Anayasa Mahkemesi (AYM), 27 Ekim 2021'de internet erişim engellerine yönelik pilot karar almasının ardından ilk defa toplu olarak hak ihlali kararı verdi.
AYM yapılan tüm başvuruları ifade özgürlüğü kapsamında inceledi. 2021’de verdiği Keskin Kalem kararına atıf yapan AYM, 5651 sayılı Kanun'un 9. maddesinden kaynaklanan ihlallerin yapısal bir sorun teşkil ettiğini tekrarladı.
AYM'DEN ERİŞİM ENGELİ İÇİN PİLOT KARAR
AYM, TBMM'ye yapısal sorunları gidermesi için 1 yıl verdi
Sulh Ceza Hakimliklerinin erişim engeli karalarının sistematik ifade özgürlüğü ihlaline yol açtığını, itiraz mekanizmalarının işe yaramadığını kaydetti. Ayrıca pilot karar uyarında Meclis’e yeni yasal düzenleme yapması için süre verildiğini ancak Meclis’in buna uymadığını belirtti.
Buradan hareketle de başvuruların artık toplu olarak karara bağlanmasının mümkün hale geldiğini aktararak “Bu kapsamda yargı mercilerince yapılması gereken, yeniden yargılama işlemlerini başlatmak ve Anayasa Mahkemesini ihlal sonucuna ulaştıran nedenleri gideren, ihlal kararında belirtilen ilkelere uygun yeni bir karar vermektir” dedi.
AYM, ihlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararlar karşılığında başvuruculara belirli miktarda manevi tazminat ödenmesine de hükmetti.
"AYM kararı bir sene geciktirdi"
Henüz Resmi Gazete’de yayımlanmayan hükümle ilgili bianet’e bilgi veren ve değerlendirmesini yapan İfade Özgürlüğü Derneği’nden Prof. Dr. Yaman Akdeniz, AYM’nin karar verdiği başvuruların 2014’e kadar uzandığını söyledi. 502 başvurudan 352’sinin (yüzde 70’i) İfade Özgürlüğü Derneği yaptığı başvurular olduğunu ifade etti.
“AYM’nin 2021’de verdiği Keskin Kalem kararı sonrasında bugünkü kararlar bekleniyordu, sürpriz değildi” diyen Akdeniz, buna rağmen AYM’nin kararı bir sene kadar geciktirdiğini aktardı. “AYM bir sene bekleyeceğim dedi, ama iki sene bekledi” dedi.
2021’deki Keskin Kalem kararının ardından AYM’nin 10 Ocak 2024'te kişilik hakları gerekçesiyle mahkemelerin erişim engelli kararı verdiği 5651 sayılı Kanun’un 9. maddesini toptan iptal ettiğini hatırlatan Akdeniz şöyle devam etti:
Anayasa Mahkemesi üzerinde kurulan baskı, arka arkaya yapılan başvurular en sonunda hem 9. maddenin iptal edilmesine sebep verdi, hem de 502 başvuruda ihlal kararı verilmiş oldu.
AYM Meclis’e bu konuda yeni bir düzenleme yapması için 9 ay süre verdi. 10 Ekim 2024’te iptal kararı yürürlüğe girecek. O arada da muhtemelen benzer veya daha kötü bir yaptırım maddesi 5651 sayılı yasaya eklenecek.
Bu arada da Ekim 2024’e kadar 9. madde kararları sulh ceza hakimlikleri tarafından verilmeye devam edecek. Zaten veriyorlar. Hiçbir şey değişmeyecek. Hatta yerel seçimlere bu maddenin varlığıyla gireceğiz.
Hal böyleyken Anayasa Mahkemesi 502 başvuru için ihlal kararı verdiği hükümde içeriğe girmek istemedi. Ben bunun için Pirus Zaferi dedim. Sonuçta Pirus Zaferi gibi büyük kayıplar sonucu alınmış bir karar. Ama diğer yandan yaptığımız çalışmaların sonucu olarak arşiv niteliği olan 502 haber yeniden yargılama sonucunda geri dönecek.
Çoğunluğu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ailesi tarafından engelletilen haberler. Bilal Erdoğan, Sümeyye Erdoğan, Burak Erdoğan tarafından kaldırılmış haberler. Kararların hepsi deşifre edildiği zaman siyasi tarihle paralel, çok ciddi bir siyasi sansür haritası ortaya çıkacak.
Öte yandan Meclis’in yeni düzenleme yapmaması durumunda yeni ihlal kararları gelmeye devam edecek ama içeriğe girmeyecek ve AYM yeni bir tartışma ortamı açmayacak. Çünkü AYM'nin bu konuda verdiği pilot karar var. Sadece başvuruların sonuçlandırması kolaylaşacak.
Buna rağmen konu kapanmadı, sansür devam ediyor. O nedenle mücadelede devam edecek.
8 senede 35 bin haber sansürlendi
İfade Özgürlüğü Derneği'nin Temmuz 2023'te yayımladığı son EngelliWeb raporuna göre 5651 sayılı kanunun 9. maddesi kapsamında 2014-2022 döneminde 543 farklı sulh ceza hakimliği tarafından verilen 6 bin 509 farklı kararla erişime engellenmiş 35 bin 23 haber ve kaldırılan, çıkarılan veya silinen 29 bin 253 haber bulunuyor.
2022 içinde ise ‘kişilik hakları ihlalleri’ kararları sonucu yayınlanmasında kamu yararı bulunan toplam 6 bin 528 haber erişime engellenirken, 5 bin 388 haber de yayından çıkartıldı ve sansürlendi.
Anayasa Mahkemesi, sansür maddelerini iptal etti
(HA)
