Atölye BİA ODTÜ'lü öğrencilerle bir aradaydı

Atölye BİA’nın ODTÜ Medya Topluluğu ile birlikte düzenlediği “Temel Gazetecilik Atölyesi”nin üçüncü ve dördüncü gün oturumları 26-27 Aralık tarihlerinde gerçekleşti. Atölyenin ilk iki gününde de gazetecilik ve hak odaklı habercilik konuşulmuştu.

TIKLAYIN - ODTÜ Medya Topluluğu'yla gazetecilik ve hak odaklı habercilik konuşuldu

26 Aralık Cumartesi ve 27 Aralık Pazar akşamları gerçekleşen oturumlarda ise yurttaş haberciliği, haber fotoğrafçılığı, yeni medya ve yeni nesil haber formatları üzerine konuşuldu.

Atölyede Doç. Dr. Eylem Yanardağoğlu, fotoğrafçı Özcan Yurdalan, gazeteci Murat Utku ve akademisyen Orhan Şener bizlerleydi.

25 kişinin katılımıyla gerçekleşen oturumlarda, ODTÜ Medya Topluluğu ve farklı bölümlerden katılımcılarla bir aradaydık.

Yurttaş gazeteciliği

Atölyenin ilk oturumunda, Doç. Dr. Eylem Yanardağoğlu “Yurttaş Haberciliği” başlıklı bir sunum gerçekleştirdi.

*Eylem Yanardağoğlu

Yanardağoğlu, “Yurttaş gazeteciliği kavramı yok olmuyor ve değerini kaybetmiyor" diyerek başladı ve geleneksel medya ile yeni medyanın farklarından bahsetti.

Yeni medya okuryazarlığının düşündürdüğü başlıklardan bahseden Yanardağoğlu, bunları şöyle sıraladı:

* Kendin yap medya

* Kendin yap yurttaşlık

* Liberal medya/yurttaşlık teorisi

* Habecilik-aktivizm

* Kültürel okuryazarlık

* Yeni 5N1K

İnternet gazeteciliğinin getirdiği yenilikler

Bu başlıklar üzerine konuşan Yanardağoğlu, daha sonra internetin gazeteciliğe getirdiği yeniliklerden bahsetti ve şöyle devam etti:

"İnternetle birlikte, haber kaynakları, haber üretme ve dağıtma pratikleri, haber üreten kitle dönüştü. Dolayısıyla yurttaş gazeteciliği açısından baktığımızda, haber üreten pratikler de dönüştü diyebiliriz.

“Yurttaş gazeteciliğini, internet gazeteciliği içerisinde düşünmek gerekebilir. İnternet gazeteciliği tipleri içerisinde değerlendirilebilir.”

“Alternatif medyayı düşünmeden, yurttaş gazeteciliğini geçmemek gerekir. Alternatif medyada farklı katılımlar söz konusu. Alternatif medya zaten demokratik katılımı destekleyen, devletten bağımszlığı, ekonomik bağımsızlığı önceleyen, kar odaklı olmamayı tercih eden platformlardır. Alternatif medya katılımcı olduğu için yurttaş gazeteciliğini burada görebiliriz."

Yurttaş gazeteciliği neyi değiştiriyor?

Yurttaş gazeteciliğinin alternatif medya içerisinde yer aldığını söyleyen Yanardağoğlu, şöyle devam etti:

“Yurttaş medyasına gelecek olursak, iki temel ayrım var o da şöyle açıklanıyor; birincisi profesyonel gazeteci olmayan yurttaşların özellikle geleneksel medyada yer alan içeriğe katkı yapması. İkincisi de; yurttaşlar gazeteci rolünü tanıdıklarında yani bloglar, topluluk web siteleri veya başka türlü yayınlar çıkardıklarında. İkincisi gerçekleştiğinde, yurttaş gazeteciliğinin de gerçekleştiği üzerinde durabiliriz."

Yanardağoğlu, yurttaş gazeteciliğinin neleri değiştirdiğini ve hangi açılardan tartışıldığını ise şöyle sıraladı:

• Gazetecilerin ulaşamadıkları noktalardan haber akışı sağlıyor.
• Aşağıdan yukarıya örgütlenen habercilik
• Çeşitli bakış açılarının sunulabilmesi imkanı
• Katılımcı demokrasi

Hangi açıdan tartışılıyor?

• Doğrulanmamış bilgi bombardımanı
• Etik kuralların hiçe sayılması

Oturum, yurttaş aberciliğine dair sorularla sona erdi.

Doç. Dr. Yanardağoğlu’nun ardından fotoğrafçı Özcan Yurdalan da “Haber Fotoğrafçılığı” sunumu yaptı.

