*Fotoğraf: İki Dil Bir Bavul filminden
Haberin İngilizcesi / Kürtçesi için tıklayın
Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, Türkçe dışındaki anadillerin kullanım yaygınlığı ve eğitimine dair yaptığı araştırmanın sonucunu kamuoyuyla paylaştı.
15-29 Ocak 2022 tarihlerinde yapılan araştırmada, ortaokul düzeyindeki okullarda, “Yaşayan Diller ve Lehçeler Seçmeli Dersi”ne yaklaşım, algı ve eğilimler de ölçüldü.
İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa, Mersin, Adana, Antalya, Antep, Adıyaman, Diyarbakır, Van, Mardin, Urfa, Batman, Şırnak, Hakkâri, Dersim, Muş ve Ağrı’da anadili Türkçe olmayan 2238 kişi ile görüşüldü.
Araştırmaya katılanların yüzde 86,2’si anadilini Kûrmancî, yüzde 9,4’ü Kirmanckî/Zazakî, yüzde 1,3’ü Ermenice, yüzde 1,1’i Süryanice, yüzde 0,7’si Arapça, yüzde 0,5’i Çerkesce, yüzde 0,4’ü Lazca ve yüzde 0,4’ü Pomakça olduğunu söyledi.
Görüşmecilerin 54,3’ü hanelerinde/ aile içinde Kûrmancî’yi, yüzde 36,2’si Türkçe ve yüzde 6,2’si Kirmanckî/Zazakî dillerini konuşuyor. Araştırmaya göre; kadınlar erkeklerden daha az anadillerini kullanıyor.
Çerkezce, Ermenice, Hemşince, Pomakça, Süryanıce anadillerine sahip 18-24 yaş genç katılımcılar ise, hane içinde anadilini hiç kullanmıyor.
Kûrmancî lehçesi genç yaş grubunda daha yaygın kullanılıyor. Eğitim düzeyi yükseldikçe Kûrmancî lehçesini kullananların oranında azalma yaşanıyor.
Araştırmada yöneltilen sorular ve cevaplar şöyle:
“Hane İçinde/Ailenizde Anadilinizi Ne Sıklıkta Konuşuyorsunuz?” sorusuna katılımcıların yüzde 67,8’i “her zaman, yüzde 22,8’i “ara sıra”, yüzde 6,5’i “nadiren” yüzde 2,9’u “hiç yanıtlarını” verdi.
"Sokakta/Sosyal Hayatta Çoğunlukla Konuştuğunuz Dil Hangisidir?" sorusuna ise yüzde 55'i Türkçe, yüzde 43,8'i Kurmancî, yüzde 1,2'si Kirmanckî/Zazakî cevabını verdi.
"Anadilinizi Ne Düzeyde Biliyorsunuz?" sorusuna ankete katılanların yüzde 62,8'i "hem konuşuyorum hem anlıyorum hem de okuyup yazabiliyorum", yüzde 24,5'i "konuşuyorum anlıyorum ama okuyup yazamıyorum", yüzde 7,3'ü "anlıyorum ama konuşamıyorum okuyamıyorum yazamıyorum", 5,4'ü "Hiçbirini bilmiyorum"dedi.
Hanelerinde okul çağında çocuk olan katılımcılara yöneltilen "Hanenizde Yaşayan Okul Çağındaki Çocuklar İçin Okudukları Okulda Anadillerinde Eğitim Görmeleri İçin Talepte Bulundunuz Mu?" sorusuna katılımcıların yüzde 52,2'si Hayır, yüzde 47,8'i Evet yanıtını verdi.
Talepte bulunduğunu ifade eden görüşmecilere, "Sonuç Ne Oldu?" sorusuna soruldu. Katılımcıların, yüzde 43,4'ü "talep ettiğimiz halde hiçbir sınıf açılmadı, gerekçe de bildirilmedi", yüzde 27'si "talep ettiğimiz halde talep sayısı sınırlı denerek hiçbir sınıf açılmadı, yüzde 22,3'ü "talep ettiğimiz halde öğretmen olmadığı gerekçesiyle sınıf açılmadı, yüzde 5,1'i "talep ettiğimiz anadilde çocuklar için sınıf açıldı" cevabını verdi.
Talepte bulunmayanlara görüşmecilere ise "Neden Talepte Bulunmadınız?” sorusuna katılımcıların 23,8’i "Böyle bir seçmeli ders olduğunu bilmiyorduk", yüzde 21,6’sı "Yaşayan diller kapsamında anadilimizde eğitim tercih ettiğimizde değişik gerekçelerle reddedildiği için", yüzde 17,8’i "Bu konudaki tercihlerimiz dikkate alınmayıp okul idaresi tarafından çocuklar farklı bölümlerde eğitimlere tabi tutulduğu için", 14,8’i "Söz Konusu Dersi Seçecek Yaşta Değil", yüzde 11,8’i "Yaşayan diller ve lehçeler kapsamındaki seçmeli derslerin anadil öğrenimine katkı sunmadığına inandığım için" ve yüzde 6,6’sı "Çocuklar okulda ayrımcılığa maruz kalmasın" dedi.
“Çocukların Anadillerinde Eğitim Görmelerini İster Misiniz?” sorusuna ise katılımcıların yüzde 98,7’si "Evet" yüzde 1,3’ü "Hayır" yanıtını verdi.
"Okullarda Verilen Yaşayan Diller Kapsamındaki Anadil Öğretimlerini Nasıl Değerlendiriyorsunuz?" sorusuna katılımcıların yüzde 68,5'i "çok yetersiz" yüzde 19,7'si "yetersiz", yüzde 10,1'i "kararsızım, yüzde 1,3'ü "yeterli" ve yüzde 0,4'ü "çok yeterli" diye cevap verdi.
"Anadilde Eğitim Eğitim/Öğretim İçin Düşünceniz Nedir?" sorusuna katılımcıların yüzde 87,7'si "okul öncesinden başlayarak öğretim anadilde olmalı", yüzde 8,1'i "ilkokuldan itibaren öğretim anadilde olmalı" ve yüzde 2,8'i "Anadil kursları veya anadil öğreten seçmeli dersler yeterli" dedi. (RT)
