Koç Üniversitesi ve KONDA, hanehalkının enflasyon beklentisini ölçmeye başladı. Her ay yapılacak araştırmanın ilk sonuçlarını içeren Nisan raporunu da yayımladı.
Türkiye Hanehalkı Enflasyon Beklenti Anketi (TEBA) adını taşıyan araştırmanın odak noktası enflasyon ölçümü değil, enflasyon dinamiklerini doğrudan etkileyen bir beklenti takibi.
Projenin başındaki isim ise Koç Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp.
Enflasyon beklentilerini ölçmek neden önemli?
Enflasyon beklentileri ileriye yönelik ekonomik dinamiklerin anlaşılması açısından önemli bir öncü gösterge olarak kabul ediliyor. Hanehalkı enflasyon beklentileri tüketim kararlarında, emek piyasasında arzı belirlenmesinde, ücret-fiyat spiralini tetiklemede etkili olarak görülüyor.
Yani varlık fiyatlamalarında, politika kararlarında, tüketim ve yatırım kararlarının oluşturulmasında kritik bir rol oynuyor. Firmalar ürün fiyatını belirlerken, çalışanlar ücret pazarlığına oturduklarında, ev sahibi kira ödemesini belirlerken enflasyon beklentilere göre hareket ediyor. Dolayısı ile bugünün enflasyon beklentileri yarının gerçekleşen enflasyonunu da şekillendiriyor.
Nisan raporu kamuoyuna açıklanan ilk rapor olmasına rağmen, Koç Üniversitesi ve KONDA yaklaşık altı ay süren bir araştırma döneminin ardından ve Ocak 2024’ten itibaren anket yapmaya başladı.
Son anket de 19-21 Nisan tarihlerinde 76 kentte 1.447 mahallede yaşayan 2 bin 906 kişiyle telefonda görüşerek gerçekleştirildi.
Buna göre yurttaşların yılsonu enflasyon beklentisi yüzde 96. Beklenti Ocak’ta yüzde 72’ydi. Selva Demiralp bu artış için raporda "Bu değişim, yılın ilk çeyreğinde manşet enflasyon rakamında gözlenen artışın ötesinde" yorumunu yaptı.
Öte yandan Merkez Bankası son raporunda yılsonu enflasyon beklentisini yüzde 36 olarak açıklamıştı.
En yüksek enflasyon beklentisi emekli ve işsizlerde
Ayrıca ankete katılanların yaşadığı yerleşim tiplerine göre, kır, kent ve metropol şeklinde bir ayrıştırma yapıldığında kırdan metropol alanlarına doğru gittikçe fiyat artışı beklentisinin yükseldiğini gözlemlendi.
Metropollerde yaşayan insanların 2024'teki enflasyon beklentisi yüzde 99,07'yle en yüksek seviyede yer alırken, kentlerde bu oran yüzde 92,46, kırda ise yüzde 89,84 çıktı.
Enflasyon beklentisi çalışma durumuna göre de farklılık gösterdi. Enflasyon beklentisi en yüksek olanların geçinme durumu açısından da en çok zorluk yaşadığını ifade eden gruplar olduğu göze çarptı.
Buna göre emeklilerin yılsonu beklentisi yüzde 111,09'la ilk sırada yer alırken, ikinci sıradaki işsizlerin beklentisi yüzde 98,37 olarak ölçüldü.
Onu yüzde 97,90 ile işçi, esnaf ve çiftçi, yüzde 96,88 ile beyaz yaka çalışan, yüzde 91,69 ile ev kadını, yüzde 85,04 ile de öğrenciler takip etti.
Ankete katılanlar arasında gelir düştükçe yılsonu enflasyon beklentisinin de yükseldiği sonucu ortaya çıktı. 10 bin lira ve altında geliri olanların beklentisi yüzde 108,13 olurken 20 bin-30 bin lira arasında geliri olanların yüzde 92,92 olarak ölçüldü.
(HA)
