Avrupa Konseyi: "Türkiye 'zorunlu askerlik' ve 'zorunlu din dersi'ne seçenek sunmak zorunda"

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Türkiye’den Sünni İslam dışında dini veya felsefi inanışa sahip ebeveynlerin çocukları için uygun seçeneklere ihtiyaç duyulduğuna ilişkin kararın gereklerinin yerine getirilmesini istedi.

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının uygulanmasının denetlenmesi amacıyla 11-13 Haziran günlerinde yapılan toplantıda  aralarında Macaristan ve Türkiye'yi ilgilendiren davalara ilişkin geçici kararların da olduğu 22 ülkeyi ilgilendiren 42 karar aldı. 

Komite Türkiye'yle ilgili kararlarında yetkililere, AİHM kararına uygun olarak askerliği reddeden “vicdani retçiler ve barış yanlıları [pasifistler]” için zorunlu askerlik hizmetine seçenekler sunulmasını talep etti.

Komite öte yandan Alevilerin ibadethaneleri olarak hizmet veren cemevlerinin de diğer ibadethanelerle eşit statüde devlet tarafından desteklenen ibadet mekânları olarak kabul edilmesi konusunda “İzzettin Doğan ve diğerleri” davasında gerekli adımların atıldığı kanaatiyle bu dosyanın kapatılmasına karar verdi.

Komite her devletin AİHM kararlarına uyma yükümlülüğünü vurguladı. Türkiye'de inanç özgürlüğü ve zorunlu askerlik ve din eğitimi konularında ilerleme çağrısında bulunarak Sünni İslama bağlı olmayan anne babaların çocuklarının “zorunlu din eğitiminin dışında kalmalarına uygun imkânlar sağlanması” gereğini ifade etti. 

Vicdani ret reformları için adım atılmadı

Bakanlar Komitesi, toplantının ardından yaptığı açıklamada, “Mansur Yalçın ve diğerleri” davasındaki kararlarının kesinleşmesinden yıllar sonra, [Türkiye tarafından] başvuranları ve [onlarla] aynı durumdaki diğer kişileri korumak için gerekli hukuki reformları gerçekleştirmeye yönelik hiçbir somut adım atılmamasından duyduğu derin kaygıyı” ifade etti.

Komite, "başvuranlardan üçünün hala askerlikten kaçan kişiler olarak görülmesi, kovuşturma tehdidi ve ‘sivil ölüm’ anlamındaki pek çok kısıtlamayla karşı karşıya bırakılmalarının süre gitmesinden derin üzüntü duymakta [olduğunu]" açıkladı. 

Zorunlu din dersi ve Aleviler

Bakanlar Komitesi, zorunlu din dersleri bahsinde, AİHM’in, 2008 “Zengin-Türkiye davası” ve 2014 “Mansur Yalçın ve Diğerleri – Türkiye” davasında aldığı kararlara göndermede bulundu. Komite, anne babaların kendi dini veya felsefi inançlarını açıklamalarını gerektiren prosedürün getirdiği çok sınırlı bir istisna dışında, Türkiye'de zorunlu din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinin varlığının sürdürülmesini “derin üzüntüyle not ettiklerini” belirtti. 

Komite Türkiye'ye “Mahkeme kararlarına uyma yükümlülüğünü” hatırlatttı. Yetkilileri AİHM kararının yıl sonuna kadar uygulamaya sokulması doğrultusunda hangi önlemlerin alındığına ilişkin bilgi vermeye çağırdı. 

(AEK)