Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi (AKBK), Abdullah Öcalan, Emin Gurban, Civan Boltan ve Hayati Kaytan'ın “umut hakkı”nın sağlanıp sağlanmadığını Eylül 2025’te yeniden değerlendireceğini duyurdu. Karar, Komite’nin 12 Haziran 2025 tarihli toplantısında alındı ve “Gurban Grubu” başlığı altında gündeme alındı.
AİHM kararları
MA’dan Diren Yurtsever’in haberine göre, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarının herhangi bir şartlı tahliye olasılığı içermemesinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin işkence ve kötü muamele yasağını ihlal ettiğine hükmetmişti.
Mahkeme, 18 Mart 2014’te verdiği kararda Abdullah Öcalan'ın “umut hakkı”nın ihlal edildiğine karar vermiş ve Türkiye’den bu hakkın kullanılmasını sağlayacak yasal düzenlemeler yapmasını istemişti. Aynı yönde kararlar daha sonra Hayati Kaytan, Emin Gurban ve Civan Boltan için de verilmişti.
Ancak Türkiye, bu kararların üzerinden geçen 11 yıla rağmen herhangi bir yasal düzenleme yapmadı. Bu nedenle Asrın Hukuk Bürosu, 9 Ağustos 2022'de AİHM kararlarının uygulanması için Bakanlar Komitesi’ne başvurdu.
Türkiye, Komite’ye sunduğu yanıtta, ağırlaştırılmış müebbet hükümlülerinin şartlı tahliye imkanına sahip olduğunu ancak bazı suçlar için bunun geçerli olmadığını savundu.
Beklentiler
Komite, 17–19 Eylül 2024 tarihlerinde yaptığı toplantıda, “Gurban grubu/Türkiye” başlığı altında ilgili AİHM kararlarını yeniden gündemine aldı.
Temsilciler, Abdullah Öcalan dahil bu gruptaki mahpusların şartlı salıverilme olasılığına erişimini sağlayacak bir yasal mekanizma oluşturulması gerektiğini vurguladı. Kararda, doğrudan bir salıverme zorunluluğu bulunmadığı, ancak her mahkum için objektif ve erişilebilir bir değerlendirme sisteminin gerekli olduğu hatırlatıldı.
Komite’den Türkiye’ye 4 çağrı
Komite, karar metninin “genel önlemler” başlığı altında dört temel noktaya dikkat çekti:
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarının belli bir sürenin ardından gözden geçirilebilmesini sağlayacak ve uygun şartlar altında salıverilme ihtimalini içerecek bir mekanizmanın oluşturulmasının zorunlu olduğunu yineledi.
- Bu konuda hiçbir ilerleme kaydedilmemiş olmasından duyduğu derin endişeyi dile getirdi ve Türkiye’yi, diğer üye ülkelerin deneyimlerinden faydalanarak gecikmeksizin gerekli adımları atmaya çağırdı.
- Türkiye’den, müebbet hapse mahkûm edilmiş ve gözden geçirme imkanı bulunmadan cezaevinde bulunan kişi sayısıyla ilgili güncel bilgi vermesini bir kez daha talep etti.
- Gurban Grubu dosyasının Eylül 2025’te tekrar ele alınmasına karar verdi. Bu tarihe kadar kayda değer bir ilerleme sağlanmazsa, Komite Sekretaryası’ndan bir “ara karar taslağı” hazırlaması istenecek.
Umut hakkı nedir?
MHP'li Feti Yıldız'dan 'hasta mahpuslar' ve 'umut hakkı' açıklaması
(EMK)
