Fotoğraf:Jonas Salk bir çocuğa aşı yapıyor /https://www.britannica.com/
Son günlerde yaşanan COVID-19 aşılarında patent tartışmalarına ilişkin Türk Eczacıları Birliği (TEB) Başkanı eczacı Erdoğan Çolak, çocuk felci aşısının mucidi Jonas Salk'ın "Güneşi patentleyebilir misiniz?" sorusunu hatırlattı.
Çolak açıklamasında aşıda adil ve eşit dağıtımın sağlanması gerektiğini belirterek, "Patentler tüm insanlığın ortak mirası olarak kabul edilmeli, uluslararası iş birlikleri sağlanmalı ve konu sağlık olduğunda kâr olgusu geride bırakılmalıdır" dedi.
TEB Başkanının açıklaması şöyle:
"COVID-19 ile mücadelede bir yılı geride bıraktık. Tüm dünyayı saran ve sarsan pandemi, beraberinde pek çok kaybı ve trajediyi getirdi. Pandeminin ilk gününden bu yana tüm insanlık, bir laboratuvardan gelecek aşı müjdesine odaklanmış durumdaydı. 2020'nin son aylarında çeşitli ülkelerden ve şirketlerden COVID-19 aşıları ile ilgili umut verici haberler gelmeye başladı. Son birkaç aydır da dünyanın çeşitli ülkelerinde aşılama çalışmaları devam ediyor. Ancak bu süreç derin bir eşitsizliği de gözler önüne serdi. Bazı ülkeler aşı stoklarken bazı ülkelere ya hiç aşı gitmedi ya da sembolik sayılarda gitti. Bu esasında büyük bir ahlaki çöküşün göstergesi olarak da yorumlanabilir.
"Sağlık hizmetlerinde temel motivasyon ve öncelik halk sağlığı olmalıdır. Ancak şu an içinde bulunduğumuz tabloda, ne yazık ki halk sağlığının önünde kâr ve şirketlerin zenginleşme politikaları yer alıyor.
"Aşıda adil ve eşit dağıtım sağlanmalı, patentler tüm insanlığın ortak mirası olarak kabul edilmeli, uluslararası iş birlikleri sağlanmalı ve konu sağlık olduğunda kâr olgusu geride bırakılmalıdır.
"Son günlerde tüm dünya aşıda patenti konuşuyor. Aşı ne zaman zenginleşme kaynağı haline geldi sorusunu vicdanı olan herkesin sorması gerektiğine inanıyorum. Zira, çocuk felci aşısının mucidi olan Jonas Salk "Güneşi patentleyebilir misiniz" sorusunu sormasaydı, bugüne dek milyarlarca çocuk hayatta olmayacaktı. Tüm dünyayı bir kişi bile arkada bırakmadan aşılamak hayat memat meselesi, bunu çok iyi kavramak gerekiyor.
Daha bulaşıcı, daha ölümcül ve aşılara daha az duyarlı olma belirtileri gösteren yeni varyantlar ortaya çıkıyor. Her an başladığımız noktaya dönebiliriz. O nedenle toplum bağışıklığını sağlayacak oranda aşılamayı hızla tamamlamalıyız. Bu da aşıya erişimin önündeki tüm engellerin kalkması anlamındadır ve patent bu engellerin başında gelmektedir. Aşıda patent kaldırılmalıdır."
Jonas Salk ve çocuk felci aşısı
ABD'li virolog ve tıp araştımacısı Jonas Edward Salk, 1955'te ilk başarılı çocuk felci aşısını geliştirdi. Tıp tahsilini yaptıktan sonra kendisini virüs araştırma çalışmalarına veren Salk, çocuk felci dahil birçok konuda bilimsel makaleler yazdı.
1952'de ABD, tarihinde görülen en korkutucu çocuk felci salgını ile karşı karşıya kalmıştı: 57 bin 628 çocuk felci vakası yaşandı. Salk, salgından iki yıl sonra aşı elde etmeyi başardı. İlk olarak kendi karısı ve üç çocuğunu medya önünde aşıladı. Ardından 1954 ve 1955 yıllarında yapılan geniş çapta tecrübeler, aşının çocuk felcine etkili olduğunu kesin olarak gösterdi.
1957 yılına gelindiğinde, Salk'ın aşısı sayesinde ABD'de görülen çocuk felci vakaları yüzde 80-90 oranında azaltılmıştı. Salk, bulduğu çocuk felci aşısı için patent çıkarmadı. 1955'te gazeteci Edward R. Murrow'a verdiği bir röportajda Jonas Salk, bir aşının patentli olması gerektiği fikrini reddetmiş ve "Güneşin patentini alabilir misin? sorusuyla, aşısının doğal ve gerekli olduğunu söylemişti. (Kaynak: Wikipedia)
(AÖ)
