Zorunlu askerlik yapan kişiler için 20 Nisan’dan itibaren cep telefonu kullanımına sınırlı izin getirileceğinin açıklanması üzerine konuyu Asker Hakları İnisiyatifi’nden Tolga İslam’la konuştuk.
İslam, cep telefonu kullanımının iletişim özgürlüğü çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiğini ifade ederken, getirilen sınırlı kullanım hakkının yetersiz olduğunu, ama her şeye rağmen yine de askerlerin sınırlı da olsa sevdikleriyle cep telefonu aracılığıyla iletişim kurabilecek olmasının olumlu bir gelişme olduğunu ifade ediyor.
Sınırlamalar
Zorunlu askerlik yapan er ve erbaşların cep telefonu kullanımlarıyla ilgili yapılan düzenlemede şu gibi sınırlamalar yer alıyor:
* Erbaş ve erler için özel SIM kart üretilecek.
* Bu kartların takılacağı telefonlar mesainin olduğu 08.00 ile 18.00 saatlerinde kullanılamayacak. Söz konusu saatlerde bu SIM kartlar mobil iletişim operatörleri tarafın erişime otomatik olarak kapatılacak. Mesai saati bitiminde ise asker hatları yeniden görüşmeye açılacak.
* Asker hatlarıyla sadece ikisi sabit hat, beşi cep telefonu hattı olmak üzere yedi numara ile görüşme yapılabilecek. Mobil operatörlerinin geliştireceği bir yazılımla asker hatları, mesai saatleri dışında söz konusu yedi numara için iletişime açık olacak.
* Askerler akıllı telefon olarak tabir edilen yeni nesil telefonlardan kullanamayacak. Telefonlarda internet, fotoğraf-video çekme, ses kaydı, radyo gibi özellikler olmayacak.
“İnsan hakları ihlali”
Asker Hakları İnisiyatifi olarak son hazırladıkları raporda da askerlerin telefon kullanmasının haberleşme özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini ifade ettiklerini hatırlatan Tolga İslam, uygulanan yasağın başlı başına bir insan hakları ihlali olduğunu belirtiyor ve sözlerine şöyle devam ediyor:
“Çünkü insanların haberleşme özgürlüğünü ciddi oranda kısıtlıyorsunuz. Hele bu insanların ekonomik durumlarını düşündüğünüz zaman cep telefonlarının yasak olması iletişim ve haberleşmeyi inanılmaz pahalı hale getiriyor.
“Yasak hiyerarşinin en altındaki zorunlu askerler içindi”
“Zaten fiili olarak da bu yasak uygulanamıyordu. Askerlerin önemli bir kısmı bu yasağı delmenin yolunu bir şekilde buluyordu. Rütbeliler için zaten bu yasak asla uygulanmıyordu.
“Yasak sadece ve sadece hiyerarşinin en altındaki, ekonomik olarak da somut koşullar olarak da en kötü durumdaki zorunlu askerler üzerinde uygulanıyordu.
“Burada şunu sormak lazım; rütbeli askerlerin cep telefonu kullanma kuralları nasıl düzenlenecek? Toplam yedi numara kaydedilmesi gibi sınırlamalar sadece zorunlu askerler için mi uygulanacak yoksa rütbeliler için de bu sınırlamalar söz konusu olacak mı?
“İletişim özgürlüğü askerleri rahatlatabilir”
“Bize gelen başvurular üzerinden her 10 zorunlu askerden birinin kötü muameleye maruz kaldığı için intihara kalkıştığını biliyoruz. İnsanların sıkışması, kendilerini rahat hissetmemesi, rahatlatıcı imkanlara sahip olmamaları gibi durumlar söz konusu. İletişim sıkıntıları da bunlar arasında sayılabilir.
“İletişim imkanlarının daha açık olması, zorunlu askerlik deneyimini daha dayanılabilir kılabilir. Dolayısıyla bu olumlu bir gelişme. Ama bu sınırlamaların nedenini anlayamıyoruz. Bu tarz ‘Zihni Sinir projeleri’ geliştirmek yerine daha kapsamlı ve olumlu adımlar atılabilir.
“Bize bu konuda gelen başvurular da var. Cep telefonuyla yakalandığı için askerliği uzayan, çeşitli cezalar alanlar var. Bu konuda askerlerin ciddi mağduriyetleri ortaya çıkıyor.
“Rusya’da bile yasak yok”
“Zorunlu askerlik konusunda en zor koşullardan birine sahip olan Rusya'daki aktivistlerle çeşitli görüşmeler yaptık.
“Bu görüşmelerde, orada zorunlu askerler için herhangi bir telefon kısıtlamasının olmadığını öğrendik.
“Devamı için zorlamak gerekiyor”
“İnternet kullanımın yasak olması da iletişim özgürlüğü çerçevesinde telefondan ayrı tutulamaz. Telefon ve internet karşılıklı iletişim için kullandığımız temel araçlar. Hatta interneti daha da yoğun olarak kullanıyoruz.
“Bu atılan küçük ve yetersiz bir adım. Ama yine de bu sınırlı kullanım ufak da olsa bir rahatlama yaratabilir. Bunu da gözardı etmemek lazım; devamının gelmesi için de zorlamak gerekiyor.”
100 milyon liralık pazar
Askerde 20 Nisan 2015’ten itibaren zorunlu askerler sadece konuşma ve kısa mesaj atma özelliği olan en eski tip telefonları kullanmaya başlayabilecek. Yani cep telefonlarında fotoğraf-video çekme, ses kaydı, radyo, internet gibi özellikler olamayacak.
Bu durum artık piyasada bulunması bile çok zor olan en eski tip telefonların yeniden tezgahlarda yer almasına neden olacak.
Hürriyet’ten Ahmet Can’ın haberine göre, bu karar sonucunda 75 milyon liralık eski telefon pazarı oluşacak. Bu işin içine SIM kart satışları ve asker hattı faturalarının girmesiyle yıllık 100 milyon TL’yi aşan yeni bir Pazar meydana gelecek. (EKN)
