Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei, başkanlığında yargı önündeki ilk yenilgisini aldı. İş mahkemesi, işçi haklarında önemli kısıtlamaları kapsayan "Acil Zorunluluk Kararnamesi”nin önemli bölümünü askıya alan bir karara hükmetti.
Hafta başında Ocak adli tatilini keserek davayı gören Ulusal İş Mahkemesi, Başkan Milei'nin geçtiğimiz ay yayımladığı ve medyada “megakararname” olarak adlandırılan "Acil Zorunluluk Kararnamesi”nin içerdiği çalışma yaşamına yönelik düzenlemeleri Genel iş Konfederasyonu (CGT) ve Arjantin İşçi Merkezi'nin (CTA) istemleri doğrultusunda askıya aldı.
Oybirliğiyle verdikleri kararda üç yargıç "2023'ün son günlerinde gözle görülür bir hal alan ciddi toplumsal çatışma riskleri[nin] eşi benzeri görülmemiş şiddete dönüşebil[eceği]” uyarısında bulundu.
Hukuksal sonuçları henüz kesinleşmiş olmamakla birlikte mahkeme kararı Milei'nin 300'den fazla yasayı değiştirmeyi amaçlayan geniş kapsamlı ekonomik düzenlemelerinin karşı karşıya kaldığı ilk büyük yargısal güçlükleri ortaya koyuyor.
Geçtiğimiz hafta binlerce kişi, Arjantin'in içinden geçtiği ekonomik krizin üstesinden gelme iddiası kapsamında devlet harcamalarını kısma vaadiyle Kasım seçimlerinde iktidara geçen Milei'nin önerdiği düzenlemeleri protesto amacıyla sokaklara çıkmıştı.
Milei: “Hakem düdük çalmadan maç bitmez”
Milei, Perşembe günü, uğradığı yargısal gerilemeyi küçümseyerek, habercilere "Futbol maçları 90 dakikadır, son düdüğe kadar bitmez. Her şeyin düzeleceğine güveniyoruz." dedi.
Medyanın sorularını yanıtlayan Milei, hükümetinin aldığı kararların toplumun büyük bir kesimini etkilediğinin farkında olduğunu söyledi. Ancak "hiçbir şey yapmamak veya önceki gibi devam etmek, sonsuzca kötü olurdu." dedi.
Milei, "Yüzde 98’i yoksulluk sınırı altında çaresiz bir Arjantin istemiyorum," dedi. Umutlu bir tablo çizme çabası içinde, yaptıklarının yararlarının 15 yıl içinde görünür hale geleceğini iddia etti.
CTA lideri Yasky ise, mahkeme kararını "daha sonra düzeltilmesi imkansız ciddi zararların önüne geçen bir adım” olarak övgüyle karşıladı. CTA lideri yaptığı açıklamada. "Bu kararla, yargı, yıllarca uğrunda mücadele edilen işçi haklarını alelade kararnamelerle ortadan kaldırabileceklerini düşünenlere dur dedi," dedi.
Yatsky, "Yürütme organı”nı “Arjantin'de üç kuvvet olduğunu anlama”ya çağırdı. “[Hükümet] diğer kuvvetlerin rolünü zayıflatmanın anti-demokratik olduğunu bilmelidir." dedi
Milei’nin hukuksal açmazları
CGT, kapsamlı düzenleme kararına grev hakkı ve ebeveyn izni gibi temel işçi korumalarını erozyona uğrattığı gerekçesiyle itiraz etmişti. Karar ayrıca işe alaımlarda yasal deneme süresini üç aydan sekiz aya çıkarırırken, tazminatları aşağı çekiyor ve hamilelik iznini kısaltıyordu.
Kararı alan mahkeme başkanı Yargıç Alejandro Sudera, Milei'nin 20 Aralık'ta göreve başlamasından yalnızca 10 gün sonra imzaladığı kararın gerçekten "gerekli" ve "acil" olup olmadığını sorgularken, önerilen değişikliklerin Milei'nin "gerçek istihdam yaratma" amacına nasıl katkı sağlayacağının belirsizliğine işaret etti.
Mahkeme, Kongre tarafından uygun bir şekilde değerlendirilene kadar kararnamenin getirdiği önlemlerin askıya alınmasına hükmetti.
İşçi hareketinin başarısı
Mahkeme kararı Arjantin'in en güçlü işçi sendikaları konfederasyonu CGT için en azından geçici bir zafer olarak niteleniyor.
Mahkeme kararında "Sendika konfederasyonlarının 24 Ocak'taki genel grev çağrısına ve Yüksek Mahkeme’nin “Acil Zorunluluk Kararnamesi’ni acilen görüşmeme” kararına değinerek, bu kararnameyle getirilen önemli değişiklikleri göz önünde tutarak daha çok gecikmenin yol açabileceği tehlikelerin büyüklüğü dolayısıyla adli tatili keserek toplanma ihtiyacına işaret etti.
Hazine avukatı Rodolfo Barra’nın kalan yasal süre olan üç gün her iki kararı da Yüksek Mahkeme'de temyiz edeceklerini söylediği bildiriliyor. Ancak Yüksek Mahkeme daha önce ülkenin La Rioja eyalet hükümetinin başvurusuna cevaben Ocak adli tatili sona ermeden ve Başsavcılık mütalaasını vermeden bir karar almayacağını açıklamıştı. Bu koşullarda Yüksek Mahkeme kararına kadar Milei’nin “Acil Zorunluluk Kararnamesi”nde öngörülen düzenlemeler askıda kalacak.
Gündemdeki Protestolar
CGT’nin yaptığı 24 Ocak'taki genel grev çağrısı, Milei yönetiminin karşı karşıya kalacağı ilk grev ve Güvenlik Bakanı Patricia Bullrich'in protestoları polis müdahalesiyle bastırmaya yönelik sert tutumuna yönelik büyük bir meydan okuma olacak.
Milei'nin önlemlerinin Anayasaya uygunluğu Arjantin’de hukukçular arasında yoğun tartışmalara neden oluyor ve onlarca mahkeme önünde sorgulanıyor. Mahkemelerde karara bağlanacak diğer önlemler arasında kiraları düzenleyen yasanın kaldırılması, devlet kurumlarının özelleştirilmesi ve yaklaşık 7 bin sözleşmeli kamu çalışanının sözleşmelerinin sonlandırılması da yer alıyor.
Arjantin ekonomisi, borçlar ve mali yönetim fiyaskoları çökmüş durumda. Nüfusun yüzde 40'tan fazlası yoksulluk sınırı altında ve yüzde 160'ı aşan yıllık enflasyonla yaşam kavgası veriyor.
Milei, enflasyonu dizginleme vaadini karşılamak için gayri safi yurt içi hasılanın beşte birine denk gelen kamu harcamalarını kısmanın şart olduğunu ileri sürüyor. Göreve geldikten hemen sonra, Milei yönetimi Arjantin parası peso'yu yüzde 50'den de yüksek oranda devalüe etti ve ulaşım ve yakıtta devlet sübvansiyonları ve teşviklerini kıstı. Arjantin'in neoliberal ideri, ayrıca kamuda tüm yeni işe alımları durduracaklarını ve bir yıl boyunca devlet reklamlarını askıya alacaklarını söylüyor. (AEK)
