Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi (AK BK), 15-17 Eylül arası "Gurban Grubu" olarak bilinen PKK lideri Abdullah Öcalan'ın da aralarında bulunduğu 4 ismin dosyasını "umut hakkı" bakımından inceledi. Türkiye'nin eylem planını değerlendiren Komite, geçici kararını verdi.
Bakanlar Komitesi, 'Öcalan’a umut hakkı' konusunda Türkiye'nin eylem planını inceledi: Karar yarın açıklanacak
Bakanlar Komitesi üç gün boyunca Abdullah Öcalan, Emin Gurban, Civan Boltan ve Hayati Kaytan'ın "umut hakkı"nın sağlanması için Türkiye'nin yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği inceledi.
"AİHM kararlarına hızlıca uyun" çağrısı
Komite geçici kararında, Türkiye’ye Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kararlarını hızlı ve etkili şekilde yerine getirilmesi çağrısında bulundu. Kararda, özellikle yaşam boyu hapis cezalarının gözden geçirilmesine ilişkin eksiklikler nedeniyle ortaya çıkan ihlalleri gidermek amacıyla, yeni gözden geçirme mekanizmalarının kurulması gerektiğini vurgulandı.
"En büyük rol komisyonun"
Bakanlar Komitesi, bu konuda en büyük rolü ise Barış ve Demokratik Toplum Süreci'nde Meclis'te kurulan "Milli, Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu"nun üstlendiğine işaret etti. Komite kararında, komisyonun ilgili yasa tasarılarını hazırlama ve meclise sunma konusunda öncü olması yönünde beklentisini de paylaştı.
"Yasal düzenlemeler hızlanmalı"
Komitenin yayımladığı kararda, "Yetkililerin, yeni ve etkili gözden geçirme mekanizmaları kurması, özellikle de yaşam boyu hapis cezalarının en geç 25 yıl sonra tekrar gözden geçirilmesine imkan tanıyacak düzenlemelerin yapılması büyük önem taşımaktadır" ifadeleri yer aldı. Ayrıca, Komisyon’un yasal düzenlemelerini hızlandırması ve bu alanda çeşitli alternatifleri değerlendirmesi çağrısı yapıldı.
Komite, Türkiye'ye Haziran 2026 sonuna kadar alınan önlemler ve yapılan çalışmalar hakkında detaylı bilgi sunmasını talep ederken; Avrupa Konseyi üyesi diğer devletlerin deneyimlerinden de ilham alınmasını önerdi.
Karar
Bakanlar Komitesi tarafından dün (17 Eylül) 1537'inci toplantıda, kabul edilen karar şöyle:
- Bakanlar Komitesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 46. maddesinin 2. fıkrası uyarınca, Komite'nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kesinleşmiş kararlarının infazını denetlemesini öngören hüküm uyarınca;
- Mahkeme tarafından, başvuranların ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası nedeniyle Sözleşme'nin 3. maddesinin ihlaline ilişkin verilen kesinleşmiş kararları dikkate alarak, Komitenin 1419. ve 1507. toplantılarında aldığı önceki kararları hatırlatarak, yukarıdaki ihlale ilişkin bireysel tedbirlerin, ceza ve caydırıcılık gereklilikleri henüz tam olarak yerine getirilmemiş veya kişi toplum için hala tehlike oluşturmuyorsa, belirli bir asgari süreden sonra ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının gözden geçirilmesine olanak tanıyan bir mekanizmanın benimsenmesini gerektiren genel tedbirlerin uygulanmasıyla bağlantılı olduğunu;
- Sözleşmenin 46. maddesinin davalı devlete, Mahkeme kararlarına uymak için hangi araçları kullanacağını seçme hakkı tanıdığını ve Mahkemenin devletlerin ceza adaleti ve cezalandırma konularında bir takdir yetkisine sahip olduğunu, ancak uluslararası hukukun müebbet hapis cezasının verilmesinden itibaren en geç 25 yıl içinde gözden geçirme sağlayan mekanizmalara doğru bir eğilim gösterdiğini hatırlatarak;
- Mahkemenin ayrıca, mevcut davalarda tespit edilen ihlalin, başvuranlara yakın zamanda tahliye imkânı tanınmasını gerektirdiği şeklinde anlaşılamayacağı yönündeki görüşlerini hatırlatarak;
- Sözleşmenin 46. maddesinin 1. fıkrası uyarınca her devletin, taraf olduğu Mahkemenin kesin kararlarına tam, etkili ve hızlı bir şekilde uyma yükümlülüğünün altını çizerek;
- Türkiye hukukunun bu kararlarda belirtilen Sözleşme gereklilikleriyle uyumlu hale getirilmesi için gerekli yasal veya diğer yeterli tedbirlerin alınmamış olmasından DERİN BİR ÜZÜNTÜ duyduğunu ifade etmiştir;
- Yetkilileri gerekli tedbirleri daha fazla gecikmeden almaya ÇAĞIRMIŞTIR;
- Yetkilileri, mevcut gruptaki kararların hızla uygulanmasını sağlamak için, müebbet hapis cezaları için inceleme mekanizması öngören yeni İnsan Hakları Eylem Planı çerçevesinde yasal değişiklikler yapılması; "terörsüz Türkiye" girişimi ve yakın zamanda kurulan ve Parlamento'ya yasal değişiklik önerme yetkisine sahip "Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu"ndan yararlanılması; veya Parlamento üyeleri tarafından bu konuda daha önce sunulmuş olan yasa tasarılarının Parlamento tarafından kabul edilmesi de dahil olmak üzere, ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere, ellerindeki çeşitli alternatifleri değerlendirmeye TEŞVİK ETMİŞTİR;
- Yetkilileri, bu tür inceleme mekanizmalarını hayata geçiren diğer üye devletlerin deneyimlerinden ilham almaya bir kez daha TEŞVİK ETMİŞTİR;
- Yetkilileri, mevcut dava grubunun uygulanmasında hızlı ilerleme sağlanması için alınan tedbirler hakkında en geç 2026 yılı Haziran ayı sonuna kadar bilgi vermeye DAVET ETTİ.
(AB)