"Fotoğraf hafıza kaydıdır"

*Özcan Yurdalan

“Haber fotoğrafçılığı hangi süreçten geçerek bugüne kadar geldi?” diye sorarak başlayan Yurdalan, haber fotoğrafçılığının tarihsel sürecini anlattı, temel ilkelerinden bahsetti.

Haber fotoğrafçılığının dün, bugün ve yarınını anlatan Yurdalan, şöyle devam etti:

"Öncelikle fotoğraf teknik bir kayıttır ve bir güzel sanatlar alanı olmakla birlikte bilgi, tanıklık  ve haber iletme aracı olan bir fikir ürünüdür. Fotoğraf hafıza kaydıdır, bellektir, bir entelektüel faaliyettir, bir düşüncedir. Ve fotoğrafçının düşüncesidir. Fotoğrafçılık, entelektüel bir faaliyettir.

"Öncelikle haber nedir? Güncel, ilginç ve bağlamında önem taşıyan bir olayın, gerçekliğin nesnel ve özlü sunumudur. Haber bir ihtiyaçtır, haktır. Temel insan haklarından biridir.

"Peki haber fotoğrafçılığı nedir? Bir haberin hikayesini iletmek için kullanılan özel bir gazetecilik biçimidir, haberin görsel malzemesidir, süsüdür. Görsel destekleyecidir. Haberin inanırlığını güçlendiren bir şeydir.

"Haber fotoğrafı, düşünsel, teknik ve yapısal bileşkelerden oluşur. Kompozisyonun içsel öğeleridir aslında. Bu üçünün birleşimi haber fotoğrafçılığı olarak karşımıza çıkar.

"Haber fotoğrafçılığı, nesnel gerçeklik ile fotoğrafçının öznel deneyimleriyle, oluşturduğu yerde olur."

"Haber fotoğrafçılığı bir dinamizdir"

Haber fotoğrafçılığının ne olduğunu anlatan Yurdalan, şöyle devam etti:

• Haber fotoğrafçılığı anlatımcı andır. Neden ve sonucu içeren anlatımcı anlardan bahsediyoruz.
• Haber fotoğrafçılığı tarihe tanıklık eder.
• Haber fotoğrafçılığı dikkat çekiciliktir.
• Haber fotoğrafçılığı ikna edicidir.
• Haber fotoğrafçılığı bir dinamizmdir.
• Haber fotoğrafçılığı özlü olmaktır.

"Haber fotoğrafçısının özellikleri nedir, vasıfları neler olmalıdır?" siye soran Yurdalan, bunları şöyle sıraladı:

• Haber fotoğrafçısı dürüst olmalıdır.
• Haber fotoğrafçısı bağımsız olmalıdır.
• Haber fotoğrafçısı gözlemci olmalıdır.
• Haber fotoğrafçısı görüntünün dilini bilmelidir.
• Haber fotoğrafçısı anlık karar verebilmelidir, refleks sahibi olmalıdır.
• Haber fotoğrafçısı güvenilir olmalıdır.
• Haber fotoğrafçısının etik değerleri olmalıdır. Bu değerlere de önem vermeil ve de uymalıdır.

"Haber fotoğrafçısı günceli izlemeli"

“Haber fotoğrafçısı çok yönlü olmalıdır” diyen Yurdalan, şöyle devam etti:

"Yani fotoğraf çekmelidir, video çekmelidir, haber yazmalıdır, yeni medya araçlarını iyi kullanabilmelidir. Zaten bu yüzden artık foto muhabir demiyoruz, görsel haberci diyoruz. Ve birden fazla dil bilmelidir.

"Peki haber fotoğrafçısı habere nasıl hazırlanmalıdır?" diye sorarak devam eden Yurdalan, habere nasıl hazırlanılması gerektiğini şöyle sıraladı:

“Öncelikjle entelektüel birikime sahip olunmalı, bir alt yapıya ihtiyaç var.

“Daha sonra, konu özelinde araştırma yapmalı ve bilgi sahibi olmalı.

“Günceli izlemeli.

Çekim anı

"Çekim anında da dikkat edilmesi gerekenler var onlar da şöyle;

* Yer seçmek: Yani doğru yerde durmak.

* Mesafe: Mesafeni ayarla. Çekeceğin konuya göre yakınlığı ayarlamak.

* Açı: Hangi açıdan bakıyoruz? Baktığınız açı önemlidir.

* An: Hangi anda çekiyoruz? Konunun anını yakalamak gerekiyor."

Haber fotoğrafçılığının bir bilgi, tanıklık ve haber iletme aracı olduğunu tekrar hatırlatan Yurdalan, bunun çok eski tarihlere dayandığını belirterek, haber fotoğrafçılığının geçmişini anlattı.

"Haber nedir, ne işe yarar?"

Atölyenin 27 Aralık Pazar oturumu, akademisyen Orhan Şener'in “habercilikte yeni yaklaşımlar” sunumuyla devam etti.

