Anayasa Mahkemesi (AYM), 2017’deki Anayasa değişikliği referandumu öncesinde ortak basın açıklamasında yaptığı bir konuşma nedeniyle Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'nca 109 TL para cezasına çarptırılan dönemin Türk Dişhekimleri Birliği (TDB) Başkanı Alirıza İlker Cebeci'nin başvurusunda hak ihlali kararı verdi.
Cebeci'nin, ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmeden mahkeme, yaklaşık 10 bin lira tutan yargılama giderlerinin de Cebeci’ye ödenmesine karar verdi.
Ortak basın açıklamasına katıldı
Resmi Gazete'de bugünkü sayısında yayımlanan karara göre Cebeci, 16 Nisan 2017'deki Anayasa referandumu öncesinde Türk Tabipleri Birliği (TTB), Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası, Devrimci Sağlık-İş Sendikası ile birlikte "Toplumsal Sağlığımız İçin Referanduma Hayır Diyoruz" başlıklı ortak bir basın açıklaması gerçekleştirdi.
Basın açıklaması sırasında Cebeci de söz alarak referanduma ilişkin görüşlerini dile getirdi. Cebeci, TDB’nin internet sitesinde de yayınlandığı üzere konuşmasında şunları söyledi:
Sağlıklı olmayan bir toplum demek, illa dişleri çürük, öksüren, burnu akan, midesi ağrıyan toplum demek değildir. Sosyal ve psikolojik anlamda sağlıksızlık da bunun içindedir. Türkiye sosyal ve psikolojik olarak sağlıklı değil. Giderek de daha kötüye gidiyor. Biz de diğer meslek örgütleri gibi referandumun amacım aşan bir noktaya rejimi götüreceğini düşünüyoruz.
Referandumların aslında toplumsal bir mutabakata yaraması gerekirken, bu referandumun toplumu daha da böldüğünü düşünüyoruz. Bu sağlıksız durumun oluşmaması için referandum sonucunun ‘hayır’ olması gerektiğini düşünüyoruz ve ‘hayır’ı güçlü' bir şekilde destekliyoruz. Umuyoruz Türkiye'nin aydınlık geleceği için bir bahar günü, iyi bir karar alacağız hep beraber.
Cebeci’nin bu sözlerine Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı İdari yaptırım Bürosu Kabahatler Kanunu’nun 32. Maddesi (Emre aykırı davranış) uyarınca 109 TL para cezası kesti. Gerekçe olarak da Cebeci’nin TDB’nin kuruluş amacı dışında beyanda bulunmasını gerekçe gösterdi.
Derece mahkemesi reddetti, AYM'ye gitti
Cebeci, Ankara 5. Sulh Ceza Hakimliği nezdinde cezaya itiraz etti ancak hakimlik cezayı yerinde görerek itirazı reddetti. Bunun üzerine cebeci dosyayı AYM’ye götürdü.
Cebeci başvurusunda hiçbir kanunda siyasi partiler dışındaki kişilerin anayasa değişikliğine ilişkin görüş açıklamasının yasaklanmadığını, bu nedenle suç ve cezaların kanuniliği ilkesine aykırı davranıldığını belirtti.
Cebeci ayrıca başvuruya konu görüşlerin anayasa değişikliğine ilişkin olduğunu, bu değişikliklerinin hem toplumu hem de TDB tüzel kişiliğini etkilediğini, bu nedenle söz konusu anayasa değişikliği hakkında TDB'nin görüş bildirmesinin ifade özgürlüğe kapsamında olduğunu, idari para cezası ile cezalandırılmasının da örgütlenme özgürlüğünü ihlal ettiğini anlattı.
Bakanlık ise görüşünde başvurunun anayasal önem kriteri açısından incelenmesi gerektiği belirtilerek verilen idari para cezasının Cebaci’nin mali durumuna ne şekilde zarar verdiği veya kendisi için bu durumun ne denli önemli olduğu hususunda herhangi bir açıklama yapmadığına dikkat çekti.
AYM cezada kanunilik ilkesi aradı
Dosyayı inceleyen AYM, Anayasa'nın 26. maddesi (Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti) kapsamında yapılan bir müdahalenin kanunilik şartını sağladığının kabul edilebilmesi için müdahalenin kanuni bir dayanağının bulunmasının zorunlu olduğunu ancak somut olayda bunun bulunmadığını belirtti.
Ayrıca AYM kamu otoritesinin ceza verme yetkisinin keyfi ve hukuk dışı amaçlarla kullanılmasının önlenmesinin kanunilik ilkesinin katı bir şekilde uygulanmasıyla mümkün olabileceğini aktardı.
Bu doğrultuda kamu otoritesini temsil eden yasama, yürütme ve yargı erklerinin bu ilkeye saygılı hareket etmesi, ceza hukukun uygulamakla görevli yargı organının da kanunlarla belirlenen suç ve cezaların kapsamlı yorum yoluyla genişletmemesi gerektiğine vurgu yaptı.
AYM, Kabahatler Kanunu’nun 32. maddesi gereğince bir idari yaparım kararının uygulanabilmesi için daha önceden ilan edilmiş bir emrin varlığı ve kişilerin bu emre aykırı davranışlarının tespiti gerektiğini belirtti.
Başsavcılığın Cebeci’ye kestiği cezada Türk Diş Hekimleri Birliği Kanunu’nda Kabahatler Kanunu’na atıf yapılmadığını belirten AYM ayrıca daha önceden ilan edilen bir emir de olmadığını hatırlattı.
AYM başvuruya konu müdahalenin kanunilik şartını sağlamadığı hükmederek diğer güvence ölçütlerine riayet edilip edilmediğinin ayrıca değerlendirilmesine gerek görmedi ve açıklanan gerekçelerle Cebeci’nin Anayasanın 26. maddesinde güvence altına alınan ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verdi.
Kararın bir örneğinin ifade özgürlüğü ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapmak üzere Ankara 5. Sulh Ceza Hakimliğine gönderilmesine hükmetti. Ayrıca yaklaşık 10 bin TL tutan yargılama giderinin Cebeci’ye ödenmesine karar verdi.
Kararın tamamına buradan ulaşabilirsiniz
(HA)
