Avrupa Parlamentosu, hem sağ hem de sol kanadın kuvvetli itirazlarına karşın kıl payı farkla, "Avrupa Ortak İltica Sistemi (CEAS) Reformu"nu kabul etti. Polonya ise reform kapsamındaki AB'nin yer değiştirme mekanizmasını kabul etmeyeceğini oylma öncesinde açıklamıştı.
AVRUPA ORTAK İLTİCA SİSTEMİ'NDE "REFORM"
Avrupa Parlamentosu mülteciler için bir "kabus"u yasalaştırıyor
10 yasa metninde değişiklik
Çarşamba günkü oturumda parlamento, anlaşmanın ayrılmaz bir parçası olan on yasa metnini gözden geçirip onayladı.
İlk olarak 2016'da Avrupa Komisyonu'nca önerilen reform, özellikle çok tartışmalı zorunlu yer değiştirme konusunda engellere takıldı. Bazı üye ülkelerin karşı çıkışları reformun Avrupa Parlamentosundan çıkışını geciktirdi. Ancak Aralık 2023'te Avrupa Birliği Konseyi ile varılan ön anlaşma ile 2021'de Avrupa Komisyonunca Avrupa Parlamentosuna sunulan anlaşma revize edilerek yeniden parlamntoya sevk edildi.
Reform ne getiriyor?
Revize edilen sözleşme göç baskısı altındaki üye devletleri desteklemeye yönelik iki temel mekanizmayı tanımlıyor. Özellikle göç ve sığınma yönetimine ilişkin yönetmelikte belirtilen gönüllü dayanışma mekanizmasının etkinleştirilmesi, yılda en az 30 bin kişinin yer değiştirmesini gerektiriyor. Üye ülkeler bunun yerine Avrupa Birliğinin dış sınırlarındaki operasyonlara kabul edilmeyen veya operasyonlara katılmayan her kişi için 20 bin avro tutarında bir mali katkı sunmayı da seçebilecek.
Ayrıca, göçmen akımının sistemin kapasitesini aştığı acil durumlara yanıt vermek üzere tasarlanan geliştirilmiş dayanışma mekanizması, üye devletlere yardım yollarının seçiminde esneklik sunuyor.
Oylama
Sözde gönüllü dayanışma mekanizmasını getiren düzenlemeye 301 milletvekili evet oyu verirken 272 milletvekili karşı çıktı, 46 milletvekili ise çekimser kaldı.
Buna karşılık, sözleşme kapsamındaki krizlere müdahaleye ilişkin düzenleme, 322 milletvekilinin evet, 266 hayır ve 31 çekimser oyla kabul edildi.
Göç sözleşmesi şimdi üye devletlerin yürütme güçleri temsilcilerinden oluşan Avrupa Birliği Konseyinin onayına sunulacak. Ancak Polonya hükümeti, anlaşmanın sonuçlandırılmasının zamanlaması ve önceki yönetim altında yürütülen önceki çalışmaların yeterliliği konusundaki endişeleri gerekçe göstererek Konsey'de anlaşmaya karşı oy kullanma niyetini açıkladı.
Polonya Başbakanı Donald Tusk, 'bu sözleşme Polonya için geçerli olmayacak' dedi.
“Bu anlaşmanın son halinin ne olacağını göreceğiz." diyen Tusk, "İttifaklar kurma konusunda belirli yetenekleri [olduğunu]" vurguladı ve "ne yer değiştirme mekanizmasının ne de göçmenleri kabul etmemenin bedelini ödeme mekanizmasının kesinlikle Polonya için geçerli olmayaca[ğını]" ileri sürdü.
Tusk, Haziran'daki Avrupa Parlamentosu seçimlerinden sonra "AP'nin siyasi yapısının da biraz değişeceğini" ve Avrupalı liderlerin "zaten bu konuya geri döneceğini" de göz ardı etmediğini belirtti.
Başbakan "Ama herkese güvence vermek istiyorum. Bu anlaşma aşağı yukarı bugün parlamentoda oylandığı şekliyle yürürlüğe girse bile, Polonya'yı yer değiştirme mekanizmasından korumanın yollarını bulacağız(...)" dedi.
Aktivistlerin protestosu
Oylama sırasında bir grup aktivist, "Bu anlaşma öldürür. 'Hayır' deyin" sloganlarıyla gösteri yaptı. Oylama bir süreliğine durduruldu. Sol gruba mensup milletvekilleri, ayağa kalkarak protestocuları alkışladı.
Yeni kurallara yönelik eleştiriler
Uluslararası insan hakları kuruluşları ise AB'nin yeni göç ve iltica kurallarını sınırdaki kontrollerin genişletilmesinin, göçmenlerin aylarca gözaltı merkezlerinde kalmasının yolunu açabileceğinden kaygılı.
Kuruluşlar, ayrıca "mücbir sebep" durumlarında üye ülkelere çeşitli muafiyetler sağlaması nedeniyle uygulamada mülteci hukuku ve uluslararası insan hakları hukuku kapsamındaki yükümlülüklerin ihlal edilmesi riskine dikkati çekiyor, AB'nin üçüncü ülkelerle yaptıkları anlaşmalar yoluyla sınır kontrolünü "dışsallaştırma" ve Avrupa'nın mülteci koruma sorumluluklarından kaçması yönünde bir adım anlamına geldiğini belirtiyor.
Sonraki aşama
Anlaşma, üye ülkelerin oluşturduğu AB Konseyi tarafından da onaylanmasının ve Resmi Gazete'de yayımlanmasının ardından yürürlüğe girecek. Uygulamaya geçilebilmesi için üye ülkelerin anlaşmayı iki yıl içinde ulusal hukuklarında kabul etmesi gerekiyor.
(AEK)
