Anayasa Mahkemesi, CHP’nin HSK üyeliklerine ilişkin TBMM kararının iptal talebini oy çokluğuyla reddetti. Karara Hasan Tahsin Gökcan, Basri Bağcı, Selahhadin Menteş ve Kenan Yaşar karşı çıktı.
CHP, HSK seçimlerini AYM'ye taşıdı
Karar, Başkan Kadir Özkaya'nın başkanlığında alınırken; dört üye karşı çıktı, dört üye farklı gerekçelerle katıldı.
Başvuru süreci
Başvuruyu CHP milletvekilleri Murat Emir, Gökhan Günaydın, Mahir Polat ve beraberindeki 33 milletvekili yaptı.
Başvuruda HSK üyelik seçiminde Anayasa'nın 159. maddesinin ihlal edildiğini ileri sürüldü. Başvuruda, "TBMM'nin Anayasa'ya aykırı biçimde yaptığı bir işlemin, Meclis kararı niteliğinde olsa dahi, fiilen İçtüzük kuralı yaratması" nedeniyle AYM'nin bu işlemi denetleme yetkisi bulunduğu savunuldu.
"Görevsizlik" nedeniyle ret
AYM çoğunluğu, TBMM'nin HSK üyelerini seçmesinin, Meclisin "çalışma usul ve esaslarına" dair bir işlem olmadığına karar verdi. İptal ve yürütmenin durdurulması talepleri "görevsizlik" nedeniyle reddedildi.
4 üye karşı çıktı
Karara Hasan Tahsin Gökcan, Basri Bağcı, Selahhadin Menteş ve Kenan Yaşar karşı çıktı.
Gökcan'ın karşı oyunda şu ifadeler yer aldı:
"Anayasa'nın açık hükümlerine rağmen kuralın ihlal edildiği iddiası bulunan bir durumda, bu eylemin Meclisin çalışma usulüne dair yeni bir hukuki durum yarattığı açıktır. Bu nedenle esastan inceleme yapılması gerekir."
Bağcı da, "Eylemli içtüzük değişikliği teorisinin, kuralın yalnızca adının değil, fiili etkisinin esas alınmasını gerektirdiğini" belirtti, AYM'nin yetkisinin bulunduğunu savundu.
'Yetki' tartışması
Menteş'in karşı oyunda, 2023 tarihli AYM kararına atıfla şu görüş yer aldı:
"TBMM'nin çalışma usullerini fiilen etkileyen işlemler, adı 'içtüzük' olmasa da denetime tabidir. HSK seçiminde izlenen usul, Anayasa'da öngörülen kuralları değiştirmiştir; bu nedenle esas yönünden incelenmeliydi."
Kenan Yaşar ise AYM’nin pek çok kararında "görevsizlik yönündeki argüman, bu yerleşik içtihadı göz ardı ederek yürütme-yasama karşısında yargısal denetimi daraltır" ifadelerini kullandı.
Yaşar, gerekçesinde şunları dedi:
"Bu argüman, bu yerleşik içtihadı göz ardı ederek yürütme-yasama karşısında yargısal denetimi daraltır; böylece yasama organına, 'yazılı değişikliğe gitmeden fiilen kural yaratma' serbestisi tanır ki bu, hukuk devleti ilkesini zedeler. TBMM'nin HSK seçimindeki yöntemi yalnızca içtüzük değişikliği değil, yargı organının bileşimini etkileyecek derecede asli bir yetki kullanımıdır. HSK seçiminde benimsenen yöntem, TBMM'nin çalışma usulüyle özdeşleşmiş fiili bir içtüzük normu oluşturmuş; Anayasa’nın 148. maddesi kapsamına girmiştir. Bu nedenle işlem 'tekil parlamento kararı' kisvesiyle denetimden muaf tutulamaz. Mahkemenin esas inceleme yapması zorunludur."
(AB)