*Orhan Şener

“Haber nedir, ne işe yarar?” diye soran Şener, haberin işlevlerinden bahsetti ve şöyle devam etti:

“Haberi içgüdüsel olarak edinmek istiyoruz. Bir diğer özelliği de pragmatist olması ve dördüncü güç olmasından ötürü işlevseldir.

“Haber ve habercilik dediğimiz şey pahalı bir şey aslında. Ama bu devirde kimse habere para vermiyor. Ancak dünyada bazı mecralar, doğrudan okura gitmeye başladılar. 'Haber önemlidir, bize abone olun, maaşımızı siz ödeyin biz de size haberler sunalım’ demeye başladılar. Yeni bir model deneniyor yani.”

Sosyal medya içerikleri ve haber tüketimiyle ilgili yanlış algılardan bahseden Şener, en yaygın sosyal mecraların kullanım oranlarına, Türkiye’de en çok ziyaret edilen sitelere ve popüler Google aramalarına, sosyal medya kullanımındaki değişimlere ve en çok kullanılan mecralara, en çok indirilen sosyal uygulamalar ve en yaygın birincil haber kaynaklarına değindi.

Dijital dünyada gazetecilik

Dijital dünyada gazeteciliğin tanımının değiştiğinden bahseden Şener, artık gazeteciliğin bilgiye ulaşmak değil, hazır olan bilgiyi anlamlandırmak ve temizlemek anlamına geldiğini söyledi ve dijital dünyada gazetecilikte gereken yeni görevleri şöyle sıraladı:

• Veriyi anlamlandırma, bağlam kazandırma (Ağ haritaları, görselleştirme)
• Güvenilir bir enformasyon alanı oluşturma (Doğrulama, Troll ve botların ifşası)
• Kapalı ve kompleks yapıların sorgulayıcısı olma

"Yeni gazetecilikte, uzmanlaşma, veri ve istatistik beceri, kodlama, metrikler ve kitle yönetimi bilgisi gerekiyor. Ve tabi hikaye anlatabiliyor olmak da gerekiyor" diyen Şener, daha sonra habercilikte şu yeni yaklaşımlardan bahsetti, örnek çalışmalar gösterdi.

* Scrollytelling

* Veri gazeteciliği

* Topluluk gazeteciliği

* Çözüm gazeteciliği

* Yavaş gazetecilik

* Sonlu-biten içerikler (Basılı yayınlar, bültenler, podcastler, videolar,

"Yeni medya nasıl başladı?"

Şener'in ardından gazeteci Murat Utku, “Yeni medya nedir, yeni medyada nasıl haber yapılır?” başlıklı sunumuna yeni medyanın hayatımızda yarattığı değişimleri değerlendirerek başladı ve “Yeni medya nasıl başladı?” diye sordu.

"İnternetle birlikte ortaya çıkan yeni medya, yıllar içerisinde işin seyrini değiştiren gelişmelerle birlikte yeni bir bilim alanı olarak karşımıza çıktı” diyen Utku, yeni medyanın hayatımıza bloglarla girdiğini, daha sonra internetin varlığı ve GSM sistemlerinin gelişmesiyle birlikte hayatımızda daha fazla yer edindiğini belirterek şöyle devam etti:

“Yeni medyada işin içine daha sonra sosyal ağlar çıktı. İletişim yeni bir fazına geçtik. İletişimin farklı bir fazındayız.”

Utku, yeni medya ile birlikte gelişen haber anlatımlarına değindi. Katılımcılara, farklı tekniklerde hazırlanmış videolar izleterek videonun içerisindeki çekim ve yazı tekniklerine değindi.

Görüntülü haber üretimi ve videoların bilgiyi nasıl taşıdığı üzerinde durarak video teknikleri ve görüntü dilinin kullanımından bahsetti.

"Yeni bir anlatım biçimi bulmamız gerek"

Yeni medyanın sunduğu olanaklardan bahseden Utku, yakınsaklık kavramını açıklayarak şöyle devam etti:

*Murat Utku

“Yakınsaklık, her şeyin birbirinin içine geçtiği ve bize bilgiyi çok daha hızlı bir şekilde aktarabilen ve hayatımızın her alanında kullanabildiğimiz bir meta haline dönüşümü ifade ediyor. Bir araya getirdiğimiz, teknolojinin bize sağladığı ve bunun içine bilginin de konulduğu bir pratikten bahsediyoruz aslında.

"Yeni medya bize ayrı ayrı alanlardaki medyanın bütünleşmiş bir halini sunuyor. Yeni medya ayrı ayrı cihaz gerektiren medyayı ya da basılı medyayı bir araya topladı.”

Utku, artık geleneksel medya yerine yeni medyanın sunduğu olanakları kullanmamız ve yeni bir anlatım biçimi bulmamız gerektiğini vurgulayarak yeni anlatım biçimleriyle oluşturulmuş içerikler gösterdi.

