için herhangi bir nitelik aranmadığı, bu durumda yöneticisi doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından atanan üniversitenin özerkliğinden söz edilemeyeceği, belli kamu görevlerine atanacaklarda görevin gerektirdiği niteliklere sahip olma koşulunun aranmasının liyakat ilkesinin bir gereği olduğu" itirazı yer alıyor. Ancak AYM konuyu bu yönden ele almıyor. Sadece bu düzenlemenin KHK ile yapılmasını anayasaya aykırı buluyor.
İptal edilen düzenlemeler
AYM, 502 internet sansürü için toplu olarak “hak ihlali” kararı verdi
AYM, 703 sayılı kararnamede yer alan düzenlemelerin Anayasa'ya aykırı olduğunu belirledi. Ancak bu düzenlemeleri hemen iptal etmedi. Yürürlük tarihi için 2025 yılını belirleyerek, KHK ile yapılan düzenlemelerin yasalar ile yapılması için süre tanımış oldu.
Bu arada Yüksek Mahkemenin kararı ile ülkenin en az 6 yıldır anayasaya aykırı düzenlemeler ile yönetildiğine de karar verilmiş oldu. AYM bu belirlemeyi yaparken, ortadaki hukuksuzluğu hemen ortadan kaldırmak yerine bir yıl daha süre tanımış oldu.
(Mİ)
