Bu yıldan itibaren kaldırılan vergi iadesinin yerine asgari geçim indirimi sistemi getirildi. İstanbul Serbest Muhasebeciler Mali Müşavirler Odası (İSMMMO) maaştan çok çalışanların medeni durumu ve çocuk sayısını hesaba katan yeni sistemle ilgili bir rehber hazırladı.
Buna göre, sistemde dört çocuklu ve eşi çalışmayan bir asgari ücretli aylık 77,57 YTL, yıllık 930,85 YTL geçim indirimi alacak. Eşi çalışan ve iki çocuğu bulunan asgari ücretli için hesaplanan asgari geçim indiriminin aylık tutarı da 59,32 YTL.
İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, vergi iadesine göre bu sistemin asgari ücretle çalışanlar için daha avantajlı olduğunu ancak yüksek ücretliler için büyük bir kayıp söz konusu olduğunu söyledi.
“Ancak bu kadar çalışanın yararlanabilmesi işverenin uygulamasına bağlı. Yoksa bu sistem işverene örtülü vergi avantajına dönecektir. Türkiye’de ücretler net olarak konuşulur, işveren konuşulan net ücrete bunu ekleyecek mi, uygulamada göreceğiz.”
Uygulamadan kimler yararlanacak?
Asgari geçim indirimi uygulaması sadece gerçek usulde vergilendirilen (net ücret sözleşmesi ile çalışanlar dahil) gerçek kişilerin ücret gelirleri için yapılabilecek. Uygulamaya (2008 yılı başından itibaren elde edilecek ücret gelirlerine uygulanmak üzere) 1 Ocak 2008 tarihinde başlanacak.
Buna göre
- Bekar bir asgari ücretli aylık 45,63 YTL
- Eşi çalışmayan çocuksuz bir asgari ücretli aylık 54,76 YTL
- Evli, bir çocuklu, eşi çalışmayan 61,60 YTL
- Evli, eşi çalışan, çocuksuz 45,63 YTL
- Evli, iki çocuklu, eşi çalışan 59, 32 YTL alacak.
Asgari geçim indirimi tutarı nasıl hesaplanacak?
Ücretlinin medeni durumuna göre kullanılacak oranlar yasada şöyle belirlendi: Mükellefin kendisi için yüzde 50, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için yüzde 10, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için yüzde 7,5 diğer çocuklar için yüzde 5.
Örneğin, evli, eşi çalışmayan ve eşinin herhangi bir geliri bulunmayan, iki çocuklu bir ücretlinin ücreti üzerinden hesaplanan gelir vergisinden indirilecek vergi tutarı hesaplanırken, matrah olarak, yıllık brüt asgari ücretin yüzde 75'i dikkate alınacak. Bu şekilde hesaplanan tutara da yüzde 15 vergi oranı uygulanarak, ücretlinin gelir vergisinden bir yıllık sürede indirilebilecek vergi tutarına ulaşılacak. Buna göre bir ücretlinin aylık dönemde hak kazanacağı indirim tutarı (Asgari ücretin yıllık tutarı x asgari geçim indirimi oranı x yüzde 15) / 12 formülü ile hesaplanacak.
- Gelir Vergisi Kanunu'nun 31’inci maddesi hükümleri kapsamında sakatlık indiriminden yararlanmakta olan bir çalışan aynı zamanda asgari geçim indiriminden de yararlanabilecek.
- Ücret gelirinin ayın tamamında değil de bir kısmında elde edilmiş olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarı esas alınacak.
- Eşinin çalışmadığı ve herhangi bir gelirinin olup olmadığı konusunda ücretlinin beyanı (aksi tespit edilmediği sürece) yeterli sayılacak. Öteden beri çalışan ücretlilerin medeni durumları ve çocuk sayıları hakkında işverenlerinde mevcut bilgiler esas alınacak. Ancak, ücretliler bu durumlarında her hangi bir değişiklik olması halinde (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) değişiklikleri işverene, değişikliğin vuku bulduğu tarihten itibaren bir ay içerisinde işverene bildirecek.
- Asgari geçim indirimi uygulamasında, indirim, yukarıda belirtilen oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanacak.
- İşverenler, kendilerinde mevcut medeni durum ve çocuk sayısı ile ilgili bilgiler doğrultusunda ve yukarıda açıklanan esaslar çerçevesinde, her yıl Ocak ayı itibariyle örneği 265 Seri Numaralı GV Genel Tebliğine ekli "Asgari Geçim İndirimine Ait Bordro"yu düzenleyecekler. Her bir ücretlinin yararlanacağı asgari geçim indirimi ayrı ayrı hesaplanarak bordroda gösterilecek.
- Ücretleri tevkifata tabi bulunmayan ve bu nedenle de Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre ücretlerini yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerde Asgari Geçim İndirimi, yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmek suretiyle gerçekleştirilecek.
- Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alınması halinde, asgari geçim indirimi uygulaması, en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecek.
- Çalışanların medeni durumlarının uygulamaya doğru yansıtılmaması suretiyle haksız yere fazla indirimden faydalanılması vergi ziyaı suçunun işlendiği anlamına gelecek.(EÜ)
* Daha detaylı bilgi ve örnek hesaplamalar için: Asgari Geçim İndirimi Rehberi (pdf belgesi)