Oturum soruların ardından sona erdi.

(SO)

Eylem Yanardağoğlu hakkında

1997 yılında Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik bölümünden mezun oldu. ODTÜ Sosyoloji bölümündeki yüksek lisansından sonra City, Londra Üniversitesi’nde Uluslararası Gazetecilik programında yüksek lisans yaptı. Doktorasını aynı üniversitede Sosyoloji bölümünde tamamladı. Halen Kadir Has Üniversitesi Yeni Medya bölümü öğretim üyesidir. Uluslararası iletişim, gazetecilik, dijital yurttaşlık ve dijital okuryazarlık akademik ilgi alanlarını oluşturuyor.

Özcan Yurdalan hakkında

1955 Yılında Adana'da doğdu. 1977 yılında AFSAD (Ankara Fotoğraf Sanatçıları Derneği) kurucuları arasında yer aldı. 1980'e kadar eşitli gazetelerde, dergilerde ve DİSK-Genel İş Sendikası Foto Film Merkezi'nde çalıştı. 1999 yılında çocuklarla fotoğraf atölyelerini başlatan ve metodolojisini oluşturan grubun içindeydi. 2000 yılında Fotoğraf Vakfı, 2005 yılında Nar Fotoğraf Ajansı kurucuları arasında yer aldı. Yayınlanmış sekiz seyahatnamesi, bir seyahat denemeleri kitabı, bir belgesel fotoğraf ve fotoröportaj metodolojisi kitabı, bir de "gezi isyanı" sürecini izleyen fotoğrafçıların deneyimlerini içeren kitabı bulunuyor. Çeşitli kentlerde belgesel fotoğraf seminerleri sürdürüyor, çocuklarla fotoğraf atölyelerine katılıyor, fotoğraf kuramına ilişkin yazılar yazıyor, uzun yolculuklara çıkıyo

Murat Utku hakkında

Deniz Harp Okulu’ndan ayrıldı. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat Bölümü’nden mezun. Radikal gazetesi, Nokta ve Aktüel dergilerinde muhabir, CNN Türk, Doğan Haber Ajansı ve Al Jazeera Türk’de TV habercisi olarak çalıştı. Ortadoğu olmak üzere dünyanın pek çok bölgesinde krizleri, depremleri, seçimleri, çatışmaları ve diplomatik gelişmeleri izledi. 2003’te ABD tarafından Irak’ın işgalini, 2006’da İsrail’in Lübnan’a saldırmasıyla başlayan “33 Gün Savaşı”nı, 2007’de Rusya ile Gürcistan arasında patlak veren Kuzey Osetya krizini, Pakistan tarafından 2009’da Taliban’a karşı Pakistan ordusunun düzenlediği  Swat Vadisi operasyonlarını yerinde haberleştirdi. Aljazeera Türk adına Musul’un IŞİD tarafından ele geçirilmesi ardından yaşananları ve son olarak 2011’den itibaren devam eden Suriye iç savaşını ve sonrasında ortaya çıkan mülteci sorununu Aljazeera Türk muhabiri ve Aljazeera İngilizce kanalı adına takip etti, haberleştirdi. Dünyadaki mülteci sorununu ele alan, yönetmenliğini Çinli sanatçı Ai Weiwei’in yaptığı Human Flow ve The Rest adlı belgesel filmlerde saha prodüktörü olarak çalıştı. Son olarak Medyascope’ta kıdemli muhabir ve Yayın Yönetmeni Yardımcısı görevlerini üstlenen Murat Utku’nun 2010 yılında Tekel işçilerinin, kurumun özelleştirilmesine karşı yürüttükleri direnişi konu alan ve Sinema Yazarları Derneği SİYAD tarafından en iyi belgesel ödülüne layık görülen “Direnişçi” adlı bir de belgesel filmi var. Utku, Kadir Has Üniversitesi’nde yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak gazetecilik dersleri veriyor.

Orhan Şener hakkında

TGS Akademi Direktörü Orhan Şener, aynı zamanda Akademi bünyesinde gazeteciliğin dijital dönüşümü, online haber formatları, yeni nesil gelir modelleri gibi konularda eğitimler veriyor ve Journo.com.tr'ye benzer konularda katkıda bulunuyor. Lisans eğitiminde işletme ve iktisat okuyan Şener, City University London’da Enformasyon, Toplum ve İletişim alanında yüksek lisans yaptı, şimdilerde Galatasaray Üniversitesi'nde 'Enformasyona Erişim ve Filtreleme Pratikleri: Türkiyeli Gazeteciler Üzerine Çalışma' başlıklı doktora tezini yazıyor ve Bahçeşehir Üniversitesi'nde ve çeşitli eğitim programlarında dersler veriyor.

* Atölye BİA haberleri için tıklayın.